43-тақырып.
М. ЖҰМАБАЕВТЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ МЕН ЕҢБЕКТЕРІ
Қарастырылатын мәселелер:
1. М. Жұмабаевтың педагогикалық қызметі мен педагогикалық оқулығы.
2. Эстетикалық сезімдердің мәні және оқу құралдарына қойылатын талаптар
1. М. Жұмабаевтың педагогикалық қызметі мен педагогикалық оқулығы.
М. Ж±мабаев кµптеген єњгімелер мен маќалалар, оќу ќ±ралдары мен оќулыќтар, зерттеу ењбектерін жазды. М. Ж±мабаев 1922 жылы “Педагогика ” атты ѓылыми ењбек жазды. Оќу ќ±ралыныњ бірінші бµлімі педагогиканыњ жалпы мєселелеріне арналѓан.Оныњ пікірінше тєрбие саласы тµртке бµлінеді. а) дене, б) жан, в) с±лулыќ, пен єдеп-ќ±лыќ тєрбиесі.
Ол сыртќы сезімдерді кµру, есту, иіскеу, тату, сипау, ет сезімі деп алты т‰рмен аныќтап алып, оларды д±рыс жетілдіру тєрбиесіне ерекше назар аударады.
М.Ж±мабаев “Аќыл кµріністері”таќырыбын єсерлену, оныњ пайда болу шарттары, к‰ші деп жеке-жеке талдай келіп, кейбір психологиялыќ терминдердіњ мєніне тоќталады.
Адам µміріндегі естіњ алатын орнын кµрсете келіп, оларды есту, кµру, ќозѓалу т. б. деп жеке-жеке ќарастырады.
Ќиялды еріксіз жєне ерікті деп екіге бµледі.
Ол ќиял-фантазияныњ жасалу жолдарына тоќтала келіп, бірнеше жолдарын кµрсетеді:
Заттардыњ µздерін, олардыњ бір м‰шелерін зорайту, к‰шейту;
Єр заттыњ т‰рлі м‰шелерін бір-біріне ќосу;
Реті келгенде µздері де жиыла алатын кµріністерді бір суретке не адам мінездерін бір адамѓа жиюмен жасалатынын кµрсетеді.
Эстетикалық сезімдердің мәні және оқу құралдарына қойылатын талаптар
М. Ж±мабаев с±лулыќ сезімдері жайлы ѓылыми ±ѓымдарды да єр ќырынан ашып, µнер адамына тєн µрнекті сезімдерді т‰сіндіреді.
Аќын тілдіњ адам µміріндегі мањызы жайлы айта келіп, оныњ ±лттыќ мєнін былай жеткізеді:
“¦лттыњ тілі кеми бастауы - ±лттыњ ќ±ри бастаѓанын кµрсетеді. Б±л ±лттыњ тілінде сол ±лттыњ жері, тарихы, т±рмысы, мінезі ашыќ кµрініп т±рады. Ќазаќ тілінде ќазаќтыњ сары даласы, біресе ќ±йындай екпінді, ќайратты, біресе желсіз т‰ндей тымыќ, сары далада ‰дере кµшкен т±рмысы, асыќпайтын, саспайтын мінездері кµрініп т±р”.
1923 жылы шыќќан педагогиканыњ мазм±ны мынандай бµлімдерден т±рады:
1) Сµз алды.
Жетекші сµз. Тєрбие деген не?
Педагогиканыњ бµлімдері: Жалпы педагогика. Дене тєрбиесі.
Жан тєрбиесі: Психология.
Жан кµріністерін топќа бµлу: Аќыл кµріністері, яѓни жанныњ білуі, єсерленуі.
Єсерленуді бµлу.
Абай.
Суреттер.
Ес (зейін).
Ќиял.
Ойлау.
Х‰кім.
Тіл.
Ішкі сезім кµріністері, яѓни кµњіл.
Ќайрат.
Баланыњ жалпы жаратылысы.
М. Ж±мабаев орыс педагогикасыныњ классигі К.Д. Ушинскийше педагогиканы жан сырыныњ зањдылыѓын зерттейтін психология ѓылымымен байланыстыра ќарастырѓан т±њѓыш ќазаќ ойшылы.
М. Ж±мабаев ќазаќ мектептеріне оќу ќ±ралдарын ќандай етіп жазу керектігі жайлы газет-журналдарѓа ѓылыми-єдістемелік маќалаларын жариялады.
Мысалы: “Бастауыш мектепте ана тілін оќыту жолы” (1925), “Сауатты бол” (1926), “Єліппе” (1929) т. б.
“Маѓжан педагогикасы – аса сезімтал, саясаттан тыс, бала ж‰регін жараламайтын адамгершілікті педагогика”, - деп жазды педагог зерттеуші А. Ќыраубаева. (Ќазаќ єдебиеті. 14 тамыз 1992 жыл).
Достарыңызбен бөлісу: |
