Пәні Қазақ әдебиеті Сынып 9 в 28 қараша 2015 Тақырыбы

Бағалаудың табыс өлшемдері беріледі

Табыс өлшемдерімен таныс болады.

Табыс өлшемдер

1. 
   Жырау деген кім?
   
2. 
   Қандай жырауларды білесіңдер?
   
3. 
   Жыраудың жыршыдан қандай айырмашылығы бар?
   
4. 
   Ежелгі дәуір әдебиетіндегі данагөй кеңесшілерді ата, олардың жыраулармен ұқсастығы бар ма?
   
5. 
   Жыраулардың шығармаларын не деп атаймыз?
   
6. 
   Толғау қандай сипаттағы шығарма?
   
7. 
   Жыраулардың өз толғауларында көтерген негізгі тақырыбы қандай?
   
8. 
   Жыраулар поэзиясының құндылығы неде?
   
9. 
   Жыраулар поэзиясы қай кезден бастап өріс алды?
   

АКТ: Мәлімет іздеу (смартфондарын қолданып жаңа мәлімет іздеу)

Ажаңа ақпараттармен ассосацияны толықтыруды ұсынады. Ақпаратты іздеу жолын түсіндіреді.

Қаратау мен Сырдың арасына көз сала отырып, Асанқайғы бабамыз: «Басы байтақ, аяғы тайпақ қоныс екен. Қаратауды жайласам, Сырдың бойын қыстасам, қоныс болуға сонда ғана дұрыс екен», – деген екен.

әміршілерінің бірі – Ұлұғ Мұхамед тұсында өтеді, кейін қазақ ханы Жәнібек Жәнібектің ақылшысы болған.

Асан толғауларының тақырыптық ерекшеліктері:

1) дидактикалық сарындағы толғаулар (насихат, өнеге сөз, гибрат айтылуы): «Еділ бол да, Жайық бол».
2) Әз-Жәнібек ханға айтқан арнау толғаулары (арнау-толғауда ханға кеңес айта отырып, ел басқару ісіне де араласуы, сын айтуы): «Ай, хан, мен айтпасам, білмейсің»
3) Өз заманындағы тарихи өзгерістердің мәні түсіндіретін толғаулары: «Қырында киік жайлаған»
4) Болжалдық сарындағы толғаулар: «Қилы, қилы заман болмай ма».

Күйлері: «Ел айрылған», «Асан қайғы», «Желмаяның жүрісі», «Зар», т.б.

Арманы: Асан Қайғы елінің сулы-нулы, шөбі шүйгін, құтты қоныс тауып, «адамы жүзге келмей өлмейтін, қойы екі төлдейтін» мамыражай, еркін өмір сүруін аңсады. Бұл мұратын жырау «Жерұйық» деп атады. Алты атанға жүк артып, алты жыл жайлы қоныс қарап, қазақ жерін түгел шолып шығады, әр қоныс, мекенге байыпты сын, баға беріп отырады. Бұл бағалары әлі күнге дейін ел аузында ұмытылмай айтылып келеді. Жыраудың «Жерұйықты» (кейде «Жиделібайсын» делінеді) іздеуі атақты Томас Мор «Утопиясы» (1516 ж.) мен Томмазо Кампанелланың «Күн қаласы» шығармасындағы (1602 ж.) қиял-армандарымен ұштасып жатыр.

Кесенесі орналасқан жері: Қызылорда облысы Шиелі ауданында «Жеті әулие» қорымы.

Ғалымдар бағасы:

Кейінгі ұрпақ әулие танып, аты аңызға айналған «көшпелілер философы» (Ш.Уәлиханов) «Асан Ата – ХV ғасырда қазақ ұлысын біріктіру мәселесін қолына алған даланың ойшыл данасы» (Әлкей Марғұлан). «Тарихта болған адамдардың ішінде өмір сорабы, іс еңбегі халықтың нағыз ертегі болып, тек сол қалыпта ғана ой жадында сақтаған адамның бірі – осы Асан қайғы»(Мұхтар Әуезов).

1. 
   Мәтінді оқу
   
2. 
   «Қаңқаның басында» мәтінде қарастырылатын проблема белгіленеді
   
3. 
   Жоғарғы «қосымша бұтақтарына» проблеманың себебі белгіленеді,
   

4. 
   Балықтың «құйрығында» қорытынды жазылады
   
5. 
   Презентация
   

В – Реферат

С – Эссе «Асан қайғы жырлары неісмен маңызды?»

Сыни ойлау дағдыларын жетілдіру , сабаққа қызығушылығын ояту мақсатында «Топтастыру» әдісін қолданып, Асан қайғы туралы бұрыннан білетін деректерін топтастыруды ұсындым. Оқушылар негізінен Асан қайғының өмір сүрген уақыты, жерұйық іздегені туралы ақпаратпен таныс екенін айта білді.

Оқушылардың ақпаратты сұрыптай алуын, сауатты оқи алуын жетілдіру мақсатында тірек конспект жаздырдым. Оқулықтан тыс қосымша мәтін беріп, мәтіннен маңызды ақпаратты теріп жазу барысында С деңгейлі оқушылар ақпаратты сұрыптау, теріп жазу білмейтінін байқадым. Маңызы аз, сипаттауға бағытталған сөйлемдерді жазып алып отырды. Алдағы уақытта С деңгейіндегі оқушыларға тірек конспектімен көбірек жұмыс жүргізу қажет.

Ой толғаныс сатысында «Балық қаңқасы» арқылы Асан қайғының жерұйықты іздеуі бойынша негізгі проблеманы, себептерін анықтап, дәлелдеу, қорытынды жасауға бағыт бердім, тапсырманың орындалу бағытын түсіндірдім. А деңгейлі 3оқушы ғана тапсырманы бірден түсініп, дұрыс орындады. Проблеманы Асан қайғының елінің болашағына алаңдауынан бастап, себептері мен дәлелдерін дәл анықтады. В және С деңгейлі оқушыларға тапсырманы орындауда бірнеше қайтара түсіндіру, бағыт беру қажет болды. Нәтиже –алдағы уақытта бұл тапсырманы орындауда А деңгейлі оқушыларды топтарға араластырып, көшбасшылыққа қою.

Бағалау «Ежелгі дәуір әдебиеті» мен «Асан қайғы, өлеңдері» бойынша құрылған табыс өлшемдері негізінде жүргізілді. Өзін-өзі бағалауда В деңгейлі оқушыларда өзін жоғары бағалау байқалды.

Қорытындысында сабақ барысында оқушылар жырау өмірінен мәлімет алды, «Еділ бол да, Жайық бол» толғауының мазмұнымен танысты, толғаудың тақырыбы мен идеясын ашты. Сыни тұрғыда ойланып жауап берді.

Табыс өлшемдері

(0)

меңгерген