ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Геоморфология» 5В011600 – «География» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары
Дизьюнктивтік дислокациялардың геологиялық
жүктеу/скачать 2,83 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар
- Ұсынылатын әдебиеттер
- Жоспар: Интрузиялық магматизм және рельеф. Эффузиялық магматизм және рельеф. №5 дәрістің қысқаша конспектісі
- Интрузиялық
- Эффузиялық
| Дизьюнктивтік дислокациялардың геологиялық және геоморфологиялық белгілері. Дизьюнктивтік дислокапиялардын. жер бетіндегі көріністері әр түрлі. Оларды геологиялык. Және гоморфологиялык белгілеріне карай жіктеуге болады. Дизьюнктивтік дислокациялардьщ геологиялык белгілері:
үзыннан-үзакка созылған тау жыныстарынын мейлінше майдаланған және икемделген белдемдері; сырғанау айнасы (зеркало скольжения); жер кыртысы жарылып айырылған кезде блоктардыц бір-біріне үйкелеуінің нәтижесінде жарык беттері айнадай жаркырал гүрады да, оларды сырғанау айнасы деп атайды. Айна бетінде блоктардың жылжу бағытына карай түзелген айғыздар калады, соларды алаканмен сипап, жарык канаттарыиың кай жакка карай жылжыіанып аныктауға болады. Сырғанау айнасы блоктардың шамалы ғана ауыскан кезінде пайда болады; тектоникалык женттастар (тектоническая брекчия). Б л о к т а р о н д а ғ а н, немесе жүздеген метрге жылжьн ан кезде, сырғанау айнасынап баска жылжу беттерінің бойындағы кедір, бүдырлары жойылып, жыныстар жаншыла уатылып, те кто ни калы к женттаска айналады (24-сурет). Женттастардың қалыңдығы біркелкі емес, кейде бірнеше метрден оншақты метрге дейін жетеді. Тектоникалык женттастарға әдетте гидротермалдык ерітінділер шоғырланып рудалы минералдар түзеді. Кейде мүндай майдаланған және жаншылған белдемдер жерасты суымен мейлінше толады. Түйіртпектердін, мөлшеріне карай әр түрлі жснттастарды ажыратады. Уатыла үнтақтау біршама жоғары болған жағдайда үндай майда женттастар - милонит (грекше "милон" - диірмен) иайда болады. Егер женітастар сазды үгінділердің коспасынан к.үралса, оны тектоникалык меланж (французша "мелонис" -косна) дейді; 4) фациялардың кеңістікте кенет өзгеруі. Бүл тау жыныстарынын. литологиялық қүрамы, астасу жағдайы және кдлындығыныц кеңістікте бірден өзгеруі. Мүндай қүбылысты кейбір орыс қүжаітарында "сближение фации" деп атайды; иілім құрылымдарыныи. сырткы морфологиясының бүзылуы (нарушение морфологии складчатой структуры); желі денелерінің және өзгерген, ақшыл тау жыныстарының жыртылу жігі бойымен үзыинан-үзақка созылып жатуы; 7) кен шоғырларының және минералданған тау жыныстарынын, тектоникалык. жік бойынан орын тебуі. Дизьюнктивтік дислокациялардың гсоморфологиялык белгілері: I) жер бетіндегі ашылып калған жарыктар (26-сурет). 2) денудацияланған тектоникалық кертпештер. Бұлар айырылып көтерілген блоктың кыр бөлігінде тұзелген тік кертпештер жарықтың жылжытушы бетінің созылу бойымен параллельді қалыптасады. 3) сатылы рельефтің түзілуі. Егер блоктар тектоникалык жарылымдар бойымен бір бағытта жылжыған болса, онда лықсу жүйесінде сатылы рельеф пішіндері пайда болуы мүмкін. жарылу белдемдері жер кыртысының көп майдаланған және икемделген белдемі ретінде әр түрлі рельеф пішіндерінің орын тепкен жері болып табылады. Кейде тектоникалык жарылым бойымен қүралған рельеф пішіндері солардың бағытына қарай, планда немесе әуебейне суреттерінде тік бүрышты (ортогональдық) сипат алады: аңғарлардын түзу бағъпта созылған үлескілері тік және сүйір бүрыиіты иілістермен алмасып отьграды; түмалар, қайнар бүлақтар және термальдык бүлақтардын. тізбегі майдаланған тектоникалык жік бойымен жер бетіне шығады. Кейде бүкіл жарықтык белдемдер жер беті және жерасты суларымен канығът, олардың бойында көк шөптер өседі; тектоникалык. жарылым жүйелері көл мен теңіз және кдрлықтар жағалауының тура сызықты бейнесін белгілейді. Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар: Қатпарлы (иілмелі) деформациялар және олардың жер бетіндегі көрінісі. Айырылып-ажырау дислокациялары және олардың жер бетіндегі көрінісі. Ұсынылатын әдебиеттер: 4,5,6 №5 дәріс Магматизм және рельеф пішіндерінің құрылуы. Мақсаты: Магматизм және рельеф пішіндерінің құрылуымен танысу. Интрузиялық_магматизм_және_рельеф.__Эффузиялық_магматизм_және_рельеф.__№5_дәрістің_қысқаша_конспектісі'>Жоспар: Интрузиялық магматизм және рельеф. Эффузиялық магматизм және рельеф. №5 дәрістің қысқаша конспектісі Интрузиялық магматизм және рельеф. Магматизм рельефтің құрылуында маңызды және әртүрлі роль атк.арады. Магма өзінің жер койнауынан көтеріліп шығуы, суып катаюы жағдайларына карай пптрузмялык және эффузиялық жыныстарға белінеді. Интрузиялык тау жыныстары (лат. intrusio - игеру) магманың жер бетіне шығып үлгсрмсген жер кыртысы кабаттарына еніп кристалданған магма есебінен калыптаскан жыныстар. Жердін. іпгкі кабатында каткан магма баяу суиды да онын, толык кристалдануына жаідай гуады. Бүған гранит, сиенит. диорит, габбро, дунит т.б. жатады. Бүлар жер кыртысыпда түрлі пішінді интрузиялык июғырларды (батолитгер, лакколиттер т.б.) к.үрайд.ы. (28-сурет). Батолитгер негізінен гранитоидтерден тұратын, қатпарлы құрылымдар өңірінде біршама жпі үшырасатын аукымы жүздеген км2-ге жегетіп иитрузивті шоғырлар. Бүлар жер қойнауларында суынып кристалдануы нәтижесінде калыптасып, кейіннен олардын. үетіндегі тау жыныстары кабаттарыпын. мүжілуі нәтижесінде ашылыи, сырткы күштердің әсеріне төзімділеу болғандыктан, жер бетінде коршаған ортадан анык дараланатын тау жотасы түрінде көрініс береді. Ірі гранитгік батолиттерге мысал ретінде Зеравшан жоталарынын. батыс жағыпдағы массив жәнс Кавказдағы Конгур-Алагез жотасының сілемі жатады. Лакколитгер - саңырауқұлақ пішінді, үсті күмбез тәріздес, асты тегіс шоғырлар. Магма жарып сиысгыру қабаттары арасына кіргсн кезде кейінгілер күмпиіп жоғары көтеріледі де сонда пайда болған қуыска кептеледі. Сөйтіп мүндай интрузия кіріккеп тау жыныстары кабатгарымен үйлесімді астаскан. Беткі шөгінді тау жыиыстары экзогендік процестер әсерінсн шайылып кетсе, лаколиттер жердің бетінде түрлі пішін қүрайды. Әдеттс лакколиттер жеке дара немесе тобымен кездеседі де күмбез тәрізді кіші-гірім кыраттарды түзеді. Солтүстік Кавказдағы Минеральные воды қаласынын. жанындағы лакколиттер - Бестау, Такыр, Тсмір, Жыланды жэне баска таулар баршаға айн. Сонымен катар Қырымда да жер бетінде ерекшеленген лакколиттер бар (Аюдаг, Кастель тауы). Лакколиттерден баска жер кыртысыпда желі (жила) тәрізді интрузиялык денелер кездеседі. Олар сиыстыру жыныстарын эр түрлі бағьптарда кескілейді. Сырткы күштердің әсерінен қапалған магмалык желілер жердің бетінде кабырға тәрізді тік жаткам такта пішіндес сығылма немесе дайка деп аталатын геологиялык КҮрылымды күрады. Бүл жср кыртысындағы тік немесе көлбеу бағыттағы тектоникалық жарылымдардың магмаға толуынан пайда болған интрузиялык дене. Оның калындығы бірнеше мм-деи бірнеше м-те дейін болады. Тақташа интрузиялар немесе силл (пластовые интрузии) жер бетінде саты тәрізді болып келеді. Мұндай пішіндер таңдамалы денудациясы әсерінен күрылады. Осындай кашалғап кабатты интрузиялар Орталык Сібір кыратында кең тараған 
28-сурст. Нсгізһ интрузиялык және эффузиялык күрылымдарын сурсттейтін нобайы. Л - жанартау жэне интрузия әрекеттсрінің өзара оаііланысының ксскіп-пішіні. Б - үзак уакыт мүжілу нәтижесінде жер бетінс көрініс бергеи нсгізгі интрузиялык жэне эффузиялык КҮрылымдар (Edward J. Tarbuk, Frederick K:Lutdens, 1990). Эффузиялық магматизм жэне рельеф. Интрузиялык магматизмиен баска эффузиялык магматизм немесе вулканизм рельефте жпі кездеседі жәнс ерекше көрініс береді. Эффузиялык жыныстар (лат.еІТиБІо төгілу, жайылу) -жанартау өңешінен немесе жер кыртысындағы тектоникалык, жарылымдарды бойлап жср бетіне шығып төгілген магманыңсуып катаюынан пайда болған жыныстар. Эффузиялык магматизм (вулканизм) - арнайы жанартаутану (вулканология) деген геология ғылымының зерттсу объектісі. Бірак бірқатар жанартаулар құбылыстарынын. геоморфологияға тікелей катынасы бар. Жанартауканалдарынын. жер бетіиде шығу мүржасына орай олар - кеңістікті, жарыкшакты жэне орталыкты деп үш түрге бөлінеді. Жанартаулардың кеңістікте аткылаулары аукымы жағынан кең таралған лавалық үстірттерді (платоларды) күрайды. Оларға Британиялык Колумбы жэне Индияның Декан лавалық үстірттері жатады. Алайда казіргі геологиялык кезенде жанартау аткылауынын. орталық түрі жиі кездеседі. Бүл жағдайда магма жер қойнауынан беткі қабатына белгілі бір нүктелерге бейімделіп шығады. Бүл "нүктелер" негізінен бірнеше тектоникалық жарылымдардың киылысуында орналасады. Магманың жер бетіне шығуы жанартау өңештері арқылы жүзеге асады. Аткылап шыққан балқыған лавалар және олардың катты бөлшектері жер бетінде конус тәрізді жанартау пішінін қүрайды. Оның төбесі дөңестеу келеді де, орта түсында тостаған тәрізді ойьгс - жанартау көзелігі (кратер) пайда болады. Көзелік түбіндегі көмейі (жерло) магманын. каналымен үштасады. Жанартау өнімдерінің жер бетінде көрініс беру ерекшелігіне орай жанартау төрт морфогенетикалық түрлерге бөлінеді. Олар экструзиилық, эксплозиялық, эффузиялық және эффузиялық-эксплозиялык түрлер. Экструзиялық (латын. extrusio - сығу, итеру) жанартаулар -кышкыл липариттік лавалардың сығымдала көтерілуі нәтижесінде калыптасқан күмбезді пішіндер. Бүндай лавалардың тез сууы салдарынан және өте тұтқыр болғандықтан, ағуы күрт бәсендейді де жалпы лавалық ағымдары болмайды. Бүлар тікелей жанартау көмейінде шоғырланады және сол жанартау ернеулері өңіріндегі күмбездерді күрайды. Осындай күмбездердің ауқымы көлденеңінен бірнеше шақырым, биіктігі 500 м-ден аспайды. Мұндай экструзиялық күмбездер Франциядағы Орталық массивте, Арменияда және басқа жерлерде кездеседі. Жанартаудың эксплозиялык, сөйтіп ірілі-ұсақты кесектермен күлдердің және жанартау газдарының аспанға