Пәні: Астрономия Күні
жүктеу/скачать 22,06 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жаңа сабақтың мазмұны
- Физикалық қосарлану дегеніміз, оның орнына физикалық байланысқан және жалпы орталықтың айналасында айналатын екі немесе одан да көп жұлдыздар жүйесі.
- Үйге тапсырма
|
Модуль 2. Астрофизика негіздері . Күн жүйесі мен жұлдыздар физикасы Пәні: Астрономия Күні :13.05.2022ж Практикалы сабақтың тақырыбы: Қос еселі жұлдыздар. 1.Қос жұлдыздарды көзбен шолып бақылау. 2.Тұтылатын айнымалы жұлдыздар. Физикалық айнымалы жұлдыздар. Тобы: ЕП-20-3к5 Жаңа сабақтың мазмұны: Қосаржұлдыз — кеңістікте бір-біріне жақын орналасқан және құраушылары өзара физикалық тартылыс күштерімен байланысқан қос жұлдызды жүйе. Бүкіл әлемде біз миллиардтаған жұлдыздар бар екенін білеміз. Алайда, белгілі ретінде белгілі қос жұлдыздар. Біріншісін Бенедетто Кастелли 1617 жылы ашқан. Ол шәкірті болған Galileo және жұлдыздардың осы түрлерін телескопты жұлдыздарға бағыттағанының арқасында ашты Ұлы аю көкте өте жақын болып көрінгенімен, физикалық тұрғыдан бірікпеген. Айтылған жұлдыздар - Алькор және Мизар. Егер екі жұлдыздың өзара байланысы болмаса, тек көзбен қарағанда ғана бірге көрінетін болса, онда оларды Қос жұлдыз деп атаймыз. Қосаржұлдыздың ең басты ерекшелігі екі жұлдыз бір-біріне арқандалып, бір біріне тіке әсер етіп, бірін бірі айналып жатуы. Екі жұлдыздың ішіндегі жарығырағы "негізгі жұлдыз", ал, екіншісі "ілесуші жұлдыз" деп аталады.[1] Оның құраушылары ортақ масса орталығы маңайынан эллипс бойынша айналып, Галактика кеңістігінде бірге қозғалады. Бірнеше құраушылардан тұратын қосаржұлдыздар еселі жұлдыздардың дербес тұрған түрі болып саналады. Ашылу методикасы бойынша қосаржұлдыз: көрінерлік (визуальды) қосаржұлдыздар (олардың құраушыларын телескоптың көмегімен визуальды бақылауға немесе суретке түсіруге болады) Спектралды-қос жұлдыздардың спектрінің қосарлану мен спектр сызықтарының жылжу үлгісі спектрлі қосаржұлдыздар (қосарлану периоды ығысуы бойынша немесе олардың спектрлік сызықтарының жіктелуі кезінде байқалады); фотометриялық қосаржұлдыз (беттік құраушылар арасында температура айырмашылығы болғанда, көп түсті дәл электрфотометрия тәсілі оның жеке жұлдыздардан өзгешеліктерін көрсетеді) болып бөлінеді. Физикалық жүйе құрайтын қосаржұлдыздар тобы физикалық қосаржұлдыздар деп аталады. Физикалық жүйе құра алмайтын жұлдыздар оптикалық қосаржұлдыздар деп аталады. Жұлдыздар массасын бағалайтын тәсілдер қосаржұлдыздар массасын анықтауға негізделген. 17 ғасырдың орта кезінде Г.Галилей бірнеше қосаржұлдызды ашты. 18 ғасырдың ортасына дейін не бары 20 шақты қосаржұлдыз ашылса, 20 ғасырдың ортасына дейін шамамен 60000 көрінерлік қосаржұлдыз белгілі болды. Қосаржұлдыздардан басқа, қазір екіден көп жұлдыздардан құралған "Үйіржұлдыздар" да бар екені белгілі болып отыр. Қазақстанда қосаржұлдыздарды зерттеумен Астрофизика институтының ғалымдары айналысады. Егер Қосаржұлдыздың мүшелерінің қашықтығы жақын, олардың сыртқы атмосферасына дейін тартылыс күш әсерін туғызып иліктіре алса, онда мұндай Қосаржұлдыздардың сапасы өзара ауыспалы болады. Бұл олардың әрқайсысы жеке тұрғандағыдан өзгеше сапалық сипатқа ие етеді. Мұндай Қосаржұлдыздардың әйгілісі Алголь, Арлан және Аққу Х-1 қосаржұлдызы белгілі. Кейбір галактикалық тұмандықтардың өзегі Қосаржұлдыздардан қалыптасқан, ол ғаламатжұлдыздары мен жаңа жұлдыздар тууының себебі есептеледі. Біз аспанды бақылай отырып, барлық жұлдыздарға барамыз. Бізде планеталар, тұмандықтар, галактикалар, шоғырлар, қос жұлдыздар бар. Мизарды талдаған кезде Бенедетто Кастелли таңқалдырды, ол оның серіктесі бар екенін көрді. Осы серіктеске ол ашылған алғашқы екілік жұлдыз болып саналады. Одан кейін көптеген қос жұлдыздар табылды. Қос жұлдыздардың барлық физикалық аспектілерін жақсы түсіну үшін негізгі сипаттамалары қандай екенін көрейік. Оптикалық қос және физикалық қосарларды ажырата білуге үйрену ыңғайлы. Қос оптика - бұл бірге көрінетін, бірақ тек перспективаның әсері үшін көрінетін жұлдыздар. Физикалық қосарлану дегеніміз, оның орнына физикалық байланысқан және жалпы орталықтың айналасында айналатын екі немесе одан да көп жұлдыздар жүйесі. Қос жұлдыздарды жіктейтін негізгі сипаттамалары қандай екенін көрейік. Оларды жіктеу әдісі оларды ашу үшін қолданылған әдіске сәйкес келеді. Олардың не екенін көрейік: Көрнекіліктер: көзбен немесе фотосуретте оптикалық түрде ашылатындар. Астрометриялық: Қос жұлдыздың бұл түрінде бір ғана жұлдызды көруге болады, бірақ оның өзіндік қозғалысынан оның серігі бар екендігі анықталады. Спектроскопиялық: Жұлдыздардың бұл түрлерін олардың жарық спектрін зерттеу арқылы ғана анықтауға болады. Тұтылу немесе фотометриялық: егер олар жарықтың өзгеруін бағалауға болатын болса, олар анықталады. Бұл жарық өзгерістері компонент серіктестің алдынан өткенде пайда болады. Үйге тапсырма: Есептер шығару. жүктеу/скачать 22,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|