5
КІРІСПЕ
Бұл оқу құралы
«Жануарлар мен өсімдіктер экологиясы»
курсына арналған типтік бағдарламаға
сәй
кестендіріліп
жазылды.
Университеттің
«5В060800
-
Экология»
мамандығының студенттеріне арналған. Бұнда қазіргі
өсімдіктердің
жән
е микроорганизмдердің алуантүрлілігін
көрсетеді, олардың морфо-физиологиялық ж
ә
не
биологиялық
ерекшеліктерін, тіршілік етудің
әр
түрлі жағдайлары ж
ән
е
эволюциясы, өсімдіктердің
жән
е
микроорганизмдердің
алуантүрлілігін тұрақты пайдалану ж
ән
е сақтау негізгі
заңдылықтарын қарастырылған.
Оқу құралында студенттерге клеткалы организмдер
жә
не
клеткаға дейінгі организмдердің тіршілік ерекшеліктерімен
таныстыру. Қоршаған ортаның организмдерге физикалық
ж
ә
не химиялық, биологиялық
ә
сер етуі. Эволюциялық
принциптері,
өсімдіктер
мен
жануарлар
әл
емінің
алуантүрлілігін анықтау, тіршілік патшалығының негізгі
систематикалық топтарының көбею айырмашылықтары
жән
е
құрылыс ерекшеліктері. Жануарлар
жә
не өсімдіктер
әд
емінің
алуантүрлілігін көрсету ж
ә
не қалыптасуыныңы негізгі
заңдылықтары, құрылысы,
кеңістікте таралуымен таныс
болады [1].
1992 ж. Рио-де Жанейрода Біріккен Ұлттар Ұйымының
қоршаған орта туралы конференциясында тұрақты дамуға
қатысты декларация қабылданды. Бұл маңызды құжатты іске
асыруда жануарлар мен өсімдіктер экологиясы негізгі рөл
атқарады.
Жануарлар
мен
өсімдіктер
экологиясы
биологиялық ресурстарды тиімді пайдалану, биологиялық
алунатүрлілікті
сақтап қалуға, бақылауға мүмкіндік береді.
Жануарлар мен өсімдіктер табиғаттың биологиялық
байлығына жатады. Олардың қорын бүкіл табиғи
бірлестіктердің, яғни ландшафтылық бірлестіктің тіршілік
әр
екетінің н
әти
жесі ретінде қарастыруға болады.
Ұсынылып отырған оқулықтың негізгі мақсаты м
әтін
інің
мазмұнымен таныстыру арқылы студенттердің жануарлар
мен өсімдіктер жайлы алған білімдерін жануарлар мен
6
өсімдіктердің экологиясымен толықтырып, білімдерін көтеру
мен қоршаған ортаның
даму заңдылықтарына деген
көзқарастарын қалыптасыру болып табылады.
Түр мен топтардың экологиялық ерекшеліктеріне ж
ә
не
туыстық байланыс негізінде, климаттық, гидрологиялық,
морфологиялық, химиялықт.б. жағдайларды есепке ала
отырып, жануарлар мен өсімдіктердің негізгі міндеті - барлық
түрлер
өкілдірі,
организмдердің
құрылыстарының
ерекшеліктері,
ә
ртүрлі таксономикалық топтар, таксондардың
өзара
филогенетикалық байланысы, тірі организмдердің
алуантүрліліктерінің
көрсеткіштерінің
маңыздылығы,
олардың құрылысы, биологиясы, филогениясы ж
ә
не
эволюциясы, адамдардың
әсер
і ж
ән
е
биосферадағы
қызметінің рөлін зерттеу.
Оқулықта жануарлар мен өсімдіктер экологиясына
әсе
р
ететін факторларға тоқталып, олардың жүйелену негізі, жеке
факторлардың өсімдіктердің дамуы мен бейімделу
ерекшеліктеріне назар аударылған.
Жалпы жануарлар мен өсімдіктер экологиясына қатысты
тақырып материалдарының орналастырылуы мен берілу
жүйесі студенттердің қоршаған орта мен табиғатта,
әсір
есе
өсімдіктер ағзасында өтіп жатқан құбылыстар мен
үрдістердің
біртұтастығын,
заңдылықтарымен
өзара
байланыста қарап, ғылыми
көзқарастарын қалыптастыру
мақсатына бағытталған [2].