Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ



Pdf көрінісі
бет251/490
Дата11.12.2021
өлшемі12,59 Mb.
#79075
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   490
Байланысты:
index (15)

Астыққа 

өсіру 

технологиясы. 

Алғы 

дақылдар.

 

Жүгеріні 

арамшөптерден 

таза, 


құнарлы 

топырақты 

танаптарға 

сепкенде, 

агротехникалық  шараларды  толығынан,  талаптарға  сай  өткізген  жағдайда 

қант  қызылшасынан  басқа  барлық  алғы  дақылдардан  кейін  жоғары  өнім 

береді.  Заманауи  агротехниканы  қолданғанда  жүгеріні  бір  танапқа  көптеген 

жыл  қайталап  себуге  болады.  Жүгерінің  жақсы  алғы  дақылдары  –  сүрі 

танабы,  күздік  бидай  мен  күздік  қарабидай,  жаздық    бидай,  арпа, 

дәндібұршақ  дақылдары  және  отамалылар.  Ылғал  жеткілікті  жағдайда 

жүгері көпжылдық шөптердің қыртысы мен оның аударымына да өсіріледі. 



 

269 


Жауын-шашыны  аз  аймақтарда  оны  топырақты  қатты  құрғатып  жіберетін 

күнбағыс және қант қызылшасынан кейін орналастыруға болмайды. 

        Жүгерінің  өзі  де  жаздық  және  күздік  дақылдар  үшін  жақсы  алғы 

дақыл.  Сүрі  жер  танабының  дақылы  болып  сүрлем  мен  көк  балаусаға 

себілген  жүгері,  келесі  күздік  бидайдың  жоғары  өнім  беруін  қамтамасыз 

етеді. 


       Т  о  п  ы  р  а  қ    ө  ң  д  е  у.  Жүгері  тамыры  топырақтың  борпас  болуын 

және  терең  жыртылуын  қалайды.  Сондықтан  оңы  себуге  арналған  жер, 

күз  айларында  алғы  дақылдар  орып  алынғаннан  кейін  ЛДГ-10,  ЛДТ-15 

сыдыражыртқыштарымен немесе БД-10, БДТ-7 тырмаларымен 7—8 см-

ге  қопсытылады,  сонан  кейін  25—27  см-ге,  ал  механикалық  құрамы 

ауыр сазды, батпақты жерлер 27-30 см тереңдікке жыртылады.  

Жүгеріні  жаңа  ресурсүнемдегіш  әдістермен,  гербицидтерді  тиімді 

қолданып  өсіргенде,  барлық  аймақтарда  да  қатараралықты  өңдеудің 

қысқартылуына  байланысты,  арамшөптерді  тегіс  құрту,  топырақ 

ылғалын мол сақтау, негізгі жыртудың сапасымен тығыз байланысты.  

       Оңтүстік аудандарда суармалы жоңышқадан кейін сепкенде, өсімдік 

қалдықтарының  минералдану  бәсеңдету  мақсатында  жер  өңдеу  оларды 

жерге  терең  сіңіруге  бағытталуы  тиіс.  Ол  үшін  қыркүйек  айының 

басында жоңышқа пішенге  орылып алынғаннан кейін оның тамырының 

мойнын 

қырқып 


кептіру 

үшін 


жер 

ЛДГ-10, 


ЛДГ-15 

сыдыражыртқыштарымен  немесе  КПГ-350  сыдыра  қопсытқышпен 

өңделеді.  Осы  өңдеуден  10-15  күннен  кейін,  тамыр  мойындары  кепкен 

кезеңде танапқа жыртаралды су беріледі де топырақ түренді соқалармен 

30-35 см-ге жыртылады. Келесі жылдары өңдеу тереңдігі 25-27 см-ге, ал 

механикалық құрамы жеңіл топырақтарда 20-25 см-ге дейін азайтылады. 

       Отамалы  дақылдардан  кейінгі  және  арамшөптерден  таза  танаптарды 

алдын ала сыдыра өңдеусіз-ақ сүдігерге жыртады. Жел эрозиясы қаупі бар  

аймақтарда  КПГ-250,  КПС-2-150  жазық  тілгішті  қопсытқыштарды 

пайдаланып  топырақты  терең  қопсытады.  Ылғал  жеткілікті  аймақтарда 

топырақты жартылай сүрі жер типінде өңдейді. 

Топырақты  көктемгі  өңдеу  ылғал  сақтауға,  ұсақ  түйіртпекті  борпас 

топырақ  қабатын  қалыптастыруға  бағытталуы  керек.  Ол  ерте  көктемгі 

тырмалау,  2-3  қопсытумен  бірге  қосымша  тырмалаудан  тұрады.  Бірінші 

қопсыту, ерте мерзімде арамшөптер шыққаннан соң 10-14 см тереңдікке, ал 

тұқым себу алдындағы қопсыту тұқым себу тереңдігіне жүргізіледі. 

Гербицид  енгізілген  егістікте,  көктем  ылғалды  болғанда  тегістеу 

жүргізілмес  бұрын,  БП-8  тырмасымен  немесе  УСМК-5,  КПС-4,  КПГ-4  

қопсытқыштарымен қопсытылады.  



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   490




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет