Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ



Pdf көрінісі
бет245/490
Дата11.12.2021
өлшемі12,59 Mb.
#79075
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   490
Байланысты:
index (15)

Морфологиялык  ерекшеліктері.

 

Жүгері


 

(Zea  mays  L.),  қоңырбастар 

тұқымдасына  (Роасеае  L.)  жатады,  бірақ  морфологиялык  белгілері  мен 

биологиялық  қасиеттері  бойынша  осы  тұқымдастың  басқа  дақылдарынан 

көп  айырмашылықтары  бар.  Оның  жалғыз  мәдени  түрі  белгілі,  жабайы 

түрлері табылған жоқ (Сурет 19). 

Жүгері  тұқымынан  бір  ғана  тамыр  өніп  шығады.  2-3  жапырақ 

кезеңінде  түптену  буынынан  буын  тамырларының  бірінші  кезегі,  5-6 

жапырақ кезеңінде екінші кезегі өсіп шығады. Буын тамырлары  кезегі әрі 

қарай  да  пайда  болып,  көпқабатты  тамырлар  жүйесінің  жетілуі  жүгері 

өнімінің  мөлшеріне  үлкен  әсер  етеді.  Жүгерінің  тамыры  оңтайлы 

жағдайларда  топырақтың  2-3  м  тереңдігіне  дейін  бойлап,  1-1,5  м  жан-

жағына тарайды. Оның ұзынсабақты сорттарының төменгі сабақ буынынан 

ауа  тамырлары  өсіп,  өсімдіктің  жапырылып  қалуына  қарсы  тұрады  және 

қоректену мүмкіншілігін жақсартады. Жүгерінің астық пен жасыл балаусадан 

жоғары  өнім  қалыптастыруы  тереңге  бойлаған  қуатты  тамыр  жүйесінің 

болуынан.  Тамыр  жүйесінің  жетілуіне  терең  өңделген  және  ылғал 

жеткілікті  топырақ,  күннің  қарқынды  сәулесі,  тыңайтқыштар  мен  жоғары 

агротехника септігін тигізеді. 

 



 

264 


 

   


Сурет  19.  Жүгері.  1,  2  –  көктеу  және  гүлдену  кезеңіндегі  өсімдіктер;  3,  4  – 

аталық гүл шоғыры және масақша; 5, 6 – аналық гүл шоғыры және масақша. 



 

Жүгерінің сабағы мықты, іші өзекшемен толтырылған, орташа биіктігі 

2-2,5 м, буынаралықтар саны 8-25 дейін. 

Жапырақтары  -  таспалы,  ірі,  шет  жақтары  кірпікті,  тақтасының 

үстіңгі жағы түкті. Тілшесі қысқа, мөлдір, құлақшасы жоқ. 

Жүгері – екі ұялы, бірақ даражынысты өсімдік. Аталық гүл шоғыры - 

шашақгүл (сіпсебас) сабақтың басында орналасады, ал аналық гүл шоғыры 

-  собық  (сұлтан)  жапырақ  қолтығында  жайғасқан.  Бір  өсімдікте  бір-екі, 

кейде  үш  собық  қалыптасады.  Оның  орташа  массасы  250-300  г.  Собық 

өзектен  тұрады.  Оның  ұяшықтарында  тік  қатарда  жұптасып  аналық 

гүлдерімен  (200-800)  масақшалар  орналасқан.  Тұқымның  қатарлары  жұп, 

көбіне  олар  -  10-12.  Собық  бірнеше  қабатты  түрі  өзгерген  жапырақпен 

жабылып тұрады. Гүлдену кезеңінде түйін бағаншалары жапырақ орамынан 

сыртқа шығып, буда түрінде салбырап тұрады. Жүгерінің дәні көпшілік түр 

тармақтарында  ірі,  1000  санының  массасы  250-300  г.  Дән  пішіні  сортқа, 

қатарлардың  орналасу  тығыздығына  байланысты,  түсі  -  ақ,  сары,  қызыл 

және басқа да реңді болады. 



 

265 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   490




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет