Қолданбалы бағдарламалық құралдар

Қандай болса да мамандандырылған бағыты жоқ, «ерікті сурет салуға» немесе сканірленген бейнелерді редакциялаға арналған қолданбалы бағдарламаларға «графикалық редактор» деген атау қолданылады. Графикалық ақпаратты ұсынудың екі – растрлық және векторлық принципіне сәйкес графикалық редакторлар – растрлық және векторлық деп бөлінеді.

Растрлық графика – бейнені пиксельдердің (нүктелердің) матрицасы түрінде ұсынады.

Растрлық графикалық редакторлар көбіне фотосуреттерді өңдеу, ретушь жасау үшін фотосуреттерге ұқсас иллюстрацияларды және графикалық планшеттің көмегімен қолмен сурет салуға ыңғайлы.

Қарапайым растрлық редакторлар қатарына PaintBrush және Paint жатады (екіншісі біріншінің даму нәтижесінде пайда болды).

Растрлық Adobe Photoshop редакторын кәсіби дизайнерлер қолданады. Оны көбінесе сканірленген бейнелерді (фотосуреттерді, суреттердің репродукцияларын) редакциялау, коллаж, көркемөнер композицияларды және т.б. жасау үшін пайдаланылады.

Векторлық графика – геометриялық қарапайымдарды: сызықтарды, көпбұрыштарды, шеңберлерді және эллипстерді, Безье қисықтарын пайдаланады. Векторлық графикалық редакторлары пайдаланушыға тікелей компьютер экранында векторлық бейнелерді жасауға және түзетуге, сонымен қатар, оларды әртүрлі векторлық форматта (мысалы: CDR, AI, EPS, WMF немесе SVG) сақтауға мүмкіндік береді.

Microsoft Windows операциялық жүйесіне бағыталған ең белгілі графикалық редакторлар: Corel Draw, Adobe Illustrator, Macromedia Free Hand.

Векторлық редакторлар беттерге белгі қоюды жасауға, типографиялық бейнелерді, логотиптерді, sharp-edged artistic иллюстацияларын (мысалы, мультипликация, clip art, күрделі геометриялық шаблондар), техникалық иллюстрациялар, диаграммаларды жасауға және блок-схемаларды құруға ыңғайлы.

Компьютерде кәсіптік сурет салу үшін де векторлық типті редакторлар қолданылады. Олардың ішіндегі ең белгілісі ол CorelDraw редакторы. Оның кәсіптік мүмкіндіктері өте мол, сонымен қатар, балалардың көркемөнер шығармашылығы үшін де қолдануға болатын кәсіби редактор.

Оқу мақсатына жету үшін, информатика сабақтарында Paint сияқты редакторларды қолдану жеткілікті. Растрлық редактор оқушыларға суреттің дискреттік (пиксельдік) құрылымын көрнекі көрсетуге, әрбір жеке элементінің масштабтын ұлғайтып, суретті анығырақ етіп салуға мүмкіндік береді.

Тағыда бір пайдалы оқыту элементі – түстерді араластыру тәртібін көрсету мүмкіндігі. Ол үшін Paint редакторының бас мәзірінде мына пункттер таңдалады: Палитра  Изменить палитру  Определить цвет. Шыққан «Изменение палитры» терезесі түстермен эксперимент жасаудың тамаша құралы болып табылады. Пайдаланушы түстің реңін (орысш. – оттенки), қарама-қарсылы (орысш. – контрастность), ашықтығын (орысш. – яркость) өзгертуіне, пайда болған түстің құрамын (қызыл-жасыл-көк – ҚЖК, орысш. – КЗС) байқауға болады. Пайдаланушы өзінің жасаған түсін, редактордың палитра тақтасына енгізіп қоюына болады.

Растрлық сурет салу принципі – суреттің әр жеке пикселін бояу. Растрлық редакторларға тән жағдай – онда қылқалам, қарындаш, өшіргіш сияқты құралдардың болуы. Бұл құралдар векторлық редакторларда болмайды. Онда сурет салу графикалық қарапайымдармен (сызықтармен, доғалармен, эллипстермен және т.б.) әртүрлі әрекеттер жасау арқылы жүзеге асады. Суреттің бұл элементтерін кез келген уақытта өзертуге: қысуға, созуға, аударуға, орнын ауыстыруға, жоюға болады. Растрлық редакторларда да графикалық қарапайымдар қолданылады. Әйтсе де, олардың қолдануы, қағазда сурет салған кезде сызғышты лекаланы, циркульді т.б. сызба құралдарын қолданғанға ұқсайды. Ондай элементті бір салынған соң өзгертуге болмайды, сондықтан оны тек қана өшіру керек.

Алдындағы бөлімдегі сияқты, графикалық редактормен таныстыруды виртуалды орындаушының әдістемелік схемасы бойынша өткізу қажет.