Педагогикалық инновацияларды сипаттайтын критерийлер

Бұл критерийлерді білу педагогикалық жасампаздық іс-әрекеттің негізі болып табылады.

• өзінің жеке касеттерін есепке ала отырып, басқалардың инновациялық тәжірибесін өзгерту, жетілдіру, кабылдау кабілеті;

• жаңа ғылыми идеалар мен басқалардың тәжірибесінен хабардар бола отырып, жұмысының нәтижесін ұғыну қажеттілігінен;

• жаңа ғылыми зерттеулер, олардың әдістемелік жүзеге асуын үздіксіз тәжірибеге еңгізумен;

• педагогикалық инновацияның жаңа әдістері мен тәсілдері өз бетінше жасаумен:

• педагогикалық кертартпалықпен, догмамен, артта қалушылықпен белсенді күрес жүргізумен.

Айтылғандарды есепке алғанда, педагогтың өнімді инновациялык іс-әрекеттінің көрсеткіштері мыналар:

• педагогикалық еңбектің тиімділігі:

• оқу- тәрбие үрдісіне қатысушылардың педагогикалық талаптары мен бағытарының бірлігі;

• жеке тұлғаның шығармашылық тұлғасының калыптасуы;

• Мұғалім беделінің өсуі,

• Оқушылардың істі талдау әдіс- тәсіліне, диактикалық ойларға үйренуі;

• Оқу және үрдісінде зерттеу тәсілінің педагогикалық қызмет үлгісіндегі ашулары.

Қазіргі кезде әрбір қоғам мамандарының алдына қойған талаптарына сәйкес «маман моделін» маман профессиограмасын жасау міндеті-жұртшылықтың назарын өзіне аударуда.

Бұл міндетті шешуге байланысты ғылыми зерттеулер жүргізіп жүрген ғалымдар, педагогтар,психологтар, бар ( Н. В. Кузьмина, Ф. Н. Гоноболин, В. А. Сластенин, А. И. Щербаков, Н.А. Сорокин). В.А. Сластениннің пікірі бойынша, мұғалім профессиограммасы мыналарды қамтиды:

1) коғамның саяси сапалары;

2) Әлуметтік- психология этикалык- педагогикалық және ұстаздык жеке басының сапалары;

3) Психологиялық және педагогикалық даярлық.;

4) Мамандық бойынша даярлық;

5) Пән бойынша даярлайды.

Бұл сапалар мұғалімдік қызметке қойылатын жалпы талаптардан

туады.

зерттеу, мектепттегі оқу- тәрбие үрдісіне енгізу.

• инновациялық іс-әрекеттің қажеттілігін сезінуі:

•оқу үрдісіне жаңалык енгізуде шығармашылық пен қызмет етуге даярлығының болуы;

•енгізілеттін жаңалықтардың бағытының дұрыстығына тиімді нәтиже әкелетініне сенімді болуы;

•белгілі проблеманы шешудегі қолданылатын инновациялық іс-әрекетті толық өзіне қабылдап, оны енгізе білуі.

Бастауыш сынып мұғалімінің инновацилық іс-әрекеттің негізгі

міндеттері:

*жаңалықты тұтастай және жекелеген кезеңдерінің нәтижелерін болжау;

•жаңалықтың жетімсіз жақатарын анықтап, оны енгізуді ұйымдастыру кезеңді толықтыру мақсатын көздеу;

*жаңалықтарды басқа жаңалықтармен салыстырып, олардың тиімдісін

таңдап алу, мәні мен зерттелуін анықтау;

*жаңалық еңгізілетін ұйымның инновациялық қабілетін бағалау.

Бұл міндетті шешу үшін (зерттеу проблемасы бойынша) мынадай қосымша міндеттер қажет:

*арнайы әдістемелік әдебиеттерді, қосымша газет- журнал материалдарынан, жекелеген әдіскерлер еңбектерінен инновациялық іс-әрекет түрлерімен танысып, оларға талдау жасау, қолдану мүмкіндіктерін айқындау:

*өз іс-әрекетіне үнемі әдістемелік талдау жасап отыру.

1. Болашақ маманның кәсіби педагогикалық функциялары конструктивтік ұйымдастрышылық, қарым-қатынастық, дамытушылық, ақпараттық, зерттеушілік.

Бұл функцияларды іске асыруда мұғалім іс- әрекетінің түрлері бөлініп көрсетілген:

• өзін оқушының іс-әрекеті жоспарлауда оны дамыту мен қалыптастыру үрдісінде құрылыдык тұрғыда іске асыру іс- әректінің міндеттерін шешу үшін, мұғалім оку- тәрбие жұмысының бастауыш білім берудегі білім мазмұны мен кезеңдерінің әдістемесінің бірлігін сақтау;

• оқушы іс- әрекетінің кұрлысын жоспарлау және оған педагогикалық жетекшілік жасау;

• негізделген инновациялық іс- әрекетерді таңдау, анықтау;

• ұжымдағы оқушыларды жеке бас ерекшеліктеріне сәйкес тапсырмаларды ұйымдастыруы кажет.

Бұл кұрылымдылық тұрғыны іске асыруда мұғалім ғылымның, әдістеменің соңғы жаңалықтарын, инновациялық іс- әрекетті пайдаланып кұрылған сабақтар жүйесін жасайды. Сабақтын әр кезеңі шығармашылықпен өткізіп, оқушы іс- әрекетін ұйымдастыруда инновациялық іс- әрекетті тиімді қолдану жоспарын жасайды. Ұйымдастырушылық іс-әрекет міндеттерін шешу үшін.

• оқушы мен мұғалім арасындағы қарым- қатынасын ұйымдастыру;

• оқушының оқудағы психологиялық және практикалық даярлығын ұйымдастыруға жағдай жасау

• оқушыларды әртүрі оқу-тәрбие жұмыстарына баулу;

• шығармашылықтарын дамытуға бағытталған жұмыстары ұйымдастыру;

• сабақты тыңдауға бағытталған жұмыстарды ұйымдастыру;

• сабақты тыңдауға, білімді қабылдауға оқушыларды дайындай білуі. Қарым- қатынас тұрғысындағы әрекеті іске асыру:

• оқушы мен мұғалім арасында іскер қарым-қатынас орнықтыру;

• оқу үрдісіндегі үжымдағы оқушылар қарым- қаттынасын жақсарту; Дамытушы тұрғыдағы іске асыру қызметі:

• инноватциялық іс-әрекетті оқушының жас өспірім физиологиясына, педагогикалық, психологиялық ерекшелігіне сәйкес қолдану;

• оқу үрдісіне оқушының ақыл- ой еңбегін ұйымдастыру;

• оку үрдісінде педагогикалық жағдай тудыру арқылы, оқушының өздігінен ойлауымен оқылатын пәнмен шындық болмыс арасындағы байланысты білу;

• оқушының білімге қызығушылығын арттыру;

• алдынғы қатарлы озық тәжірибелердің оқушы білімін дамытушы әдіс-тәсілдерін қолдану.

Ақпараттық функцияны іске асыру қызметі;

• оқу материалдарын еркін меңгеріп, оны жеткізе білу әдістемесімен тәсілдерін қолдана білу;

• пән мазмұнына ғылыми- дидактикалық талдау енгізу;

• оқытуда жаңа технологиялар элементтерін қолдану. Зерттеу функциясы қызметін іске асыруда:

• проблема бойынша зерттеу жұмысын жүргізу;

• педагогикалық қызмет түрлерін қайта құру мен бағалау;

• инновациялық іс- әрекетті тиімді пайдалану мақсатында оқып үйрену.

Біз ғалымдардың мұғалімнің инновациялық іс-әрекетін нәтижелі атқаруға мұғалімнің жеке бас қасиеттеріне авторлардың көбі білімді, дағды мен іскерлікті және бас сапаларды жатқызады. Жұмысымызда жеке бас қасиеттерінің әр көрсеткіштеріне жеке тоқтап, талқылауды жөн көрдік.

Білім сферасына идеалогиялық әдістемелік, психология -педагогиялық және ақпараттық мағлұматтар жатады.

Идеалогиялық мағлұматтарға: қоғам дамуының тенденцияларын айқындау, бастауыш білім беруді жетілдіру, философиалық, педагогикалық-психологиялық көзқарастарының болуын жатқызадық.

Психалогиялық-педагогикалық көрсеткішке :педагогикалық этика, инновациялық іс- әрекетті меңгеруге мұғалімнің психалогиялық даярлығын, жаңалыққа сенімінің болуы, педагогикадан, психалогиядан, әдістемелік пәндерден білімнің болуы, инновациялық іс- әрекет өлшемдерін,алдыңғы қатарлы озық тәжірибе туралы білімнің болуын жаткыздық.

Ақпараттық білімге: инновациялық іс-әрекет туралы ақпарат материалдарын жинақтауда, мұғалімнің монографиалық, педагогикалық, анықтамалық әдебиеттерімен жұмыс жүргізе білуін жатқыздық.

Өз зерттеуімізде мұғалімнің жеке бас қасиетінің негізгі мамандық қатаң мынадай іскерлік түрлері қалыптасуы қажет деген ойға келіп отырмыз; *бастауыш сыныптарда қолданылатын жаңашыл әдістемелерді анықтау іскерлігі:

• әр оқушының жеке басының қабілетінін есепке алу іскерлігі;

• оқушылардың таным қабілетін , өздігінен білімін, іскерлігі мен дағдысын жетілдіру іскерлігі;

• жаңашыл әдістемелердің мүмкіндігін мақсаткерлікпен пайдалана білу іскерлігі.

Жаңалықты меңгерудің кезеңдері Кезең	Нәтижесі
Таныстыру	Жаңалық туралы білім
Қызығушылықтың пайда болуы	Қосымша ақпарат іздеуі
Жүзеге асыруды бағалау және шешім қабылдау	Жүзеге асыру үшін қажетті ақпарат іздеу
Жүзеге асырып кӛру	Жаңалықты қолдану немесе бас тарту туралы шешім
Соңғы шешімді қабылдау	Жаңалықты белсенді және мақсатты бағытталғандықпен жүзеге асыру

Жаңалықты енгізуге байланысты мұғалімдердің қатынасына қарай типтері (Э.М. Роджерс бойынша)

- Жаңашылдар (таңдауда 2,5 % дейін) : жаңалықты жүтуға даяр, жаңаға деген ашықтығы бар, кез-келген қарым-қатынастан жаңалықты тауып жатады;

- Алғашқы жүзеге асырушылар (13,5% дейін) жаңашылдарды қолдап, насихаттайды, кеңес береді;

- Алдын-ала көпшілік (34% дейін) алғашқы жүзеге асырушылардан кейін жаңалықты меңгереді, жаңалықтарды жүзеге асыру үшін оларға біраз уақыт керек;

- Кейінгі көпшілік (34% дейін) сенімсіздік білдіреді; ӛзінің сұранысына қарай жаңалықты меңгереді; әлеуметтік ортаның пікіріне назар аударады;

- Шешім қабылдауға түрақсыздар (16%) дәстүрлі құндылықтарға бағытталады; жаңалықты соңғы болып меңгереді; жаңалықтарды таратуда кедергі болады.

1. 
   Исаева З.А., Мынбаева А.К., Садвакасова З.М., КазНУ им. аль-Фараби, Активные методы и формы обучения в высшей школе 2005ж
   
2. 
   Бұзаубақова К.Ж.. Жаңа педагогикалық технология. (Оқулық) Тараз. ТарМУ,2003ж.
   
3. 
   Өстеміров Қ.,.Айтбаева А, Қазіргі білім беру технологиялары, Алматы, 2006ж.
   
4. 
   Нағымжанова Қ. М., Инновациялық оқыту жағдайларындағы мұғалім қызметінің психологиялық-педагогикалық негіздері. Өскемен, 1999ж.
   
5. 
   Білім заңы. Алматы, 2007 ж.
   
6. 
   Мұхаметжанова С.Т., Жартынова Ж.Ә., Интерактивті жабдықтармен жұмыс жасаудың әдіс-тәсілдері. Алматы, 2008ж.
   
7. 
   Иманбаева А., Оқу-тәрбие үрдісін ақпараттандыру технологиялары. Қазақстан мектебі, №2, 2000
   
8. 
   Педагогика журналы №2-2009ж.
   
9. 
   Жаңашыл педагогтар іс-тәжірибелері. – Алматы,1991.
   
10. 
    Әлімбекова А.С. Білім беруді жаңаша ұйымдастыру тәжірибесінен //Білім- Образование.// №2(8), 2002
    
11. 
    Елеубай С. Білім беру технологиясының қазіргі проблемалары. Алматы, 2001. 270б.
    
12. 
    Жанпейісова М.М. Модульдік оқыту технологиясы- оқушыны дамыту құралы ретінде. –Алматы, 2002
    
13. 
    Жұмабаев М. Педагогика. Алматы, Рауан, 1993
    
14. 
    Тұрғынбаева Б.А. Дамыта оқыту технологиялары. Алматы,2000
    
15. 
    Тұрлыханова М. Педагогикалық технологиялар оқу үрдісінде. Алматы, 2000
    
16. 
    Ұлт тағлымы 2001жыл,№4 73-79бет
    
17. 
    Ұлт тағлымы 2006жыл, №4 53-62бет
    
18. 
    ХХІғасыр мектебі 2007жыл,№5 5-7бет
    
19. 
    Шамова Т.И., Третьякова П.И. Педагогические технологии: что это такое и как их использовать в современной школе.-М.,1994
    
20. 
    Елеубай С. Білім беру технологиясының қазіргі проблемалары. Алматы, 2001. 270б.
    
21. 
    Шоқаева Г.Ә. Жаңа технология енгізу арқылы оқу процесінің деңгейін көтеру. №18,5б.//Қазақстан мұғалімі//№18 2002
    
22. 
    Курманалина Ш.Х. Совершенствование методической подготовки будущих учителей начальных классов по обучению математике младших школьников: учебное пособие, Алматы: Алем, 1999.-160 с.
    
