жататын өсімдік, ылғалды тиімді пайдаланады. Ол 100 кг құрғақ зат түзу
коэффициенті - 230-370. Бірақ жүгерінің дән мен жасыл балауса өнімінің
пайдаланады, әрі қарай оның қажеттілігі арта түседі. Суды ең көп қажет
Жүгері жоғары агротехникалық жағдайда өсіргенде топырақ және ауа
267
ауадан су буын сіңіре алатын қуатты тамыр жүйесін қалыптастырып үлгереді.
Бірақ жүгерінің құрғакшылыққа төзімділігі тары мен қонақтарыдан төмен.
Жүгерінің жақсы өсіп-жетілуі және жоғары сапалы өнім түзуі үшін
топырақ ылғалдылығын ылғал сыйымдылығының ең төмен деңгейінен 75-
80% жағдайында ұстап отыру керек. Сонымен қатар, топырақ ылғалдылығы
мөлшерден артық жерлерде жүгері өнімі төмендейді, өйткені ондай
топырақтарда өсімдік тамырларына фосфордың келуі бәсеңдейді де
органикалық және нуклеиндік фосфордың мөлшері азаяды, фосфорилдену
және энергетикалық үрдістер, ақуыз айналымы бұзылады.
Жүгері – ж а р ы қ с ү й г і ш, қысқакүндік дақыл. Ұзақ жарық күн
жүгерінің вегетациялық кезеңін ұзартады, ал қысқа - пісуін тездетеді, 8-9
сағаттық жарық күн жағдайында өскенде тезірек гүлдейді. Күннің жарығы,
әсіресе жүгерінің жас кезінде, оның өсіп-жетілуіне жақсы әсер етеді.
Өсімдіктің көлеңкеленуі, көкті сиретуді кешіктіргенмен бірдей, жетілу
үрдісіне зиянды әсер етеді: генеративтік мүшелерінің түзілуі тежеледі,
аталық пен аналық гүлшоғырларының гүлденуінде алшақтық және
жеміссіз өсімдіктер көбейеді. Жүгерінің осы ерекшеліктерін агротехникалық
шаралар жүйесін жасағанда ескеруге тура келеді.
Жүгері т о п ы р а қ қ ұ н а р л ы ғ ы н а жоғары талап қояды және
тыңайтқыштар бергенді жақсы көретін дақыл. Жүгеріден ең мол өнім,
құнарлы топырақта жоғары агротехникада алынады. Жүгеріге құрылымды
қара топырақтар мен қара-қоңыр топырақтар және өте құнарлы және сіңімді
өзен арналарының шөкпе топырақтары жақсы. Топырақ ерітіндісінің
оңтайлы реакциясы - бейтарап және әлсіз сілтілі (pH 5,5-7,0). Қышқыл, өте
тұзды және батпақтануға бейім топырақтарда жүгері өсіруге болмайды.
Жүгері тұқымының жылдам өнуі үшін топырақта жақсы аэрация
болуы керек, өйткені оның үлкен ұрығы өну үшін оттегіні көп қажет етеді.
Топырақта ауаның мөлшері 18-20%-дан төмен болмағаны дұрыс.
А з о т т ы жүгері алғашқы даму кезеңдерінде көп қажет етеді. Азот
жеткіліксіз болған жағдайда өсіп-дамуы бәсеңдейді. Азотты ең көп
қажетсінетін кезеңі - шашақтануға 2-3 апта қалғанда, ал сүттене пісу
кезеңінде азотты мүлдем қажет етпейді.
Ф о с ф о р д ы жүгері гүл шоғырлары түзіле бастағаннан қарқынды
пайдалана бастайды (4-6 жапырақ), ең көп пайдаланатын мерзімі тұқым
түзу кезеңі. Фосфор жеткіліксіз болған жағдайда собықтар толық
дамымайды, дән қатарлары дұрыс қалыптаспайды. Фосфор жеткілікті
болған жағдайда тамыр жүйесі жақсы дамиды, өсімдіктің құрғақшылыққа
төзімділігі артады, пісіп-жетілу үрдістері жылдамдайды. Фосфорды жүгері
өсімдігі толық пісіп-жетілгенге дейін баяу және біркелкі сіңіреді.
К а л и й жетіспеген жағдайда өсімдік бойында көмірсулардың
қозғалысы, жапырақтардың синтетикалық жұмысы бәсеңдейді, тамыр
жүйесі әлсізденіп жүгері жапырылуға (сұламалыққа) бейім болады.
Достарыңызбен бөлісу: