Педагогикалық факультет

• 
  тұрмыстық еңбек түрлері;
  
• 
  тұрмыстық еңбектерге сипаттама;
  
• 
  тұрмыстық еңбекті ұйымдастыру.
  

1. Цейтлин Е.Н.Справочник по тру-довому обучению. - Москва «Просвещение», 1983г.

2. Кузнецов Н.П. Методика трудового обучения с практикумом в учебных мастерских» Москва 1981г.

3. Давлетова К.Ш.Бастауыш сыныптардағы еңбекке баулудың әдістемесі мен практикумы» РИО ЗКГУ, 2005ж.

Мақсаты: оқытудың әдістеріне сипаттама бере таныстыру.

Лекция мазмұны.

I. Ақпарат алу негізінде жіктелген әдістер.

Ауызша Демонстрациялық Практикалық Түсіндіру; Инструктаж; Әңгіме; Әңгімелеу. Көрнекіліктертер көрсету; Құралсаймандарды және олармен жұмыс істеу тәсілдерін көрсету Жаттығу; Байқау; Тәжірибе; Жүмыстың ретін сызу; Жұмыс операцияларын орындау. Әңгімелеу.

II. Оқушылар мен мұғалімнің іс - әрекеттерінің негізіндегі.

Қайталау Проблемалық Ізденушілік Жартылай іздену 1. Естіген политехника-лық мәлеметтерді қайталау; 2.Жаттығулар. Еңбекке баулуға арналған әдебиеттерден мәлеметтер іздеу; Технологиялы және қарталардан, көрнекіліктерден мәлеметтер іздеу. 1. Мәселені қою; 2. Қойылған мәселе туралы түсінік алу; 3. Мәселені жоспарлау; 4. Мәселені шешу; 1.Еңбек объектісіне өзіндік талдау жасау; 2.Қағазға сызбасын жасау; 3.Еңбек әдістерін орындау; 4. Еңбек объектісін жасап шығару.

Бақылау сұрақтары:

• 
  оқытудың әдісі деген не?
  
• 
  әдістің түрлері;
  
• 
  оларға сипаттама беру.
  

1. Цейтлин Е.Н.Справочник по тру-довому обучению. - Москва «Просвещение», 1983г.

2. Кузнецов Н.П. Методика трудового обучения с практикумом в учебных мастерских» Москва 1981г.

3. Давлетова К.Ш.Бастауыш сыныптардағы еңбекке баулудың әдістемесі мен практикумы» РИО ЗКГУ, 2005ж.

Мақсаты: сабақты оқыту формаларымен таныстыру.

Лекция мазмұны.
1.Сабақ — мектептегі оқыту және төрбиелеу процесінің бір түрі. Сабақтың үстінде оқыту, тәрбиелеу, дамыту мәселері көзделеді. Сондықтан да сабақ қазіргі талапқа сай және нөтижелі болуы үшін жоғарыда аталып кеткен әдіс-төсілдерді кеңінен пайдалану керек.

Еңбекке баулу сабақтарының ерекшеліктері:

Алғашқы іскерлік және дағдыларды қалыптастыруға арналған сабақтарды бір-бірінен ажырата білу керек. Кез келген технологиялық операцияны практика жүзінде оқьш үйренуді, оқушыларды еңбек тәсілдерін орындау ережелерімен таныстырудан басталады.

Бақылау сұрақтары:

-сабақтың формасы деген не?

Сабақтың ұйымдастыру формалары;

Сабақтың оқу формалары.

Әдебиет:

2. Кузнецов Н.П. Методика трудового обучения с практикумом в учебных мастерских» Москва 1981г.

3. Давлетова К.Ш.Бастауыш сыныптардағы еңбекке баулудың әдістемесі мен практикумы» РИО ЗКГУ, 2005ж.
Лекция 14. Тақырыбы : Сабақтан тыс жұмыс формасы.

Мақсаты: сабақтан тыс жұмыстардың формаларымен таныстыру.

Лекция мазмұны.
1.Күнделікті класс жағдайында мүғалім оқушыларды өндірісте болып жатқан өзгерістер туралы толық түсінік бере алмайды. Мысалы, полиграфия өнеркәсібінде кітап жасау барысында парақтарды пышақпен тегіс кесуінің қиындыққа түсетінін тек ауызша айтып кетеді. Ал типографияға саяхатқа барғанда оқушылар өз көздерімен жоғарыда аталып кеткен процесті көре алады.

Оқушыларды өңдіріс орындарымен таныстыру балаларды адам еңбегін бағалай білуге, еңбек сүйгіштікке тербиелейді. Экскурсияға апаратын орындарды дүрыс таңдай білсе, балалар өз көздерімен көріп, қүлақтарымен естігендерінен көп нерсені қабылдайды, еліктейді, қызығады, армандайды. Бүл болашақта еңбекке деген көзқарастарын дұрыс қалыптыстырады. Көздерімен көргендіктен балалар әрбір нәрседе адам еңбегі бар екенін түсініп өздерінде бар затты бағалай білуте тырысады.

Еңбекке баулудың Мемлекетгік стандартына сай мынадай тақырыптарға байланысты саяхаттар үйымдастыруға болады.

І сынып. Мектептегі іс тігетін орынға, ағашты өңдейтін шеберханаға, қүрылыс басына, «Біздің көшеміздегі машиналар».

II сынып. Өндіріс орындарына, фабрикаларға, құрылыс басына, пошта бөлімшесіне, түрмыстық қызмет көрсететін орындарға, аулдағы бақ-бақшаларға.

Ш сынып. Баспаханаға, картон фабрикасына,

киім тігетін жерге. «Адам табиғатты бағындыра да алады, табындыра да алады».

IV сынып. «Судың адамға қажеттілігі», «Үй қалай салынады?», «Біздің қалада не өндіріледі?» (Жергілікті мүражайға саяхат).

Саяхатты өткізбестен бұрын мұғалім нақты дайын-дық жүргізеді.

Саяхатқа дайындық мынадай сәттерден түрадьг:

Мүғалім өзі мекемемен (ондіріспсн) танысады;

Саяхатшымен келісу;

Саяхаттың жоспарын қүру;

Тақырып:

Уақыт:

Сабақтың барысы:

Оқушылардың сөзі: Сүрақтар қою, пікірлесу т.б.

Саяхаттан келген соң, істелетін жұмыс: шығарма жазу, сурет салу, пікірлесу, көрме ұйымдастыру, альбом жасау.

V. Қорытынды жасау: Шығармаларына, суреттеріне т.б. талдап, баға қою.

Бала үшін мектептен және сыныптан тыс жүмыстар көбінесе оның қоғамдық маңызды және танымдық әрекетке алғашқы қадам жасауы болып табылады. Баланың өзі жасап шығарған зат, тіпті толық аяқталмағанның өзінде де, оған үлкен қанағат сезімін әкеледі. Мұндайда балалар адам игілігі үшін толып жатқан тамаша істер атқарып тастауға қүлшына түседі, Мұнымен бірге баланың мінезі қалыптасып, ерік-жігері, қиындықтарды жеңе біліп, көздеген мақсатқа жету жолындағы табандылығы мен қайсарлығы қалыптасады- еңбекке деген нағыз қүлшыныс пайда болады. Бала үнемі басқаларды өз еңбегінің пайдалы іс екеніне, өз бетінше бір нәрсені тындыруға қаблетті екеніне көзін жеткізіп, тіпті кейде таңқалдырғысы келеді. Еңбек арқылы ол ең жақсы қасиеттерді ашады.

Техника үйірмесіндегі оқу-тәрбие жүмысына педагогикалық ықпал ету жолдарының бірі ретінде бір немесе бірнеше сабаққа, кейде тіпті бүкіл оқу жылына арналған әр түрлі ойындарды үсынуға болады.

• 
  сабақтан тыс жұмыстардың түрлері;
  
• 
  сабақтан тыс жұмыстарды ұйымдастыру технологиясы;
  
• 
  сабақтан тыс жұмыстардың тәрбиелілік және оқыту мазмұны.
  

1. Цейтлин Е.Н.Справочник по тру-довому обучению. - Москва «Просвещение», 1983г.

2. Кузнецов Н.П. Методика трудового обучения с практикумом в учебных мастерских» Москва 1981г.

3. Давлетова К.Ш.Бастауыш сыныптардағы еңбекке баулудың әдістемесі мен практикумы» РИО ЗКГУ, 2005ж.

Мақсаты: еңбекке оқыту әдістемесі туралы білімін қалыптастыру.

Лекция мазмұны.
1.Еңбекке баулу сабагының қүрылысын сабақтың тақырыбына, мақсаты мен міндеттеріне, мазмүнына, оқушылардың даму деңгейіне және мектептің оқу материалдық базасына байланысты мүғалімнің өзі анықтайды. Еңбекке баулу сабағы негізінен, практикалык. түрде өтуіне байланысты мынадай сабақтың қүрылысы үсынылады:

I. Үйымдастыру бөлімі (1—2 мин.)

II. Жаңа тақырыпты түсіндіру (5-7 мин.)

III. Практикалық жүмыс (30—35 мин.)

IV. Оқушылардьщ жүмысын бағалау,сабақты қорытындылау (3-5 мин.)

оқушылардың сабаққа деген дайындығын тексеру материалдары мен қүрал-саймандарын)

- тақырыпқа байланысты кіріспе өңгіме айту;

істелетін жүмысты жоспарлау, кіріспе кеңес (инструктаж) беру;

Сабақтың қүндылығы оқушылардың өз бетіменен сызба, технологиялық карта арқылы жүмыс жасауында. Осындай жағдайда мүғалім оқушылардың қабілеттерін, білім мен іскерлік деңгейлерін жақсы байқай алады. Егерде оқушы берілген жүмыстың көлемін уақытынан бүрын орындаса Мемлекеттік стандартта көрсетілген мүмкіндік деңгейінің мазмүнынан қосымша тапсырма бере алады. Сонымен қатар мүғалім оқушылардың іс-әрекеттерін қадағалап, күнделікті кеңес (инструктаж) бере алады.

-бүйымның дәл талапқа сай жасалуын.

Бастауыш сыныптарда еңбек сабағында «2» және «1» бағалары қойылмайды. Тек балаларға жұмыстың қате жасалғандығы туралы ескерту жасалуы тиіс.

Бастауыш кластағы еңбек сабағын жоспарлау.

Еңбекке баулу сабағының мазмунын, түрлері мен әдіс-тәсілдерін тиімді іске асыру үшін алдын-ала еңбекке баулуды жоспарлап алу керек. Еңбекке баулуды жоспарлау мынадай сәттерден түрады:

1. Мемлекеттік стандартқа сай оқушылардың меңгеретін оқу материалының мазмүнын нақты анықтау;

2. Жүмыс объектісін таңдау (жасалатын бүйымды);

3. Сабақтың түрі мен әдіс-тәсілдерін таңдау;

4. Сабақта пайдаланатын оқу көрнекіліктері мен техникалық жабдықтарын т.б. дайындау.

Жоспарлаудың екі түрі бар: жылдық және күнделікті. Жылдық жоспарды құру мынадай талаптарды көздейді:

1. Еңбекке баулудың стандартымен танысу және әр сабақтың мақсат, міндеттерін анықтау;

2. Басқа пәндердің (бейнелеу, дүниетану, математика т.б.) бағдарламаларымен танысу;

3. Жергілікті және мектеп жағдайын зерттеу;

4. Өмірдегі және өндірістегі болып жатқан жаңалықтармен танысу.

Жылдық (күнтізбелік-тақырыптық) жоспардың мынадай схемасы үсынылады:

№	Тарау, тақырып	Сағат саны	Сабақтың өтілетін күні	Сабақтын жабдықтары	Білім	Іскерлік	Сабақтың түрі	Сабақтың әдісі	Пән аралық байланыс	Оқулықпен жұмыс

Еңбекке баулудың мемлекеттік стандартында көрсетілген тараулардың ретінен шықпай сабақты өткізуге болмайды. Мысалы, "Өзіне-өзі қызмет ету" тарауын толық орындап, содан кейін «Дизайн» тарауын орындауға болмайды. Оқу жылы барысында әр тарауларға байланысты сабақтарды жергілікті және мектеп жагдайларына қарай араластырып жүргізу керек.

Еңбек сабағын күнделікті жоспарлауын мүғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспарға, мемлекеттік стандартқа сүйене жөне жергілікті мектеп жағдайын ескере қүрады. Күнделікті жоспарды дайыңдау барысында мүғалім мынадай мәселелерді қарастырады:

1. Білімнің, іскерліктің, дағдының нақты мазмүньн;

2. Дидактикалық мақсаты мен міндеттерін;

3. Қайталауға қатысты оқу материалын;

4. Оқушылардың басқа паңдерден алған білімдерін еңбек сабағында пайдалануын;

5. Өзіндік жүмыстың түрлері мен әдіс-тәсілдерін;

6. Оқушылардың іс-әрекеттерін басқарудың әдіс-тәсілдерін;

7. Сабақтың жабдықталуын.

Сабақтың жабдықтары:

Сабақтың мақсаты:

а). білімділік: Оқушыларга ер-тоқым жене ата салт міну үшін керекті жабдықтар туралы үғым; пластмасса-ның түрлері, қасиеттері; пенопласты өндеу жолдарьшен таныстыру, ер-тоқым жасауға үйрету.

ә). тәрбиелік: Оқушыларды істеп отырған жүмыста-рына жауапкершілікпен қарауға, үқыптылыққа, медениетті жүмыс істеуге тербиелеу.

б). дамытушылық: Эстетикалық талғамдарын, ой-өрістерін, творчестволық қабілеттерін дамыту.

Сабақтың турі: практикалық.

Сабақтың әдісі: ауызша, көрсету, практикалық.

Сабақтың барысы:

Кіріспе әңгіме.

Ер-тоқым үлгісін талдау.

Технологиялық картамен жүмыс.

Мысалы:

Атқа бұрын мінген, өзіңнен кейін түскен,

Мұндайды кім білген?» (ер-тоқым)
«Екеуі елеңдеп келеді,

Тертеуі төбелесіп келеді» Бүл не?

(Аттың екі қүлағы мен төрт аяғы)
- Балалар, ер-тоқым атқа салт міну үшін керекті жабдықтардың жиынтық аты. Ер-тоқым ердің басынан басқа желдіктерлік, төменгі үзеңгі, таралғы тартпа, айыл, төсайыл, жүген, тізгін, қамшы т.б. жатады.

Ер-тоқымның маңызы өте зор. Атта отырған кезде адамға ыңғайлы, орнықты, тік, жинақы, әдемі отыру үшін қажет. Ер-тоқымды сүйекпен, күміспен, көбінесс мүйізбен әшекейлейді. (Күй табағын тыңдатуға, сергіту сәтінде «ат шабыс» және «қамшы» би қимылын істетуге болады)

III.Практикалық жұмыс.

IV.Оқушылардың жұмыстарын талдау, бағалау.
Еңбек сабағының шамамен берілген талдау схемасы.

I. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқушыларға таныстыру. Орындалатын заттын жақсы,әдемі шығуы үшін заңдылықтарды,ережелерді, төртіптерді еске түсіріп орындау керек. Қанша едістемелік кезең бар?

II. Гигиеналық тәртіптер, қауіпсіздік техникасы, жұмыс істеу тәртібі сақталды ма?

Орындалатын дайын заттың құрылысын мұғалім қаншалықты түсінікті, шебер талдап түсіндіреді.3аттың үлгісін көрсету, анықтау. Әрбір бөлшегін графикалық бейнемен салыстыру. Мүғалім мен оқушылардың сөз саптауы, сөз мөдениеті.

Жүмысты орындау. Алдын-ала болжап орындалатын затпен жүмыс істеу.

Аяқталған жүмысты салыстыру, талдау,бағалау.

Бақылау сұрақтары:

• 
  әр еңбектің түріндегі жұмыстарды оқыту әдістемесі;
  
• 
  еңбек түрлерінің әдістемесіндегі сабақ құрылымы;
  
• 
  сабақтың функциялары;
  
• 
  сабақты талдау.
  

1. Цейтлин Е.Н.Справочник по тру-довому обучению. - Москва «Просвещение», 1983г.

2. Кузнецов Н.П. Методика трудового обучения с практикумом в учебных мастерских» Москва 1981г.

3. Давлетова К.Ш.Бастауыш сыныптардағы еңбекке баулудың әдістемесі мен практикумы» РИО ЗКГУ, 2005ж.

1. Бастауыш класта еңбек сабағында қауіпсіздік техникасы ережелеріне және тазалық-санитарлық талаптарына үлкен мән беріледі, себебі кіші клас оқушылары қиятын, кесетін, тесетін, т. с. кұралдармен жұмыс істейді.

-Қүрал-саймандарды мүғалімнің көрсеткен әдістері бойынша қолдан;

-Жүмыс үстінде басқаға назарыңды аударма;

-Жүмыс біткен соң қүрал-саймандар мен материалдарды өз орындарына қоюға әдеттен;

Қайшымен жұмыс істегенде:

-Үштары дөңгелек және өткір қайшыны қолдан;

-Бүзылған және тат басқан қайшыны қолдануға болмайды;

-Қайшыны жолдасыңа үштарынан үстап үсын;

-Қайшымен жүріп келе жатып қиюға болмайды;

Пышақпен жүмыс істегенде:

-Пышақты жабылған жүзімен белгілі жерде сақта;

-Өтпейтін пышақпен жүмыс істеуге болмайды;

-Жолдасыңа пышақты сабымен бер;

-Бумаланған парақтарда пышакпен фальцлинейканың бойымен тіл;

-Үшы дөңгелек пышақты қолдан;

Инемен жұмыс істегенде:

-Инені кез келген жерге тастама;

-Киіміңе инені қадама;

-Инені аузыңа салма!

Егер де оқушы қолын жарақаттап алса класс бөлмесінде дерілер сақталған (мақта, йод, бинт т.б.) « Емхана» бұрышы болуы қажет. Сонымен қатар еңбек бөлмесінде, міндетті түрде, « Техникалық қауіпсіздігі ережелері» журналы болуы керек. Бұл журналға оқушылар қауісіздік ережелермен таныстым деген белгі қояды.

Лекцияның материалын студент өте ұқыпты оқып, түсініп және ұғына отырып конспектілесе, оның мазмұнын терең игеруге мүмкіндік береді. Лекцияның оқу материалы екі бөлімнен тұрады: бірінші бөлім бейнелеу өнерінің теориясына арналса, екінші бөлім әдістемелік материалдарға арналған.

Лабораториялық жұмыстар мамандықтың оқу жоспары бойынша қарастырылған. Олай болса, лабораториялық жұмыс әдістемелік курстың мазмұнына жасалған. Жалпы саны 10 болып табылады. Лабораториялық жұмыстардың толық мазмұны мен көлемі, әдістемелік ұсыныстары мен нұсқаулары өзінің мазмұнында көрсетілген, яғни, толық көлемде.

Оқытушының көмегімен орындалатын өзбетіндік жұмыстар бейнелеу өнерінің түрлерін кескіндеу тәсілдеріне байланысты белгіленген. Ол жұмыстардың саны он болып табылады. Жұмыстың орындалу шарттары мен материал, құралдарыда нақты түрде ОӘК көрсетілген.

Студенттің өзбетіндік жұмыстарында біз лекция материалдарына қажетті толықтырғыш материалы ретінде тақыыптар белгіледік. Сол тақырыптарды көрсетілген әдебиеттерден тауып, оларды конспектілеп ұғынуды ұсынамыз. Ол тақырыптардың мазмұны емтихан сұрақтарына енеді.

Теориялық материалдарды игеріп және дидактикалық тапсырмаларды орындап оқытушыға есеп тапсыру әрбір оқытудың формасмымен жеке-жеке белгіленеді. Олардың мазмұны бойынша рейтинг және қорытынды бағаларға тікелей ықпалы тиеді. Сондықтан студент белгіленген тапсырмаларды толық көлемде орындаған орынды.