23. 
    Курманалина Ш.Х. Функциональная модель электронной методической системы в колледже: Учебное пособие. – Алматы: Алем, 2000. -206 с.
    
24. 
    Курманалина Ш.Х. Совершенствование методической подготовки будущих учителей начальных классов по обучению мптематике младших школьников: учебное пособие, Алматы: Алем, 1999.-160 с.
    
25. 
    Курманалина Ш.Х. Функциональная модель электронной мстодической системы в колледже: Учебное пособие. – Алматы: Алем, 2000. -206 с.
    
26. 
    Курманалина Ш.Х. Методология и технология создания электронной методической системы в условиях информатизации оброзования: монография. – Алматы: Алем, 2002. – 316 с.
    
27. 
    Курманалина Ш.Х. Обновление методического обеспечения учебного процесса в условиях информатизации образования (в соавторстве: Н.Б.Чекалева): Монография. Омск: ОмГПУ, 2002. – 89с.
    
28. 
    Жалпы педагогика. Сластенин, Исаев, Шельянов, 2003 ж.
    
29. 
    "Педагогика" Безрукова, 1996 ж.
    
30. 
    "Педагогикалық технологиялар" Сальникова, 2005 ж.
    
31. 
    Бержанов К.Б., Мусин С.М., Педагогика тарихы. Алматы-2004.
    
32. 
    Дүйсембекова Ш.Д. Тәрбие үрдісінің ерекшеліктері. Семей 2004.
    
33. 
    Педагогикалық ізденіс. – Алматы, 1990. – 8-58; 58-100, 147,215-беттер.
    
34. 
    Ұстазға рухани қуат керек. Р.Нұртазина туралы//Қазақстан мектебі, 1999. №1-2. 8-11-бет.
    
35. 
    НұртазинаР.Б. Занимательная грамматика. - Алма-Ата, 1963,1973.
    
36. 
    Нұртазина Р.Б., Формы патриотического и интернационального воспитания в казахской школе. Сб. научных трудов. – М., 1980.
    
37. 
    Фарбер Д.Х. Жизнь – в детях. Народный учитель. – Алма-Ата, 1982.
    

1. 
   Оқыту әдістері.
   
2. 
   Сабақ ұйымдастыру түрлері.
   
3. 
   Дәстүрлі әдістер.
   
4. 
   Қазіргі кезде қолданылатын әдістер.
   
5. 
   Оқытудың интерактивті әдістерінің негіздері.
   
6. 
   Интерактив ұғымына түсінік.
   
7. 
   Оқытудың интерактивті әдістері туралы ұғым, маңызын дәлелдеп талдау.
   
8. 
   Жаңа ақпараттық тенологияларды ата?
   
9. 
   Интерактивті оқытулар: жаңа тәсілдер?
   
10. 
    Интерактивті әдістердің мәндік ерекшелігі.
    
11. 
    Оқудың интерактивті әдістері үлгілері.
    
12. 
    Мектеп мұғалімінің инновациялық іс-әрекеті
    
13. 
    Педагогикалық үдеріске қатысты инновация қандай элементтерге байланысты анықталады?
    
14. 
    Инновация анықтамасын айтыңыз.
    
15. 
    Оқытудың инновациялық әдістері мен түрлері
    
16. 
    Оқытудың дәстүрлі әдістері мен инновациялық әдістерін салыстыр.
    
17. 
    Тренингтер мен іскерлік ойындарды қолдану
    
18. 
    Педагогикалық жүйе дегеніміз не және ол жайлы білудің қандай қажеті бар?
    
19. 
    Педагогикалық іс-әрекеттегі инновациялылық қандай жағдайларды жүзеге асырумен анықталады?
    
20. 
    Педагогикалық инновацияларға нені жатқызуға болады?
    
21. 
    Педагогикалық жүйеге инновациялық түрлендірулер қандай бағыттар бойынша енгізіледі?
    
22. 
    Педагогикалық жүйелерге жаңалық енгізулер деңгейлерінің мәні қалай сипатталады?
    
23. 
    Педагогикалық инновациялар қандай критерийлермен сипатталады?
    
24. 
    Педагогикалық теория инновациялылығы қандай бағыттармен анықталады?
    
25. 
    Оқу мекемелерінің инновациялылығы қалай сипатталады?
    
26. 
    Педагогикалық инновациялық іс-әрекет түсінігі
    
27. 
    Мектеп жұмысын ұйымдастырудағы инновациялық технологиялар
    
28. 
    Инновациялық оқытудың теориялық аспектілері
    
29. 
    Инновациялық оқытуды сабақ барысында қолдану
    
30. 
    Инновациялық технологияларды оқу-тәрбие саласында пайдаланудың болашағы