3.4.
Даму
диагностикасы
Педагогикалық
практикада
оқушының
даму
деңгейіне
байланысты
жетістіктерді
дер
уақытында
зерттеп
тұру
қажеттігі
күннен
-
күнге
үлкен
маңызға
ие
болуда
.
Бұл
қажеттік
тұлғаның
қалыптасу
процесін
тиімді
басқару
үшін
,
ондағы
жүріп
жатқан
өзгерістердің
тереңдігін
,
қарқыны
мен
ерекшеліктерін
білу
керектігінен
туындаған
.
К
.
Д
.
Ушинский
: «
Егер
педагогика
адамды
барша
тараптан
тəрбиелегісі
келсе
,
онда
ол
сол
адамды
ең
алдымен
жан
-
жақты
білуі
шарт
» -
деп
өз
уақытында
диагностиканың
нақты
оқу
тəрбие
процесіндегі
маңызын
баса
көрсеткен
.
Диагностика
(
грек
сөзі
:
диа
–
ашық
,
айқын
жəне
гнозис
-
білу
) –
зерттелуші
объект
немесе
процесс
жөніндегі
ақпараттарды
күні
ілгері
алудың
жалпы
тəсілі
.
Педагогикалық
даму
саласындағы
диагностиканың
мəн
-
мағынасы
,
медицинадағы
сырқатты
күні
бұрын
анықтаумен
бірдей
.
Диагностика
жолымен
тəрбие
процесіндегі
қандай
да
өзгерістердің
белгілері
мен
себептері
,
оның
сипаты
анықталып
,
ол
тəрбиені
болашақта
дұрыс
жолға
келтірудің
жоспарына
негіз
береді
.
Дұрыс
орындалмаған
диагностика
барлық
еңбекті
зая
етіп
,
алдағы
тұрған
мақсатқа
жетудің
кедергісін
азайтпақ
түгіл
,
оны
асқындырып
жібереді
.
Сондықтан
да
,
даму
желісін
диагностикалау
жоғары
мамандық
пен
жауапкершілікті
талап
ететін
өте
маңызды
практикалық
іс
.
Оқушының
тəн
-
дене
дамуын
диагностикалау
қиындық
тудырмайды
.
Бұл
үшін
бүкіл
дүниежүзінде
жалпы
жəне
айрықша
сапалардың
даму
дəрежесін
өлшестіруші
ерекше
тестер
(
нұсқау
-
көрсетпелер
)
қолданылады
.
Берілген
тапсырманы
орындауына
қарай
оқушының
қажетті
деңгейге
,
тəн
-
дене
дамуындағы
нақты
өлшемдерге
сəйкестігі
анықталады
.
Алынған
деректер
жас
мүмкіндіктермен
салыстырылады
.
Рухани
,
əлеуметтік
дамуды
диагностикалау
үлкен
қиындық
тудырады
.
Бұл
мақсатта
қолданылатын
əдістемелер
əзірше
күрделі
,
қорытынды
дəлдігін
қамтамасыз
ете
бермейді
.
Диагноз
анықтаудың
сенімділігін
көтеруге
орай
комплексті
тексерістер
,
антропометриялық
,
əлеуметтік
жəне
психологиялық
деректер
жинақталып
,
өзара
салыстырылады
,
ал
бұл
үшін
арнайы
жабдықталған
клиникалар
мен
зертханалар
,
дайындықты
мамандар
қажет
.
Нақты
педагогикалық
практикада
мектеп
психологтары
мен
мұғалімдері
тұлғаның
жекеленген
қасиет
-
сапаларын
анықтауы
мүмкін
,
бірақ
мұндай
зерттеулердің
нəтижесіне
негіздеп
,
даму
құрылымдарына
жалпы
баға
беріп
болмайды
.
Оқушылардың
дамуындағы
кейбір
ерекшеліктерді
диагностикалаудың
қарапайым
əдістерін
үйреніп
алу
кəсіби
педагогикалық
дайындықтың
аса
маңызды
шарты
.
Мектеп
мұғалімдерін
аса
қызықтыратын
жəйттер
–
оқушылардың
ақыл
-
ой
əрекеттерін
,
мінез
-
құлық
сеп
-
түрткілерін
,
қажетсіну
деңгейін
,
көңіл
-
күй
шабытын
,
əлеуметтік
бітістер
дамуы
мен
т
.
б
.
маңызды
сапаларын
күні
ілгері
байқастыру
.
Аталған
сапаларды
зерттеудің
кең
тараған
əдісі
-
бұл
тестілеу
.
Мұғалімдердің
өз
қызметтерінде
пайдалануы
үшін
чех
психологы
Й
.
Иырасектің
алты
жасар
балалардың
ойлау
қабілетін
анықтауға
жəрдемін
тигізер
тестерді
кейбір
өзгерістер
енгізіп
үлгі
ретінде
ұсынып
отырмыз
:
1.
Қай
жануар
үлкенірек
–
жылқы
ма
,
ит
пе
?
Жылқы
–0 ,
қате
жауап
- -5.
2.
Күндіз
оқимыз
,
ал
түнде
… ?
Ұйықтаймыз
-0,
ойнаймыз
,
сабақ
оқимыз
жəне
т
.
б
. - -3.
3.
Күндіз
жарық
,
ал
түнде
….?
Қараңғы
–0,
қате
жауап
–4
4.
Аспан
көк
,
ал
шөп
…?
Жасыл
–0,
қате
жауап
- 4.
5.
Алма
,
алмұрт
,
шие
…
бұл
не
?
Жеміс
–1,
қате
жауап
-1.
6.
