Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Қазақстанның физикалық географиясы» «5В016600 – География» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары


Мақсаты: Әр зонаға тән жануарлар әлемін қарастыру Жоспар



бет16/27
Дата26.08.2020
өлшемі87,89 Kb.
#76940
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   27
Байланысты:
қоршаған ортаны қорғауdocx

Мақсаты: Әр зонаға тән жануарлар әлемін қарастыру

Жоспар:

1. Жануарлардың зерттелу тарихы. Жануарлар дүниссінің таралу ерекшеліктері.

2. Зоогеографиялык аудандастырылуы. Республикамыздағы кездесетін негізгі жануарлар түрлері.

3. Кәсіптік маңызы бар жануарлар, эндемик жануарлар. Қызыл кітапқа енгізілген жанурлар түрі. Қорыктар.


9 дәрістің қысқаша конспектісі

Қазақстанның қазіргі жануарлар дүниесінде сүт қоректілердің 172, құстардың 490, бауырымен жорғалаушылардың 51, қосмекенділердің 12, балықтардың 100 ден аса түрлері бар. Омыртқасыздар 40 мың түрден асады. Тек қана жәңдіктердің 30 мыңнан аса түрі тіркелген.



Орманды дала зонасында орман жануарларының өкілдері ақ қоян, ор қоян, бұлан, түлкі, ақкіс, ақ тышқан, құстардан құр, саңырау құр, тоқылдақ, көкек басым ұшырасады. Алтайдың орманды даласында марал бағылады. Көлдерде құстардан - аққу, қаз, үйрек, шағалалар кездеседі. Далалық жерлерді тышқандар, саршұнақ, қосаяқ, суырлар, дала алақоржыны, құстардан - дуадақ, безгелдек, бүркіт, дала және шалғын құладыны мекендейді.

Дала зонасының жануарлар дүниесі жаппай жерді жырту барысында өте жұтаңданған. Нағыз дала құстары дуадақ пен безгелдек, бөдене жойылуға жақын. Суыр сирек кездеседі. Ертеректе үйір-үйірімен жүріп, жер қайыстыратын ақбөкендер оңтүстікке шөлейт пен шөл зонасына ығысуда. Кемірушілер - жертесерлер, дала тышқандары мен алақоржындары, эверсман саршұнақтары көбеюде. Бұл кемірушілер егіндікке көп зиянын тигізуде. Жыртқыштардан қасқыр, түлкі, борсық, күзен, ақкіс мекендейді. Оңтүстікке қарай тек қатты ыстық мезгілде түнде ғана інінен шығатын шағын түлкі — қарсақ кездеседі.

Құстардан бұлдырық, құр, тырна, балықшы, бозторғай, үкі, жыртқыш құстардан дала бүркіті, бөктергі, дала құладыны, кезқұйрық бар.

Көптеген көлдердің жағалауында батпақ құстары — қаз, қоқиқаз үйрек, тырна, қызғыш құс, қамыс торғайлары ұя салады.

Шөлейт зонада дала мен шөл жануарлары аралас кездеседі. Орталық Қазақстанның аласа тауларында сирек кездесетін жануарлар қатарындағы арқар, қарақұйрық елік, мәлін мекендейді. Саны жағынан ерекше көп деп есептелетін жануарлар — кемірушілер. Сонымен қатар дала күзені, қарсақ, түлкі, дала бүркіті, шіл, бұлдырық, бозторғай да көп таралған. Кесірткелер (агама, геккон) мен жыландар да өте көп.

ІІІөл зонасының жануарлар дүниесі өзгеше. Олар жазғы қатты ыстық пен құрғақшылыққа өте төзімді. Олардың біразы қолайсыз мезгілдерде ұйқыға кетеді немесе көп жағдайда түнгі тіршілікке бейімделген. Жертесер — кемірушілер саны өте көп, әсіресе кұм тышқаны, саршұнақ, қосаяқ, көртышқандар басым. Ірі тұяқты жануарлардан ақбөкен мен қарақұйрық мекендейді. Кірпілер, тасбақалар барлық жерлерде кездеседі. Өзен жайылмаларындағы тоғайларда қабан, елік, ор қоян, қырғауылдар, жайра болады. Сонымен қатар жыртқыштардан қасқыр, дала мысығы, шұбар күзен, шағыл мысығы бар.



Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар:

  1. Жануарлардың зона бойынша таралу заңдылығы

  2. Қазақстан территориясындағы эндемик жануарлар қандай?

  3. Қызыл кітапқа енген жануарларды қорғау жолдары?

Ұсынылатын әдебиеттер: 1,2,3,4,5
10 дәріс Казакстанның табиғат зоналары


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   27




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет