Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Жҥйке жҥйесінің орталық бӛліктерінен дамитын ауыру
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Жҥйке жҥйесінің орталық бӛліктерінен дамитын ауыру
сезімі және оның даму жолдары. Кейде организмнен әртҥрлі себептермен кесіліп тасталған мҥшелердің (аяқ, қолдың) бар сияқты болып ауыруы (қҧбыжық (фантомдық) ауыру), сезімтал жҥйкелері ҥзілген немесе кесілген мҥшелердің ауыруы байқалады. Бҧндай ауыру сезімдерін шеткері тіндердің бҥліністерімен тҥсіндіруге болмайды. Ӛйткені бірінші жағдайда ауыратын мҥше жоқ болса, екінші жағдайда ОЖЖ-не бағытталған сезімтал жҥйке талшықтары ҥзілген. Бҧндай ауыру сезімдерінің дамуын тҥсіндіру ҥшін Г.Н.Крыжановский (1980) кҥшейген дерттік қозу генераторы мен дерттік ауыру жҥйесі қалыптасу қағидасын ҧсынды. Бҧл жорамал бойынша патологиялық ауыру сезімі ауыру туындататын жҥйеде кҥшейген дерттік қозу генераторының пайда болуынан дамиды. Бҧл генератор белсенділігі қатты кӛтерілген нейрондардың жиынтығынан тҧрады және, ешбір сырттан болатын әсерсіз-ақ, ӛз бетінше белсенділігін арттыра алады. Ноцицепциялық жҥйенің белгілі 708 бір бӛлігінде пайда болған алғашқы генератор ауыру сезімі жҥйесінің басқа қҧрылымдарын жҧмылдырып, ауырудың дерттік жҥйесін қалыптастырады. Осыдан ауыру сезімінің орталық тетіктері бойьшша кҥтпеген жерден, ешбір сыртқы әсерсіз- ақ, оның ҧстамалары пайда болады. Кҥшейген дерттік қозу генераторы ауыру туындататын жҥйке жҥйесінің орталық бӛліктерінде (жҧлында немесе мида) орналасуы мҥмкін. Оның пайда болу жолдарында: ● шеткері жҥйкелерден (невриттер, жҥйке талшықтарының миелин қабығы жоғалуы, жҥйкелердің жарақаттануы кездерінде т.т.) жҧлын мен мидағы орталықтарға бағытталған серпіндердің артық тҥсуі; ● ауыру туындататын жҥйенің нейрондарында тежелудің біріншілік тапшылығы кҥшейген дерттік қозу ошағын туындатады. Бҧндай жағдай жануарлардың жҧлынының артқы мҥйізіне пенициллин, сіреспе уытын, стрихнин т.б. тежелу ҥрдісін бҧзатын заттар енгізгенде байқалады; ● кҥшейген дерттік қозу генераторы пайда болуының ҥшінші бір себебі болып, сезімтал жҥйкелердің жартылай кесілуі (деафферентациясы) есептеледі. Мәселен, жанбас жҥйке талшықтарының кесілуінен алдымен жҧлынның артқы мҥйіздерінің, артынан мидың сыртқы қыртысы мен таламус ядроларының қалыпты тежелуден шығып кетуінен олардың белсенділігі мезгіл-мезгіл, ҧстамалы тҥрде, кӛтеріліп тҧрады. Жҧлынның артқы мҥйіздеріне тырыспа-селкілдек туындататын әртҥрлі химиялық заттармен әсер ету арқылы онда кҥшейген дерттік қозу ошағын алуға болады. Бҧл кезде, әсер еткен заттың тҥріне қарамай, ауыру сезімі пайда болады және ҥштармақ жҥйкенің орталығында, таламустың ядроларында кҥшейген дерттік қозу ошақтары қалыптасады. Кӛрсетілген кҥшейген дерттік қозу ошақтарына ӛте аз мӛлшерлерде тежегіш медиаторларды (глицин, ГАМҚ) енгізгенде ауыру сезімі жоғалады. Осындай әсерді кальцийдің шабан ӛзекшелерінің тежегіштерін (верапамил т.т.) енгізу арқылы алуға болады. Сонымен бірге, тырыспа- селкілдек ҧстамаларына қарсы қолданылатьш дәрі-дәрмектер (дифенингадантонин, карбамазепин т.б.) ноцицепциялық жҥйеде кҥшейген дерттік қозу генераторын әлсіретіп, ауыру сезімін жоғалтады. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|