атқылауымен ерекшеленеді. Бүған мысал Маар жанартауы. Маар жанартауы, конус пішіндес қүрылымымен айшықталмаған аткымалар есебінен қалыптасқан онша биік емес белестермен шектелген жайпақ түпті қопарылыс көзелігі (кратері). Қазіргі дүние жүзіндегі белгілі маарлар сөнген, калдық КҮрылымды пішіндер. Көптеген маарлар ылғалды климаттарда сумен толып, көлдерге айналған. Маарлардың аукымы көлдененднен 200 м-ден 3,5 км-ге дейін, терендігі 60-тан 400 м-ге дейін барады. Үзақ уақыт бойы мүжілу әсерінен жанартау аппаратыньгң бе^кі бөлшегі жойылған копарылыс көзелігін копарылыс күбыры (трубки взрыва) деп атайды. Бірқатар жағдайларда ертедегі копарылыс қүбырлары асанегізді (ультранегізді) магмалык. жыныстармен - кимберлитпен голтырылған. Кимберлит - алмас түйіршіктерін кіріктіретін женттастар. Алмас кем орындары (Оңтүстік Африка, Бразилия, Якутия) негізінен кимберлиттік құбырлармен байланысты. Ендеше копарылыс кұбырлары алмас кендерін іздестіруде сілтемесі ролін аткарады. Жанартаудың эффузиялық түріне оның көмейінен көтерілген сүйық лава ағыидарынын, лакылдай төгілуімен сипатталады. Бүған қалқанды жанартаулар жатады. Базальт құрамды лава ағындары аткылау ортасынан едәуір кашыктыкка жайылып кетіп ксң көлемді калкан тәрізді жайпактау келген жанартау төбелерін күрайды. Калканды жанартаулардың кең тараған жері - Исландия аралы. Бүл жерде олардын. кіші көлемді түрі көп кездеседі. Мысалы, Диньгия жанартауының көлденеңі 6 км, биіктігі 500 м, көзелігінің көлденеңі - 500 м. Осы жанартаулардын. геологиялық кимасы лавалардын, бірнешс мәрте жер бетіне қүйылуымен байланысты, жанартау жыныстардың кат-кабаттал у ы м е н сип аттал ад ы. Қалканды жанартаулардың бұдан баска кем, тараған жері -Тынық мүхиттағы Гавай аралдары. Гавай жанартаулары Исландия жанартауларымен салыстырғанда көлемі жағынан ірілеу. Гавай аралдарының ен. ірісі калкан текті үш жанартаудан КҮралған. Сонын, ішіндегі Мауна-Лоа жанартауы тен.із дсңгейінен 4170 м биіктікке көтерілген, ал тұбі 5000 м тереңдікте жатыр. Олай болса, оның жалпы биіктігі 9000 м-ден асып түр, демек, көлемі жағынан 6үл дүние жүзіндегі ең үлкен жанартау болып саналады. Аса зор мөлшеріне карамастан Гавайя жанартаулардын. жоталары жайпақтау, беткейлердің еңісі 3-10°-тан аспайды. Лавадан қүрылған жайпак жанартау төбесінің ортасында өте зор көзелік орналаскан. Эффузиялык-эксплозиялык жанартаулардын. қалыптасқан кезінде лавалардын, жайбаракат төгілуі және ірілі-үсак.ты копарылысгар бір-бірімен алмасып отырған жағдайларда, лава ағымдарымен пирокластикалык материалдарының бір-бірімен кабаттала астасуы нәтижесінде кат-кабатты жанартаула.р (стратовулканы) пайда болады 30-сурет. Мүнда лава жэне пирокластикалык материал (жанартау атпалары, шемектастар, жанартау үйінділері, құмдар, пемза т.е.с) есебінен жанартау көмейінің төңірегінде конус пішінді күрылымдар күрылады. Қат-қабатты жанартаулар жанартау күрылымдарының ішінде ең ірілерінің бірі болып саналады. Бүлардың ішіндегі биіктііі 3-4 км-ге жеткен гаулар да бар. Кейбіреулері тіпті 6 км-ге дейін жетеді. Оларға Жапониядағы Фудзмяма, Камчаткадағы Ключсвск, Корякск, Авача және Козельск, Мексикадағы Попокатепетль жанартаулары жэне т:б. жатадьғ Көптеген жанартаулардын. шындарында мәңгілік қарлар мен мүздыктар бар.
