9. Провокациялар – ақпараттық тайталастың технологиялары Ерте замандарда араздасқан жандар арасындағы кҥресте бірінші денгейдегі
әдістер қолданылды, оларға сәйкес оқиғалар болмаған жағдайда немесе олар ӛзі
болған жағдайда, қасиетті ақпараттық себептерді тудыру ҥшін, оларды әдейі
тудыруға тырысқан. Елшілерде ӛлтіру, бейбіт наразылық актілерде енгізілген
провакациялар арқылы кӛпшілік тәртіп бҧзушылыққа, террористік актілерге
айналдыру және де кӛптеген ҧйымдастырылған әрекеттер дҥрбелең мен ҥрей
тудыру ҥшін қолданылады.
Ерте заманғы цивилизациялар қолданған психологиялық соғыстарды жҥргі-
зудің кӛптеген әдістері мен ережелері әлемнің ҥшінші мыңжылдыққа енгеніне
қармастан қазіргі кезде де қолданыс табуда. АПЫЕ-дің ҥшінші деңгейі
адамдардың ӛзара қарым-қатынастарын манипуляция жасауды қолдады.
Барлық посткеңестік кеңістікте орын алып отырған нарықтық экономикалық
ерекшеліктері біздің кӛз алдымызда басым кӛпшілігі психологиялық тҧрғыдан,
моральдық тҧрғыдан индивидуалистік заңдар орнатқан қатаң ережелерге дайын
болмағандықтан оларға кардиналды ӛзгерістер енгізді.
XXI
ғасырдың жетістіктері кӛпшілік қҧралдарына жаңа сапалы
мҥмкіндіктер тудырды, олар елдің аз бӛліктерінің қолында ақпаратқа
ҧқыпсыздықпен қарауға жағдай тудырды.
Бҧқаралық ақпарат қҧралдарындағы нақты плюрализм, сол сияқты кӛпші-
ліктің жеке және мемлекеттік компаниялардың саясатына әсер етуі ӛте сирек
кездесетін қҧбылыс, сонымен бірге оны есепке алуа берге болмайды, ӛйткеніол
ЖАҚ қҧралдарының нағыз тәуелсіз болмайтындығында.
Онымен қоса әлем ӛз кезегіндегі АПЫЕ-дің жаңа технологияларының
пайда болуына жағдай тудыратын кеңейіп келе жатқан кабельдік және
спутниктік хабар таратудың бҥкіләлемдік желіерінің арқасында ақпарат тарату
облысындағы жаңа ӛркендеу алдында тҧр.
Ресейдегі ақпараттық психологиялық қамсыздандыруға деген кӛзқарастар
жҥйесі нақты шындықпен тҥйіскенде заң жҥзінде қабылданған теориялық
негіздердің, арнайы бӛлімшелердің жоқтығы және орындаушылардың кәсіпкер-
лігінің нашарлығы олардың тиімділігі нашар екенін кӛрсетті.
Жетекші елдер арасындағы бҥкіләлемдік ақпараттық-психоллогиялық
тайталас жҥргізу жағдайларында мемлекетке тиімді және халық пен
мемлекеттік элитаны қорғауға арналған ғылыми-зерттеу жҧмыстарын жҥргізу
34
мен оларды қаржылық қамтамасыз етуді ҧйымдастыру шараларын жҥргізу
керек.
10.