Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
erb – эритробластома, ras
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| erb
– эритробластома, ras – егеуқҧйрықтарда болатын саркома, abl – тышқандардағы Абельсон лейкемиясы, myc – қҧстардың миелоцитоматозы, sis – маймыл саркомасы, fes – мысық саркомасы, src – Раус саркомасы т.с.с. белгіленеді. Эпидермистің ӛсу факторының рецепторы erb-B протоонкогенімен, тирозиндік протеинкиназа – src протоонкогенімен, G-нәруыздар ras протоонкогенімен қадағаланады. Протоонкогендер fos, jun, myc ядрода транскрипциялық факторларды қадағалайды. Бҧл қалыпты жағдайларда болатын протоонкогендер әртҥрлі себептерден әсерленіп кетуі ықтимал. Ол мына себептерден болады: ● нҥктелі мутация немесе гендік мутация хромосоманың белгілі жерінде ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтік негіздердің орналасу тәртібі ӛзгеруінен дамиды. Ол гендерге уытты ықпал ететін кӛптеген канцерогендердің немесе оттегінің бос радикалдарының әсерлерінен дамиды; ● протоонкоген орналасқан бір хромосоманың локусы белсенді гені бар екінші хромосоманың бӛлшегіне ауысып қонуынан (транслокация); мәселен, Беркитт лимфомасы кезінде 8-жҥп хромосоманың протоонкогені 14-жҧп хромосомаға ауысады. Онда ол белсенді кҥшейткіштің (промотордың) ықпалында болады. Миелолейкоз кезінде 9-жҧп хромомосаның ҧзын иық бӛлшегі 22-жҧп хромосомаға ауысады. Бҧндай хромосоманы Филадельфиялық хромосома дейді; ● жасушаларда протоонкогендердің кӛшірмелерінің тым кӛбеіп кетуінен; оны амплификация дейді. 397 ● ДНҚ молекуласының бӛлікшелеріне кӛрші орналасқан гендерді әсерлендіретін кҥшейткіш (промотор) (мәселен, ӛспе туындататын вирустың гені) қосылып кетуінен протоонкоген белсенді онкогенге айналады. Осыдан жасушаның бӛлініп кӛбеюі артып кетеді. Мәселен, қалыптыдан ауытқыған эпидермистің ӛсу факторының рецепторы ҧдайы белсенді жағдайда болады да, жасушалардың бӛлінуін арттыратын жалған хабар жеткізіп тҧрады. Қалыптыдан ауытқыған G-нәруыздар ГТФ молекуласын ыдырату қабылетінен айырылады да, бҧл молекула жасуша бӛлінуін ҧдайы сергітіп тҧрады. Жасуша ядросында транскрипциялық факторлар кӛбейіп немесе олардың белсенділігі артып кетуінен жасушалардың бӛлінуін сергітетін гендердің ӛршіп кетуі болады. Онкогендердің қадағалауымен жасушалардың ӛсіп-ӛнуін арттыратын онконәруыздар тҥзіле бастайды. Осылардың нәтижесінде жасушалар бақылаусыз ӛсіп-ӛніп кетеді. Бҧндай жағдай организмнен аластанған тіндерді жасанды жағдайда ӛсіргенде айқын байқалады. Ал, тҧтас организмде ӛспе даму ҥшін тек бір немесе екі онкогеннің әсерленуі әлі жеткіліксіз болады. Ӛйткені қалыпты жағдайда жасушалардың бӛлініп кӛбеюін тежейтін нәруыздар бӛгеп тҧрады. Олардың тҥзілуін қадағайтын гендерді тежегіш (супрессор) гендер дейді. Тҧтас организмде ӛспе ӛсуі ҥшін осы гендердің белсенділігі жоғалып немесе тым қатты азайып кетуі қажет. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|