Жұқпалар патофизиологиясы. Сепсис

360
әсерлерінен дамиды. Жұқпалы аурулардың, басқа аурулар 
сияқты, өздерінің себепкер ықпалдары мен даму жолдары 
болады. Олардың дамуында сырттан енген жұқпаларға қарсы 
тұтас организмнің, жүйелердің, ағзалар мен тіндердің және 
жасушалардың деңгейлерінде қорғаныстық тетіктері қосылады. 
Бұл тетіктер жеткілікті болғанда организм жұқпалардан 
нәтижелі қорғанып, сырқаттану болмайды немесе ол жеңіл 
түрде ғана болады. Ал олар жеткіліксіз болғанда ауыр 
жұқпалы аурулар дамиды. Жұқпалы үрдістердің бірнеше 
түрлерін ажыратады: 
● Сепсис – жұқпалардың бүкіл денеге жайылған ауыр 
түрі. Бұл кезде міндетті түрде немесе шартты түрде дерт 
туындататын микробтардың денеге жайылуынан организмнің 
жүйелі қабынуы болады; 
● Септикопиемия – науқас адамдардың әртүрлі ағзалары 
мен 
тіндерінде 
іріңді 
ошақтардың 
қалыптасуымен 
сипатталатын түрі; 
● Бактериемия, вирусемия, фунгиемия – бактериялардың, 
вирустардың, майда саңырауқұлақтардың қанда болуымен, 
бірақ 
олардың 
онда 
өсіп-өну 
белгілері 
болмауымен, 
көрінетін түрі; 
● Салдарлық жұқпалар – организмде бар бір жұқпалы ауру 
кезінде екінші бір микробтардан туындаған жұқпалы 
үрдістің түрі; 
● Микстинфекция – бір мезгілде бірнеше микробтардан 
дамитын жұқпалы үрдіс түрі; 
● Реинфекция – науқас адам сауыққаннан кейін сол 
дертті туындатқан микробтың әсерінен жұқпалы үрдістің 
қайталануы; 
● Суперинфекция – науқас адам сауықпай жатып, сол дерт 
туындатқан микробты қайта жұқтыруы. 
Адам тәні мен микробтардың өзара қатынастары үш түрде 
болуы ықтимал. 
Бірінші түрінде микробтар организмнен өзіне қажетті 
қоректік заттар тауып тіршілік етеді. Көпшілік жағдайда 
олар уытты заттар өндіріп шығарады Осыдан организмге олар 
зиянын тигізеді және дерт туындатады. Осындай жағдайды 
масылдық (паразитизм) дейді. 
Екінші түрінде микробтар мен организмнің өзара тиімді 
тіршілік етуі болады. Мәселен, адам тәні мен қалыпты ішек 
бактерияларының тіршілігі бір-біріне пайдалы әсер етеді. 
Осындай жағдайды септесіп тіршілік ету (мутуализм, лат. 
mutuus - өзара) дейді. Бірақ бұл бактериялар ішекте ғана 
болуы қажет. Егер әртүрлі себептерден олар денеге тарап 
кетсе, онда олардың уыттарынан организмнің уыттануы, тіпті 
сепсистік сілейме (шок) дамуы ықтимал. 

361
Үшінші түрінде микробтардың тіршілігі организмге 
зиянды әсер етпейді. Мәселен, қалыпты тері мен шырышты 
қабықтардағы, ішектердегі бактериялар. Олар организмнен 
қажетті қоректік заттарын алып тіршілік етеді, бірақ оған 
зиянын 
тигізбейді. 
Осындай 
жағдайды 
табақтастық 
(комменсализм, франц.- commensal – табақтас) немесе 
табақтасып тіршілік ету дейді. Бұндай микробтарды шартты 
түрде дерт туындататын микробтарға жатқызады. Организмнің 
иммундық жүйесінің бұзылыстарында олардың әсерлерінен 
оппортунистік (лат. opportunus – көнгіш, ыңғайлы) жұқпалы 
аурулар дамиды. 

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: