Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

қойды
.
Білім
мазмұнын
іріктеуде
дидактикалық
формализм
тараптарлары
математика
жəне
классикалық
көне
тілдер
сынды
дамытушылық
сипатымен
құнды
пəндерді
басшылыққа
алды
. (
Дж
. 
Локк
, 
И
.
Г
.
Петалоцци
, 
Н
.
Гербарг
жəне
т
.
б
.). 
Қазіргі
дəуір
педагогикасында
бұл
екі
теория
да
сынға
ұшырауда
. 
Таза
, 
жалаң
күйінде
аталған
бағыттардағы
педагогикалық
жүйе
оқу
-
тəрбие
міндеттерін
ойдағыдай
орындай
алмайды
. 
Мектептің
басты
мақсаты
- 
адамның
ақыл
-
ес
(
интеллектуал
) 
күштерін
дамытып
, 
сол
арқылы
білім
игеруге
, 
оны
қолдана
білуге
үйрету
. 
Осыдан
, 
бүгінгі
педагогика
дидактикалық
материализм
мен
дидактикалық
формализм
бағыттарындағы
оқу
-
тəрбие
істерін
бірлікте
жүзеге
асыруды
қолдайды
. 
(
К
.
Д
.
Ушинский
). 
XIX 
жəне
XX
ғғ
. 
шектерінде
білім
мазмұнын
іріктеудің
дидактикалық
прагматизм
теориясы
қалыптасты
. 
Бұл
теорияны
қолдаушылардың
(
Дж
.
Дьюи
, 
Г
. 
Кершенштейнер
) 
пікірінше
, 
білім
мазмұнының
негізі
жеке
пəндерде
емес
, 
ол
оқушының
қоғамдық
жəне
дара
іс
-
əрекеттерінде
. 
Білім
мазмұны
оқушылардың
сол
білімді
меңгеруге
бағышталған
ұжымдық
еңбегі
жəне
белгіленген
мəселені
шешуге
сəйкес
практикалық
əрекеттерді
қажет
ететін
пəнаралық
біліктер
жүйесімен
белгіленуі
тиіс
. 
Осы
теорияға
орай
оқушылар
мейлінше
еркіндікпен
оқу
пəндерін
таңдауға
құқылы
, 
оқу
-
тəрбие
жұмысы
оқушылардың
субъектив
сұраныстары
мен
қызығуларына
икемдестіріледі
.
Европа
, 
əсіресе
, 
АҚШ
мектептерінде
кең
енген
бұл
теория
нəтижесі
білімдену
деңгейінің
күрт
төмендеуіне
соқтырды
. 
Өткен
ғасырдың
20-
жылдары
Қазақстан
оқу
–
жүйесінде
“
Төте
оқу
” 
атымен
қабылданған
бұл
əдіс
өз
жалғасын
таппады
. 
Дегенмен
, 
материалдық
жəне
формальдық
теориялар
, 
дидактикалық
прагматизм
бағыты
уақыт
талаптарын
көтере
алмағанымен
, 
білім
мазмұнын
қалыптастырудың
осы
заманғы
бағыттарының
өркендеуіне
үлкен
ықпал
жасады
. 
Белгілі
поляк
ғалымы
В
.
Оконь
функционалды
 
материализм
атты
білім
мазмұнын
қалыптастыру
теориясын
жарыққа
шығарды
. 
Оның
пікірінше
, 
қандай
дидактикалық
теория
болмасын
, 
ол
оқушылардың
білім
алуын
қамтамасыз
етумен
бірге
сол
білімдерді
өз
іс
-
əрекеттерінде
пайдалана
білу
ептіліктерінің
де
жетілуіне
негіз
болуы
шарт
, 
яғни
таным
мен
іс
-
əрекет
ажырамас
бірігімді
байланысқа
келуі
қажет
. 
Жеке
пəндер
мазмұнында
да
сол
пəннің
жетекші
ұғымы
басты
назарға
алынуы
тиіс
. 
Мысалы
, 
биологияда
– 
эволюция
теориясы
, 
математикада
– 
функционалды
тəуелсізділік
, 
тарихта
– 
тарихи
шарттылық
жəне
т
.
б
., 
яғни
білім
мазмұнын
таңдастыруда
дүниетанымдық
көзқарастарды
басшылыққа
алған
жөн
. 
Дəрістер
барысында
оқушылар
өз
меңгерген
білімдерін
практикада
қолданып
үйренетіндей
жағдайлар
жасалуы
тиіс
. 

Көзделген
нақты
практикалық
мəселелерді
білім
негізінде
шеше
отырып
, 
шəкірт
табиғи
, 
техникалық
, 
мəдени
жəне
қоғамдық
болмысқа
сай
өз
мүмкіндіктерін
қайта
қарап
, 
өзгертуге
үйренеді
. 
В
.
Оконь
теориясы
өз
ішіне
қоғамның
білімге
қойған
талаптарын
жəне
оқушылардың
жеке
сұраныс
–
қызығуларын
біріктіре
қамтиды
. 
Қазақстан
Республикасындағы
бүгінгі
мектептің
білім
мазмұны
ҚР
“
Білім
заңына
” 
сəйкес
құрастырылған
. 
Бұл
Заңға
орай
білім
мазмұны
қоғамның
экономикалық
жəне
əлеуметтік
ілгерілеуінің
аса
маңызды
жағдайаттарының
бірі
,
сондықтан
ол
тұлғаның
өзіндік
қалыптасуына
,
оның
өз
мүмкіндіктерін
өз
бетінше
іске
асыра
алуына
жағдай
жасап
,
қоғам
дамуын
,
құқықтық
мемлекеттің
бекіп
жəне
жетілуін
қамтамасыз
етуге
бағытталған
.
Білім
мазмұнының
міндеті
-
қоғамның
əлемдік
деңгейге
сай
жалпы
жəне
кəсіби
мəдениетін
көтеру
,
оқушылар
санасында
осы
заман
білім
деңгейі
мен
білімдену
бағдарламасының
талаптарына
сəйкес
 
əлем
 
бейнесін
(
образ
мира
) 
қалыптастыру
; 
тұлғаның
ұлттық
жəне
əлемдік
мəдениетке
араласуына
; 
осы
күнгі
қоғамның
төл
тумасына
айналған
жəне
сол
қоғамды
жетілдіруді
мүдделеген
адам
жəне
азамат
тəрбиелеу
; 
қоғамның
мамандар
қорын
жаңғырта
көбейтіп
,
əрі
қарай
дамыту
. 
Білім
мазмұнын
қалыптастырудағы
басты
мақсат
- 
расалық
,
ұлттық
,
этникалық
,
діни
жəне
əлеуметтік
тегіне
қарамай
адамдар
,
халықтар
арасындағы
өзара
түсіністік
пен
қызметтестік
қатынастардың
орнығуына
жəрдемдесу
,
оқушының
ерікті
пікір
мен
наным
таңдау
құқығын
іске
асыруға
көмектесу
,
əрқилы
дүниетаным
көзқарастарды
ымырашылдықпен
ескеру
. 
Білім
мазмұны
жалпы
жəне
кəсіби
білімдерден
құралады
. 
Жалпы

білім

мазмұны
негізінде
тұлғаның
жалпы
мəдениеті
,
оның
дүниетанымы
, 
азаматтық
бағдары
,
əлемге
,
еңбекке
жəне
қоғамдық
өмірге
болған
көзқарасы
қалыптасады
.
Кəсіби
 
білім
 
мазмұны
адамға
нақты
еңбектік
іс
-
əрекет
саласындағы
білімдер
мен
ептіліктерді
игеру
үшін
қажет
.
Педагогика
ғылымында
білім
мазмұнын
іріктеудің
өлшем
-
шек
(
критерий
) 
жүйесі
қабылданған
. 
Осы
шектер
негізінде
мектепте
берілетін
білім
мазмұны
келесідей
талаптардың
орындалуына
себін
тигізуі
міндетті
: 
- 
тұлғаның
жан
-
жақты
дамуы
жəне
оның
базалық
мəдениетінің
қалыптасуына
қажет
міндеттерді
толық
та
біртұтас
күйде
берілуін
қамтамасыз
ету
; 
- 
оқу
пəндері
мен
қоғамдық
практикаға
енетін
білім
материалдарының
ғылыми
жəне
тұрмыстық
маңызға
ие
болуы
; 

- 
əрқилы
жас
деңгейіндегі
оқушылардың
нақты
мүмкіндіктеріне
сəйкес
болуы
; 
- 
материал
мазмұны
көлемінің
оқушының
мүмкін
болған
игеру
уақытына
сəйкес
келуі
; 
- 
жалпы
орта
білімді
құрастыруда
халықаралық
тəжірибені
ескеру
; 
- 
осы
заманғы
мектепте
бар
оқу
-
əдістемелік
жəне
материалдық
базаға
сəйкес
болуы
. 
7.3. 
Мемлекеттік
 
білім
 
стандарты
 
 
ҚР
“
Білім
заңына
” 
сəйкес
елімізде
білім
стандарттары
қабылданған
.
“
Стандарт
” 
түсінігі
латын
сөзі
негізінде
қабылданып
, “
үлгі
”, “
өлшем
” 
деген
мағынаны
аңдатады
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: