Процессорлардың интерфейсі «Интерфейс» деген сӛздің астында процессордың қҧрылысы
деген мағына жатыр, яғни, ол жҥйелік тақшадағы процессор
слотының ерекше қҧрылысын анықтайды.
Процессордың даму жолында процессор слоты кӛп ӛзгеріске
енді, бҧл ҥнемі процессордың қҧрылысы мен процессор
пластинасында тҥйіспе мӛлшерінің кӛбеюіне әкеліп отырды. Бҧдан
басқа, әр ӛндірушінің процессорлары әртҥрлі тҥйіспе мӛлшерлерімен
шығарылады.
3.4. Жҥйелік тақшаны таңдау Жҥйелік тақша (system board) компьютердің маңызды
қҧраушыларының бірі, кейде аналық (motherboard), негізгі немесе бас
тақша (main board) деп те аталады. Бҧл компьютердің ішкі
байланысын және басқа да бӛліктерін басқарады. Оның сапасына,
функционалдығына және жылдам әрекетіне тікелей барлық жҥйенің
тҧрақтылығы мен жылдамдығы тәуелді.
Онда келесі қҧрылғылар орналасады:
процессор;
шина;
жедел жады;
тҧрақты жады;
слоттар (қосымша қҧрылғыларды қосуға арналған
ағытпалар).
159
Процессор компьютердің басқа қҧрылғыларымен, соның ішінде
ең алдымен жедел жадымен
шина деп аталатын ӛткізгіштер тобы
арқылы байланысқан. Шиналардың негізгі ҥш тҥрі бар: мәліметтер,
адрестік және командалық шинасы.
Жҥйелік тақшаларды ӛңдеу кезінде есепке алынатын бірқатар
кӛп таралған форм-факторлар бар. Форм-фактор (form factor)
тақшаның физикалық параметрімен орнатуға келетін қораптың тҥрін
білдіреді.
Ең танымал жҥйелік тақшалардың форм-факторлары:
ATX – mini-tower және full-tower қораптарға келетін
стандартты қазіргі заманға лайық компьютерлер;
mini-ATX – ATX-тің кішірейтілген нҧсқауы;
micro-ATX – desktop немесе mini-tower қораптарға келетін
орта деңгейдегі компьютерлер;
flex-ATX – қымбат емес немесе ӛнімділігі тӛмен desktop
немесе mini-tower қораптарға келетін компьютерлер;
NLX - desktop немесе mini-tower қораптарға келетін
бірлескен жҥйелер.
3.3-сурет.
Жҥйелік тақшаның артқы тақтасы
Жүйелік логика .
Жҥйелік логика (чипсет) – тақшаның негізгі қҧраушысы, ол
оның жҧмыс жасауына, сонымен қатар барлық компьютердің жҧмыс
жасауына жауап береді. Ол кішкене мӛлшерге ие және әдетте бірнеше
микросхемалардан тҧрады.
Ережеге сай, чипсет «кӛпірлік» архитектурасын ҧсынады, яғни
екі кӛпірден тҧрады - солтҥстік және оңтҥстік, олардың әрбіреуі ҥшін
ӛзінің бӛлек микросхемасы жауап береді (немесе бірнеше
микросхемалар).
Ағытпалар Олар шлейфтерді және қоректену баусымдарын қосу ҥшін
қажет, мысалы, желдеткіштерді. Тҥрлеріне және қолдануларына
байланысты олардың әртҥрлі формалары болады. Жҥйелік тақшада
160
желдеткіштерге, IDE немесе SCSI және т.б. қҧрылғыларға, сонымен
қатар жҥйелік тақшаның қоректенуіне арналған ағытпалар болады
(3.4-сурет).