Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Ӛспе дамуындағы тҧқым қуалаушылықтың маңызы
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Ӛспе дамуындағы тҧқым қуалаушылықтың маңызы.
Ӛспе пайда болуында организмнің тҧқым қуалаушылық қасиеттерінің маңызы бар екені даусыз. Оның дамуында тҧқым қуалаушылық тҥрлерін денежасушалық және гаметалық деп ажыратады. Денежасушалық тҧқым қуалаушылықтың тҥріне дене жасушаларының ӛздерінің қасиеттерін туынды жасушаларға бере алуы жатады. Гаметалық тҧқым қуалаушылықтың тҥрі деп организм белгілері жиынтығының кейінгі ҧрпаққа жыныс жасушаларымен тасымалдануын ҧғады. Ӛспенің пайда болуыннда және дамуында денежасушалық тҧқым қуалаушылық біршама жақсы зерттелген. Бҥгінгі кҥні ӛспе ӛсуі дене қҧрылымы жасушаларының геномындағы ӛзгерістермен тҥсіндіріледі. Жыныстық жасушалармен ҧрпаққа ӛспе ӛсу жолдарының тасымалдануы әлі шешімін толық тапқан жоқ. Дегенмен, кейбір келесі деректер ӛспелердің ҧрпақтан ҧрпаққа ауысу мҥмкіншіліктерін кӛрсетеді. Мәселен, жануарлардың кейбір тҥрлерінің (ақ тышқандар т. б.) ішінде ӛспемен жиі немесе сирек ауыратын гендік таза тҧқымдары болатыны белгілі. Кейбір отбасыларында қатерлі ӛспелер жиі кездесетіні анықталған. Бір ҧрықтан дамыған егіз адамдарда, екі ҧрықтан дамыған егіздерге қарағанда, ӛспе екі есе жиілікпен кездеседі. Сонымен бірге хромосомалық аурулары бар адамдарда ӛспе жиі дамитыны байқалған. Бҧл келтірілген 395 деректер ӛспенің пайда болуында және дамуында тҧқым қуалаушылықтың белгілі маңызы бар екендігін кӛрсетеді. Кӛптеген зерттеушілердің пікірі бойынша жыныстық жасушалар арқылы ҧрпаққа ӛспе дамуына 90-95% жағдайларда бейімділіктің гені беріледі. Тҧқым қуалау бойынша канцерогендердің әсерлеріне ӛспе дамуымен жауап қайтаратын организм реактивтілігінің ерекшелігі берілуі мҥмкін. Бҧл кездерде организмде ДНҚ молекуласының репарациялық ауытқулары, иммундық, жҥйкелік және эндокриндік жҥйелердің ерекшеліктері ӛспе дамуына бейімдеуі ықтимал. Ал 5-10 % ӛспелердің ҧрпақтан ҧрпаққа тікелей тарауы, бҥгінгі кҥні дәлелденген. Мәселен, ретинобластома Rb-генінің жоғалып кетуінен, тоғышектің полипозы Эй-Пи-Си генінің болмауынан, нейрофиброматоз NF-генінің делециясынан, пигменттік ксеродерма ДНҚ молекуласының репарациялық гендері болмауынан дамиды. Сондай-ақ, ата-аналарынан ҧрпаққа ӛспе дамуына қарсы жоғары тӛзімділік немесе тҧрақтылық та берілуі мҥмкін. Сыртқы орта ықпалдары мен организмнің даралық реактивтілігі ӛспелердің пайда болуын тездетуі немесе баяулатуы мҥмкін. Сонымен, ӛспелердің этиологиясы себепкер ықпалдармен, олардың макрорганизммен арақатынасымен және ӛзара әсерлерімен байланысты. Ӛспе даму ҥшін кӛптеген ықпалдар бірігіп әсер ӛтуі мҥмкін. Ӛспе дамуы ӛзгеріп тҧратын динамикалық ҥрдіс болғандықтан, ол кездегі себеп-салдарлық арақатынастардың ҥдайы ӛзгеріп тҧруы маңызды орын алады. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|