Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

4) 
мектептердің
оқу
пəндері
мен
олардың
игерілу
көлемін
өз
қалауымен
таңдауы
; 
5) 
баламалы
оқулықтардың
қосылуы
; 
6) 
оқудың
жаңа
технологияларының
жасалуы
; 
көп
деңгейлі
жəне
жіктемелі
оқуға
өту
.
Байқағанымыздай
,
аталған
демократиялық
қадамдар
өткендегіміздей
тезге
салынған
бір
сарынды
(
шаблон
) 
оқу
жүйесіне
тосқауыл
қойып
,
əрқандай
жəйт
,
жағдайларды
ескеріп
,
білім
беру
процесіне
шығармашылдықпен
қатынас
жасау
қажеттігін
айғақтауда
. 
Осыдан
,
əрқилы
оқу
мекемелерінде
оқушылар
игеретін
білімнің
біргелкі
деңгейін
қамтамасыз
ететін
білімдену
кеңістігінің
базалық
тұтастығын
сақтау
- 
міндетті
шараға
айналды
.
Ал
Мемлекеттік
стандарт
елдегі
жалпыға
ортақ
бірдей
білім
қорының
болуын
қамсыздандыратын
жалғыз
тетік
.
Сонымен
бірге
,
білім
стандартының
алғы
шепке
тартылуына
себеп
- 
Қазақстан
Республикасының
əлемдік
мəдениет
жүйесіне
енуге
болған
талпынысы
. 
Бұл
білім
сапасын
қалыптастыруда
халықаралық
білімдену
тəжірибесінің
жетістіктерін
ескеруді
қажет
етеді
. 
Осы
талаптың
орындалуынан
Қазақстан
азаматтарының
білімі
жөніндегі
құжаттары
шет
елдерде
мойындалатын
болады
.
Мектеп
тəжірибесіне
енген
Мемлекеттік
стандарт
оқу
процесін
мызғымас
,
қатаң
ресми
байламға
матау
емес
,
керісінше
, 
ол
педагогикалық
шығармашылдыққа
,
міндетті
мазмұндық
өзек
(
стандарттың
өзі
) 
төңірегінде
баламалы
бағдарламалар
,
оқудың
əрқилы
технологияларын
,
оқу
құралдарын
жасауға
кең
жол
ашады
.
Мемлекеттік
міндетті
стандарттар
бəсеке
негізінде
қабылданады
,10 
жылда
бір
рет
қайта
өңделіп
,
қажетті
реттеулер
мен
түзетулер
енгізіледі
,
мемлекеттік
заңмен
бекиді
. 
Ол
барша
оқу
орындарының
қай
салаға
бағынуына
, 
типіне
, 
меншіктік
формасына
тəуелсіз
орындалуы
міндетті
. 
Жалпы
білім
беруші
мекемелердің
білім
стандарты
үш
бөліктен
құралады
: 
мемлекеттік
,
ұлттық
– 
аймақтық
жəне
мектептік
. 
Стандарттың
мемлекеттік
 
бөлігі
(
инвариант
) 
елдегі
білім
кеңістігінің
біртұтастығы
мен
тұлғаның
əлемдік
мəдениет
жүйесіне
енуін
қамтамасыз
етеді
.
Ұлттық
 – 
аймақтық
елдің
жер
-
жерлеріндегі
ерекшелік
,
талаптарына
(
ана
тілі
мен
əдебиетіне
,
жағрафиясына
,
мəдениет
пен
өнеріне
,
еңбек
, 
өндіріс
дайындығына
жəне
т
.
б
.) 
байланысты
анықталады
. 
Мектептік
 
білім
 
мазмұны
нақты
оқу
орнының
анайылығы
мен
бағыт
–
бағдарына
орай
оқу
пəндерінің
енгізілуімен
белгіленеді
.

Стандарттың
мемлекеттік
бөлігі
–
бұлжымас
,
қайта
қарастырылуы
өте
сирек
, 
ұлттық
аймақтық
жəне
мектептік
бөліктер
- 
баламалы
,
оның
құрамды
бірліктері
жүйелі
жаңаланып
барады
.
Қазақстан
республикасының
“
Білім
туралы
Заңында
” 
көрсетілгендей
, 
жоғары
өкілетті
мемлекеттік
органдар
негізгі
білім
ақпараттарының
ең
төмен
көлемдегі
мазмұнын
, 
оқу
жүктемесінің
ең
жоғары
деңгейін
белгілеп
, 
түлектер
дайындығына
қойылатын
талаптарды
алға
тартады
. 
Қабылданған
оқу
жүктемесі
шегіндегі
міндетті
білім
көлемінен
тыс
, 
қосымша
білім
мазмұнын
ұсыну
жергілікті
оқу
орындарының
билігінде
. 
Стандарт
құрамы
келесі
бірліктерді
қамтиды
: 
жалпы
білімдік
оқу
орындарының
түбір
(
типтік
) 
жоспары
, 
мазмұн
құраушы
мызғымас
(
инвариант
) 
жəне
баламалы
бөліктер
, 
оқушыларың
жалпы
дайындық
деңгейіне
қойылатын
мемлекеттік
талаптар
.
7.4.
Оқу
 
жоспарлары
, 
бағдарламалары
 
жəне
 
оқу
 
құралдары
 
Білім
мазмұны
оқу
жоспарларында
, 
бағдарламаларында
, 
оқулықтар
мен
оқу
құралдарында
айқындалады
. 
Оқу
 
жоспары
 
– 
оқу
орнында
игерілетін
оқу
пəндерінің
құрамын
, 
оларды
меңгеру
бірізділігі
мен
кезек
тəртібін
, 
əр
пəн
бойынша
жылдық
, 
апталық
бөлінген
сағат
санын
, 
оқу
жылының
бас
-
аяқ
мерзімі
жəне
апта
, 
айларын
анықтап
беретін
құжат
. 
Оқу
жоспарлы
түбір
(
типтік
) 
жəне
нақты
оқу
мекемесі
тарапынан
жасалған
оқу
жоспары
болып
бөлінеді
. 
Түбірлі
оқу
жоспарында
мектеп
(
ЖОО
) 
қабырғасында
оқу
жылдарына
орай
жүргізілетін
барша
оқу
пəндерінің
тізімі
беріледі
. 
Игерілуі
қажет
пəндер
оқу
жоспарында
үш
топқа
бөлінеді
: 1) 
міндетті
(
базалық
-
мемлекеттік
бөлік
), 2) 
оқушылар
қалауы
бойынша
(
аймақтық
бөлік
) 
жəне
3) 
мектеп
(
ЖОО
) 
кеңесі
бекімімен
өтілетін
пəндер
(
мектептік
(
ЖОО
) 
бірлік
). 
Түбір
оқу
жоспарында
əрқилы
білім
саласына
, 
факультативтерге
, 
оқушылар
таңдауымен
енген
курстерге
арналған
сағаттар
бөлігі
өрнектеледі
. 
Түбір
жоспар
негізінде
жеке
ерекшеліктерін
ескерумен
мектеп
(
ЖОО
) 
өз
оқу
жоспарларын
жасайды
. 
Оқу
формаларына
қарай
күндізгі
, 
ауысымды
, 
сырттай
, 
қашықтықтан
оқыту
жоспарлары
да
əр
қилы
келеді
. 
Оқу
жоспарлары
негізінде
оқу
бағдарламалары
түзіледі
. 
Оқу
 
бағдарламалары
өз
ішіне
:1) 
нақты
пəнді
оқу
жөніндегі
түсініктемені
; 
2) 
оқушылардың
(
студенттердің
) 
біліміне
қойылатын
талаптарды
; 3) 
əр
сыныпта
(
курста
) 
пəн
бойынша
өтілетін
материалдардың
тақырыптық
жоспарын
; 4) 
пəн
курсы
бойынша
білімдер
мен
тақырыптар
тізімін
,