Оқу материалдары мен сарамандық жұмыстарды орындауға қажетті материалдар электорнды түрде көрсетілген ОӘК нен және университеттің әдебиеттер қорынан материалдар пайдалануға болады.
Оқытушының көмегімен орындалатын студенттің өзбетіндік(жеке) жұмысы

№ п/п	Тақырып	Мақсаты	Тапсырма	әдістемелік ұсыныс	Әдебиет
1	Қатты материалдарды өңдеудің технологиясы.	Қатты материалды өңдеу іскерлігіне үйрету	Жазық пластмасса материалынан көлемді бұйым жасау(1 дана)	Қарапайым құралдардың көмегімен ПВХ немесе оргстеклодан көлемді бұйым орындау керек.	9,14,16,31
2	Жұмсақ материалдарды өңдеу технологиясы.	Жұмсақ материалдарды өңдеу іскерлігіне үйрету	Матаны пішіп тігістерін көрсету.	Бір матаның бетіндегі бірнеше тігістердің түрін көрсету керек.	9,14,16,31
3	Қағаз, картон материалдарынан әр түрлі техникада бұйымдар жасау техникасы.	Қағаз материалынан бұйым жасау тәсілдеріне үйрету	Картон және қағаздан құралған көріністі композиция жасау	өлшемі 20х30 см. құралатын көлемде	9,14,16,31
4	Ағаш материалынан бұйым жасау технологиясы.	Ағаш материалын безендіру тәсілдеріне үйрету	Ағаш тақтайшасына бір безендіру техникасын орындау.	Көкөніс кесетін тақтайша бетті бояу немесе селдірлеу сияқты техникада	9,14,16,31
5	Метал материалынан бұйым жасау технологиясы.	Метал бұйымын безендіру тәсілдеріне үйрету	Қаңылтыр бетке бедер түсіріп безендіру.	Металлопластика немесе сымды ширату техникасында	9,14,16,31
6	Табиғи материалдардан «подделка» және «икебано» композициясында безендіру технологиясы.	Табиғи материалдарынан поделка жасау тәсіліне үйрету	Табиғи материалдардан композиция құру.	Бес немесе одан көп элементтен құралған композиция	9,14,16,31
7	Мата материалдарын өңдеу және олардан бұйым жасау технологиясы.	Мата бұйымын безендіру тәсілдеріне үйрету	Қарапайым тканнан бұйым пішіп безендіру.	Қуыршақ немесе декоративті панно жасауға қажет бұйым.	9,14,16,31
8	Саз материалдарын өңдеу технологисы. Пластиллин.	Саздан бұйым жасау тәсіліне үйрету	Бір дана саздан бұйым жасау.	Кез –келген жануар бейнесін	9,14,16,31
9	Қолөнер бұйымын жасауға үйретудің оқыту мазмұны және оның технологиясы.	Қолөнер бұйымдарын жасау тәсілдеріне үйрету	Қолөнер түрінің біріне бұйым орындау	Кез –келген техникада бұйым жасап оны безендіру.	9,14,16,31
10	Көркем құрастыру (дизайн).	Көркем құрастыру технологясына үйрету.	Бөлменің дизайнын орындау (түсті картоннан)	30х40 см өлшемдегі көлемде композиция жасау керек.	9,14,16,31

8 Лабораториялық жұмыстарды орындаудың ұсыныстары мен нұсқаулары.
Лабораториялық жұмыс №1
Тақырыбы: еңбекке баулу пәнінің оқу бағдарламасы құрылымы мен мазмұны.
Объектісі: еңбекке баулу пәнін оқыту процессіндегі білім беру мазмұны.
Предметі: 3 – сынып пән сабағындағы қызмет көрсету бөлімінің оқу материалына модулді оқу бағдарламасын құрастыру.
Мақсаты: еңбекке баулу пәніндегі қызмет көрсету бөлімінің оқу материалымен оқу бағдарламасының жобасын жасау.
Міндеттері:

• 
  жұмыстың құрылымы және орындалу мазмұнымен ұқыпты танысу;
  
• 
  еңбекке баулу пәнінің міндетті білім беру стандартымен және оқу бағдарламасын жасауға қажетті талаптармен оқу - әдістемелік құжаттардан қарастыру;
  
• 
  оқу бағдарламаның құрылымын, мазмұнын және техникалық безендірілуін қарастыру;
  
• 
  айқындалған оқу мазмұнына негіздеме жасап модулді оқу бағдарламаның жобасын құрастыру;
  
• 
  орындалған оқу бағдарлама жобасын тәжірибеде тексеру;
  
• 
  оқу бағдарламасының орындалу мазмұны туралы есеп беру.