27
Сегiздiк санау жҥйесiнiң колданылуы мен есептеулердiң
орындалуы
Сегiздiк санау жҥйесi табиғи жағдайда кӛп қолданылмайды, ол
кҥрделі ақпараттық жҥйелерде сирек кездеседі. Есептеу екілік санау
жҥйесіндегі сияқты кесте негізінде орындалады.
2.1-кесте. Сегіздік санау жҥйесіндегі қосу амалы
+
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
1
2
3
4
5
6
7
1
1
2
3
4
5
6
7
10
2
2
3
4
5
6
7
10
11
3
3
4
5
6
7
10
11
12
4
4
5
6
7
10
11
12
13
5
5
6
7
10
11
12
13
14
6
6
7
10
11
12
13
14
15
7
7
10
11
12
13
14
15
16
Он алтылық санау жҥйесiнiң колданылуы мен есептеулердiң
орындалуы
Бҧл санау жҥйесінің ерекшелігі: он алтылық позициялық санау
жҥйесінде санды жазу ҥшін ондық санау жҥйесінің цифрлары 0, 1, 2,
3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 және жетпейтін алты цифрды белгілеу ҥшін 10, 11, 12,
13, 14 және 15 ондық сандардың мәніне сәйкес латын әліпбиінің
алғашқы ҥлкен әріптері: А, В, С, D, Ғ қолданылады. Он алтылық
санау жҥйесінің барлық цифрларын келтірейік: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
А, В, С, D, Ғ. Он алтылық санау жҥйесінде Ғ санынан кейін ондық
жҥйеде 15+1=16 дегенге сәйкес Ғ+1 саны келеді. Сондықтан он
алтылық сан, мысалы, мына 3Е5А1 тҥрде болуы мҥмкін. Бҧл санды
негізі 16 екенін ескеріп, қосынды тҥрінде жазсақ:
3Е5А1
16
=3*16
4
+Е*16
3
+5*16
2
+А*16
1
+1*16
0
.
Арифметикалық операцияларды ондық жҥйенің ережелері
бойынша орындай отырып және А=10, Е=14 екенін ескеріп,
3Е5А1
16
=255393
10
теңдігін алуға болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