Неліктен
адамдар
өтетін
жолда
қызыл
бағдаршам
жанады
?
Сақтандыру
үшін
,
т
.
т
. –0,
қате
жауап
-1.
7.
Сағат
неше
? (
қағаз
сағатта
:
жетіге
25
мин
.
қалды
, 5
мин
.
кем
8,
он
екіге
5
мин
.
қалды
).
Жақсы
көрсетілген
–4,
бір
ғана
уақыт
көрсетілген
-3,
білмейді
-0.
8.
Мəскеу
,
Алматы
,
Астана
деген
не
?
Қалалар
–1,
станциялар
-0,
қате
жауап
- -1.
9.
Кішкентай
сиыр
-
бұзау
,
кішкентай
ит
…,
кішкентай
қой
…?
Күшік
,
қозы
–4,
екеуінің
біреуі
-0,
қате
жауап
- -1.
10.
Ит
мысыққа
не
тауыққа
ұқсай
ма
?
Несімен
ұқсайды
?
Мысыққа
(
бір
белгісі
жеткілікті
)-0,
мысыққа
ұқсас
(
белгі
келтірмей
-
ақ
)-1,
тауыққа
- -3.
11.
Автомобильдерге
тежегіш
неге
керек
?
Екі
себеп
(
таудан
түскенде
,
тоқтау
үшін
жəне
т
.
б
.)-4,
бір
себеп
-0,
қате
жауап
- -1.
12.
Балға
мен
балта
несімен
ұқсас
?
Екі
ұқсастық
-3,
бір
ұқсастық
–2,
қате
жауап
-0.
13.
Жолбарыс
пен
мысық
несімен
ұқсас
?
Екі
ортақ
белгі
–3,
бір
ұқсастық
–2,
қате
жауап
-0.
14.
Шеге
менен
винт
немен
ажыралады
?
Винттің
тілімі
бар
-3,
винттің
гайкісі
бар
-2,
қате
жауап
-0.
15.
Футбол
,
волейбол
,
суда
жүзу
–
бұл
…?
Спорт
(
дене
шынықтыру
-3,
ойындар
(
жаттығу
,
жарыс
)-2,
қате
жауап
–0.
16.
Қандай
автокөліктерді
блесің
?
Үш
жол
көлігі
жəне
ұшақ
не
корабль
-4,
жəрдемдесумен
жауап
-2,
қате
жауап
-0.
17.
Кəрі
жас
адамнан
қалай
ажыратылады
?
Үш
белгі
-4,
бір
не
екі
ерекшелік
-2,
қате
жауап
(
таяғы
бар
,
шылым
шегеді
)-0.
18.
Адамдар
неге
спортпен
шұғылданады
?
Екі
себеп
-4,
бір
себеп
-2,
қате
жауап
-3.
19.
Неліктен
сабақтан
қашу
жаман
?
Дұрыс
жауап
–2,
қате
жауап
-0.
20.
Неліктен
хат
конвертіне
марка
жабыстыру
керек
?
Тасудың
төлем
ақысы
–5,
айыппұл
төлемес
үшін
-2,
қате
жауап
-0.
Тест
нəтижесі
–
жеке
сұрақтарға
берілген
балл
қосындысы
.
Нəтижелердің
сарабы
(
классификациясы
) :
өте
жақсы
… +24
жəне
одан
жоғары
жақсы
…+14 +28
дейін
қанағаттанарлық
… +0 +13
дейін
жаман
… -1 -10
дейін
өте
жаман
… -11-
дан
төмен
.
Сұрақтар
мен
тапсырмалар
1.
Тұлға
дамуы
деген
не
?
2.
Тұлға
дамуының
қозғаушы
күштері
?
3.
Тұлға
дамуындағы
нəсілдік
пен
қоршаған
орта
ықпалы
қандай
?
4.
Тұлға
дамуы
мен
іс
-
əрекет
байланысын
сипаттаңыз
.
5.
Даму
диагностикасының
мəн
-
мағынасын
түсіндіріңіз
.
4-
дəрісбаян
.
Білім
мəні
мен
маңызы
Жоспары
1.
Білім
–
жалпыадамзаттық
құбылыс
2.
Білім
-
əлеуметтік
қажеттілік
3.
Білімнің
жүйелілігі
4.
Білім
-
педагогикалық
процесс
5.
Қазіргі
заман
білім
жүйесін
реформалаудың
негізгі
бағыттары
4.1.
Білім
–
жалпыадамзаттық
құбылыс
Қаншалықты
кең
тараса
да
,
бір
қарағанға
тұрақты
болып
көрінгенімен
, «
білім
»
түсінігі
көп
мəнділігімен
ерекшеленеді
.
Əдетте
,
бұл
термин
мазмұны
жағынан
келесідей
түсініктемелерге
ие
болуы
мүмкін
:
білім
-
жалпыадамзаттық
құбылыс
;
білім
-
əлеуметтік
мəдени
мұра
;
білім
–
жүйе
;
білім
–
педагогикалық
процесс
;
білім
–
нəтиже
.
Категориялық
тұрғыдан
білім
жалпыадамзаттық
құндылық
ретінде
танылады
. XX-
ғасырдың
60-
жылдарынан
адам
,
мораль
,
гуманизмге
,
жалпы
субъектив
жағдаяттар
(
фактор
)
проблемасына
қызығушылық
артудан
,
бұл
категория
философиялық
деңгейде
қарастырыла
бастады
.
Құндылықтар
табиғатын
,
олардың
құндылықты
дүние
болмысы
мен
оның
құрамындағы
орнын
Достарыңызбен бөлісу: |