Р.Оуэннің педагогикасы мен тәрбиесінің ерекшелігі мектепте алған білім практикалық сипатта болуы керек еді. Ол балалардың еңбекке деген құштарлығын ғана емес, ақыл-ойы мен рухани дамуын да оятуға ұмтылды. Демек, Р.Оуэннің педагогикалық идеялары тек білім берудегі эксперименттер ғана емес, сонымен қатар педагогика мен дидактиканың практикалық жетістіктері болып табылады.
Австриялық ғалым, философ және суретші Рудольф Штайнер Вальдорф мектебінің мұғалімі және негізін қалаушы ретінде үлкен атаққа ие болды.
Вальдорф мектебі деп те аталатын Штайнер жүйесі, сонымен қатар М.Монтессори жүйесі қазіргі заман талабына жауап ретінде бұрыннан таныс идеяны ұсынды - бала мен балалық шақ табиғатына назар аудару, оқыту емес, оны дамытуға бағыттау. Дегенмен, баланың табиғатына бағыт-бағдар беру үшін алдымен оны концептуалды түрде құрастырып, сипаттау керек.
XX ғасырда ғалымдар бұл жүйені сөздік әдісінің көптігі, оқушыларды ақыл-ой жұмысымен көп айналыстырмағаны, баланың қажеті мен қызығушылығын ескермегені, өктемдігі үшін сынады. Сондықтан XX ғасырдың басында жаңа оқыту тәсілдері пайда болды.
Жалпы дидактикалық ұғымдар оқу процесін тұтастай қамтиды, яғни білім мазмұнына да, тәрбиенің процессуалдық жағына да қатысты; жеке концепциялар оқу процесінің жеке құрамдас бөліктеріне қатысты ғылыми функцияларды орындайды (мысалы, білім беру мазмұны, әдістер, білім сапасын бағалау және т.б.); аспект концепциялары оқыту үдерісіне белгілі бір позициядан қарауды, белгілі бір аспектіде сипаттайды, мысалы, оқыту процесін саралау концепциясы ондағы өзгерістерді оқушылар топтарының жеке ерекшеліктерін есепке алу тұрғысынан сипаттайды. Бұл ретте ережелер білім беру мазмұнының да, білім берудің процессуалдық жағының да өзгерістерін ашатын аспектілік тұжырымдамаларда тұжырымдалған (1-кесте). 1-кесте.
Оқытудың дидактикалық тұжырымдамалары
-
Жалпы
|
Жеке
|
Аспектілік
|
Эвристикалық оқыту (А.В.Хуторской). Проблемалық оқыту (М.И.Махмутов, А.М. Матюшкин, И.Я.Лернер). Бағдарламаланған оқыту. Контекстік оқыту (А.А. Вербицкий). Оқушыға бағытталған оқыту (В.В.Серіков, Е.В. Бондаревская, И.С. Якиманская). Жаңа дидактика (ұжымдық оқыту әдісі) (В.К. Дьяченко). Модульдік оқыту. Көркемдік білім дидактикасы (Ю.Б. Әлиев)
|
Жалпы орта білім мазмұнының мәдениеттану концепциясы (В.В.Краевский, И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин). Білім мазмұнының тұжырымдамасы (В.С. Леднев). Білім мазмұнының бинарлы-интегративті концепциясы (Л.М. Перминова). Оқыту әдістерінің ұғымдары мен концептуалды классификациялары (Ю.К.Бабанский, И.Я.Лернер) Білім беру ортасының концепциясы (В.А.Ясвин, Ю.С.Мануйлов). Оқыту құралдары туралы түсініктер (С.Г.Шаповаленко, Н.М.Шахмаев, Ю.Е.Шабалин)
|
Даралау және саралау (И. Унт, И.М. Осмоловская). Мектеп оқушыларының оқуын белсендіру (Т.И. Шамова). Оқытуды оңтайландыру (Ю.К. Бабанский)
|
B.P. Есипов бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған дидактика бойынша оқу құралының, педагогикалық училищелер мен институттарға арналған педагогика оқулықтарының, сондай-ақ білім беру және педагогика тарихы бойынша зерттеулердің авторы.
2016 жылы шыққан «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығының Әдістемелік кеңесі ұсынған «Тәжірибедегі рефлексия» жалпы білім беретін мектептердегі педагогика кадрларының кәсіби даму бағдарламасы бойынша дайындалған МҰҒАЛІМГЕ АРНАЛҒАН НҰСҚАУЛЫҚта оқу жайында былай делінген. « ... Бұл тарауда адамдардың қалай білім алатыны жөнінде заманауи ой-пікірлер ұсынылған. Бірінші бөлімде жаңа теориялық әзірлемелер қарастырылып, екінші бөлімде зерттеу нәтижелері түрлі тәсілдер арқылы оқыту тәжірибесімен байланыстыра қарастырылған, бұл мұғалімдерге соңғы жылдардағы зерттеу нәтижелерін өз қажеттілігіне пайдалануға мүмкіндік береді.
Оқу дегеніміз не?
Оқу ұғымының мазмұны қол жеткен нәтижелер немесе пайдалы тәжірибе тұрғысынан қарастырылуы мүмкін. Зерттеу жұмыстарына жүргізілген талдау оқу нәтижелерінің бес түрін анықтауға мүмкіндік берді:
1. Оқу білімнің сандық ұлғаюы ретінде. Оның нәтижесі алынған ақпарат болып табылады (негізгі міндет – «көп білу»).
2. Оқу есте сақтау ретінде. Нәтиже – қайта өндіруге болатын есте сақталған көлемді ақпарат.
3. Оқу ақпарат жинақтау ретінде. Нәтиже – есте сақталып, қажет болған жағдайда қолдануға да болатын дерек, дағды және әдістердің айтарлықтай мөлшердегі жиынтығы.
4. Оқу мағынаны ұғыну және оның мәнін анықтау ретінде. Бұның нәтижесі – оқушының пәннің құраушы бөліктері мен шынайы өмір арасындағы өзара байланыстарды анықтай алуы.
5. Оқу шынайылықты өзгеше түсіну және түсіндіру тәсілі ретінде. Нәтижесі – әлемді өзгеше қырынан қарастыру арқылы танып-білу.
Бұл тарауда адамдардың қалай білім алатыны жөнінде заманауи ой-пікірлер ұсынылған.
Достарыңызбен бөлісу: |