яғни
бағдарламаның
өзін
; 5) 
пəнге
орай
оқу
жабдықтары
мен
көрнекі
құралдар
тізімін
; 6) 
қажетті
əдебиеттер
ауқымын
; 7) 
бақылау
сұрақтарын
, 8) 
курстық
,
дипломдық
жұмыстар
тақырыбын
(
ЖОО
да
)-
қамтиды
.
Оқу
бағдарламаларының
түбірлі
(
типтік
),
оқу
-
жұмыс
(
рабочие
) 
жəне
авторлық
түрлері
ажыралады
.
Түбір
бағдарламалары
Мемлекеттік
білім
стандарты
негізінде
нақты
пəн
бойынша
құрастырылады
. 
Оларды
ұсыныс
сипатында
қабылдауға
болады
.
Оқу
 - 
жұмыс
бағдарламалары
түбір
жоспары
негізінде
түзіліп
,
мектептің
педагогикалық
кеңесінің
(
ЖОО
да
жетекші
кафедра
) 
шешімімен
бекиді
. 
Бұл
бағдарламалар
білім
стандартының
талаптарына
сəйкес
,
сонымен
бірге
ол
нақты
оқу
орнының
мүмкіндіктерін
ескерумен
жасалады
.
Авторлық
 
оқу
 
жоспарларында
білім
стандартының
талаптары
міндетті
сақталады
,
бірақ
оқу
материалын
ұсынудың
өзгеше
қисыны
,
оқу
барысында
оқып
-
зерттелетін
құбылыстар
мен
процестерге
автор
тарапынан
өзіндік
көзқарастар
болуы
мүмкін
. 
Мұндай
бағдарламалар
көбіне
таңдамалы
курстар
мен
факультативтерде
қолданыс
табады
. 
Оқу
бағдарламаларын
құрастырудың
педагогика
тарихында
екі
əдісі
белгілі
: 
концентрлі
жəне
тізбекті
. 
Концентрлі
 
əдіске
орай
бір
оқу
сатысында
өтілген
оқу
материалы
алдағы
жоғарылау
сатыларда
күрделірек
күйде
жəне
оқылады
.
Бұл
əдісті
қолданудың
қажеттігі
оқушылардың
жас
ерекшеліктерін
ескеру
принципін
сақтаудан
туындайды
.
Тізбекті
 
əдіспен
түзілген
оқу
бағдарламаларында
əр
кезекті
оқу
сатысының
материалы
өткен
жылдардағы
игерілгендердің
қисынды
жалғасы
ретінде
қабылданады
. 
Мұндай
оқу
өзінің
үнемділігімен
еленеді
.
Білімдік
оқу
материалының
нақты
мазмұны
оқулықтар
мен
оқу
құралдарында
ашылады
.
Оқулық
мектептік
(
ЖОО
) 
білім
ақпаратының
көзі
əрі
оқу
жабдығы
,
білімдену
мақсаттары
мен
мазмұнын
айқындайды
.
Оқулықтың
басты
көрінісі
–
мəтінде
. 
Мəтін
келесі
бірліктерден
құралады
: 
- 
негізгі
(
тұғыр
терминдер
,
олардың
анықтамалары
, 
негізгі
деректер
,
құбылыстар
,
оқиғалар
; 
заңдар
,
теориялар
жəне
жетекші
идеялар
жəне
т
.
б
. 
баяны
); 
- 
қосымша
(
құжаттар
,
хрестоматиялық
жəне
анықтамалық
материалдар
,
өмірнама
деректері
,
статистика
мəліметтері
ж
.
т
.
б
.); 
- 
түсініктеме
(
кіріспе
,
ескертулер
,
сөздіктер
, 
көрсетпелер
ж
.
т
.
б
.) 

Оқулықтарға
қосымша
оқу
 
құралдары
дайындалады
. 
Мұнда
оқулық
материалдарының
кейбірі
мазмұн
тұрғысынан
тереңдей
түседі
,
кеңейеді
. 
Оқу
құралдары
– 
бұлар
хрестоматиялар
,
есеп
жинақтары
,
атластар
,
жаттығу
жинақтары
жəне
с
.
с
. 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: