Тәрбиенің түрлерін анықтау

1. 
   Мақсатына қарай – адамгершілік, азаматтық, экологиялық, экономикалық, құқықтық, дене, ақыл-ой т.б. тәрбие түрлері анықталады.
   
2. 
   Тәрбиеленушілер санына қарай – жеке, ұжымдық тәрбие түрлері бөлінеді.
   
3. 
   Тәрбиеші мен тәрбиеленушінің қарым-қатынас ерекшелігіне орай – авторитарлық, демократиялық, либеральдық, еркін тәрбие түрлерін атауға болады.
   
4. 
   Құндылық ерекшелігіне сәйкес – прагматикалық, діни, аксиологиялық тәрбие түрлерін бөлуге болады.
   

Тақырып: Тәрбиенің заңдылықтары мен принциптері

Тәрбиенің тиімділігі заңдылықтар мен қағидалардың сақталуына тікелей тәуелді. Тәрбие заңдылықтары:

• 
  мақсат пен іс-әрекеттің сәйкестігі;
  

• 
  тәрбие мен өзіндік тәрбиенің өзара ұштасуы;
  
• 
  тәрбиенің оқу, даму процестерімен байланысы;
  
• 
  педагогтың тәрбиелік ықпалының сапасы;
  
• 
  педагогтың ықпал мен тәрбиеленуші мүмкіндігі арасындағы үйлесім;
  
• 
  тәрбиенің сезімдік ықпалына сүйену т.б.
  

1. 
   Міндеттілігі. Қағида – жай ұғым немесе ақыл емес, міндетті және толық орындалуды қажет ететін талап.
   
2. 
   Кешенділігі. Тәрбие қағидаларын ретімен немесе басқаларынан ерекше жеке қолдану мүмкін емес, тәрбие процесінде тәрбие қағидалары кешенді түрде жүзеге асырылады.
   
3. 
   Тәрбие қағидалары мәнінің теңдігі. Негізгі, көмекші, қосымша қағида деген ұғым болмайды.
   

• 
  ғылыми дүниетанымын қалыптастыру;
  
• 
  азаматтық тәрбие;
  
• 
  еңбек тәрбиесі;
  
• 
  адамгершілік тәрбиесі;
  
• 
  эстетикалық тәрбие;
  
• 
  дене тәрбиесі.(сызбаны қараңыз).
  

• 
  азаматтық сана қалыптастыру (Отаны, дүниежүзілік өркениет тарихын, мәдениетін меңгеруі, өз ұлтының тілін, дінін, салт-дәстүрлерін, рәміздерін білуі) ;
  
• 
  азаматтық сезім, қасиеттерді тәрбиелеу ұлтжандылық, елін, жерін сүю, азаматтық борыш, әлеуметтік жауапкершілік, елін, жерін, намысын қорғау, мемлекеттік билікті құрметтеуі, толераттық қасиеті;
  
• 
  азаматтық мінез-құлық қалыптастыру (қоғамдық белсенділік, орындаушылық тәртіп т.б.)
  

• 
  патерналистік (үлкендерге құрмет, кішіге ізет түріндегі тәрбие);
  
• 
  діни дәстүрге негізделген (діни наным сенімдерді қолдау түріндегі тәрбие);
  
• 
  ағартушылық (ғылыми білімдерді игерудің нәтижесі түріндегі тәрбие);
  
• 
  коммуналық (ұжымшылдық сезімін тәрбиелеу бағытындағы тәрбие);
  

• 
  адамгершілік сана (адамгершілік идеал (мұрат), этикалық құндылық, моральдық қажеттілік т.б.);
  
• 
  адамгершілік сезім (ар, ұят, намыс, өзіне деген құрмет, принципшілдік, мейірімділік, жанашырлық, сыйластық, достық, шыншылдық, адалдық т.б.)
  
• 
  этикалық-моральдық нормаларға сай іс-әрекет (жамандық жасамау, шындықты айту, оны қорғау т.б. саналары жатады).
  

• 
  эстетикалық сананың даму деңгейі (дүниежүзілік және Отандық мәдениет саласындағы білімі, шын және жалған көркемдікті ажыратуы, әсемдікті қабылдауы, түсінуі т.б.)
  
• 
  эстетикалық сезімі, талғамының қалыптасуы (көркем шығармашылық қабілеті, көркемөнер әрекетіне қызығуы, қажеттігі т.б.);
  
• 
  көркем шығармашылық іс-әрекет тәсілдерін меңгеруі, өз іс-әрекетін эстетикалық нормалар мен құндылықтарға сай ұйымдастыруы т.б. жатады.
  

• 
  тәрбиеленушілердің қоршаған ортаны зерттеп, тануы;
  
• 
  табиғаттың экологиялық қалпына талдау жасау;
  
• 
  әлем, ел, өзі өмір сүріп отырған ортаның экологиялық жүйесі проблемаларын түсінуі;
  
• 
  экологиялық жағдайға ықпал етуге бағытталған адам іс-әрекетіне қатысу т.б.
  

• 
  негізгі экономикалық ұғымдар мен заңдарды меңгерту;
  
• 
  оқушыда экономикалық білімге, өз ісін экономикалық тұрғыдан ұйымдастыруға деген қажеттікті қалыптастыру;
  
• 
  табыскерлікті, өзіндік дербестікті дамыту;
  
• 
  экономикалық іскерлік, дағдыларды меңгерту т.б.
  

1. 
   еңбекке деген сүйіспеншілік, еңбек адамына, еңбек нәтижесіне құрметпен қарау;
   
2. 
   халық шаруашылығы саласындағы еңбек түрлерімен таныстыру, қажетті дағды, іскерліктерін қалыптастыру;
   
3. 
   мамандық таңдауға дайындау міндеттерін шешеді;
   

• 
  балаларды еңбекке психологиялық және практикалық тұрғыдан дайындау (еңбекті өз бетімен, өз еркімен ынталана істеуі, еңбектің адам мақсатына жетудегі басты құрал екеніне сенімін қалыптастыру);
  
• 
  оқушылардың еңбек дағдыларын қалыптастыру (ұжымдық, жеке еңбек дағдылары мен нормаларын меңгерту);
  
• 
  еңбек ету мәдениетін қалыптастыру (жұмысты сапалы, тиімді атқаруы, уақытты ұтымды пайдалануы, еңбек құралдарына, нәтижесіне ұқыпты қарауы, еңбекті жоспарлауы, демалыспен ұштастыра білуі, нәтижесін талдауы, іс-құжаттармен сауатты жұмыс жасауы, дербестігі, ғылыми-техникалық білімді меңгеруі);
  
• 
  кәсіптік бағыттылығын тәрбиелеу (кәсіптік диагностика, кәсіптік бағдар беру, кәсіптік білім беру т.б.)
  

1. 
   Денсаулыққа қажетті санитарлық-гигиеналық жағдай туғызу (мектеп үйінің құрылысының, жабдықталуының талапқа сай болуы, өмір қауіпсіздігі ережелерінің сақталуы, дұрыс тамақтануды ұйымдастыру, оқу жүктемелерінің, сабақ арасындағы үзілістердің нормаларының сақталуы, күн режимі талаптарының орындалуы, мектеп жиһаздарының оқушылардың жас ерекшелігіне сай болуы);
   
2. 
   Оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыруға қолайлы психологиялық, педагогикалық жағдай туғызу (оқушылардың өзара қарым-қатынасы, мектеп қызметкерлері және педагогикалық ұжыммен қарым-қатынасы, мектептің ата-анамен қарым-қатынасының достық, сыйластық, өзара көмекке негізделуі, салауатты өмір салтын қалыптастыру, зиянды әдеттермен күрес бағытындағы бірлескен ынтымақтастық жұмыс);
   
3. 
   Денсаулығын нығайтуға қажетті білім, іскерлік, дағдылармен қаруландыру (дене шынықтыру, спорт, мәдени көпшілік жұмыстар);