Жанартаулардың аткылау кезінде шығатын сүйык лана жыныстары жер бетінде ерекше бедер қүрайды, бұл лаванын. ағу бейімділігі (аккыштығы) мен онын. құрамына байланысты. Өте қою және тұтқыр лава төскейдің жоғарғы жағында-ақ қатып үлгереді. Ал, лаванын. тұткырлығы өте жоғары болса, ол жаиартаудың көмейінде-ак катады да "лавалык бағана" немесе "лавалык бармак" күрайды. Бүған Антил иініндегі Мартиника аралынын. Мон-Пеле жанартауы жатады. 1902 ж. 23-көкекте осы жерде екі аггга бойы жер сілкініп, күл, су буы, улы газдар көкке аткылады. 8-мамыр күні копарылыс басталды. Тау басынын. тас-талканы шығып, отты газ бүлты мен лава бөлшектері төмен күлап, Сен-Пьер каласын қиратып, 30 мың түрғын құрбан болды. Бірнеше айдың ішінде жанартау өзегінен биіктігі жүздеген метрге жеткен бармаққа үқсас лава күмбезі көтеріліп, онысы біраз жылдан кейін бүзылып бітті. Осындай сығылып көтерілу әрекетінен пайда болған жанартауларға Камчаткадағы Безымянный, Шивелуч, Аляскадағы Катмай жанартаулары жатады. Базальтты лавалар, керісінше бірнеше оншақты км-re созылған ағындардьі қүрауы мүмкін. Мысалы, Гавайи және Исландияда ұзындығы 60-70 км-ге жететін лавалардың кездесуі ғажап емес. Лавалық тасқындар қатая бере үстінен күйінді кабыршақпен к.апталады. Егер кабыршактың астынан қатпаған лава ағып шык.са, онда лаваның ішінде грот немесе лавалык үңгірлер пайда болады. Үңгірлердің күмбез жағы қопарылып қүлайтын болса, олар рельефтін, теріс пішіндеріне айналады. Осындай куыстар мен теріс пішінді лавалык науалар (лавовые желоба) Камчатканың жанартау ландшафтарына тән. Қаткан лава таскынының беті ерекше рельеф микропішіндерін түзеді: жакпартасты микропішіндер (глыбовый микрорельеф) және ішек тәріздес лава (кишкообразная лава). Жақпар тасты микропішіндер к.ырлы немесе балкыған жакпартастардың ретсіз үйілуінеи және көптеген үңгірлерден қүрылады. Мүндай пішіндер лаваның құрамыкда газдың аса көп болуынан және таскын температурасының төмен болғандығынан пайда болады. Ішек тәріздес лавалар шынымен өте зор ішектерді немесе бұратылып жаткан арқандарды көзге елестетсді. Мүндай көрініс температурасы жоғары лаваларға тән. Газ лаванын. арасынан аткылап шыккан кезде, онып. бстіндс кішкепе шокы тәрізді үйінділср калыптасады. Мүидай бедерлерді горнито дсп атайды. Аткыламай, бір калыпта баяу шык.кан газдарды фумаролла дейді. Одан бөлінген бірқатар заттар атмосфералык жағдайларда коюланады да, газ шығып жаткан жердің айналасында шоғырланады. Жанартау аткылау-ынын, жарыкшак.ты түрі Исландияда кең тараған. Мүндн жанартаулардың тізбегі аралды оңтүстік-батыстан солтүсіік шығысқа дейін бөлген. Исландияның Үлкен грабсні дегсн тектоникалық ойыс жер қойнауында терең тсктоникалык жарылымдарымен үштаскан. Осы тектоникалық жарылымды бойлап жер койнауынан шыққан лава жан-жағына тарап, төңіректің барлығын түгел қамтыган. Лаваның жайылған аумағы 565 км2, колемі - 12 км3 Кеңістіктс аткылаулардың орасан зор жанартау әрекеті жакын арада Жаңа Зеландияның солтүстік аралдарында, Армения тауларында, Британиялык Колумбияда, Оңтүстік Патагонияда, Декан үстіртінде болған. Әр мезгілдегі лавалык.таскындар бірінің үстіііс бірі қабаттасып, аумағы бірнеше ондаған және жүз мындаған шаршы км-ге дейін жетеін түтас үсгірттерді к.алыптастырған. Мысалы, Колумбия лавалык үстіртінің аумағы 500 мын. шаршы км-ден артык, ал онын. қалындығы I 100-1800 м. Лава бұрын болған жер бетіндегі теріс пішіндердің барлығын қамтып, накты биіктігі 400-1800 м-ге жеткен теп-тегіс үстіртті қүрған. Теңіз түбіндегі жанартаулар аткылаған кезде лаваның беткі кабаты судын. әсерінен тез суиды. Оған коса су кабатынын. едәуір гидростатикалык. кысымы лаваның жарылу процесіне кедергі болады. Сошли, себептерінен су түбіне төгілген лавалар есебінен калыптаскан эффузиялык жыныстар сырт пішіні шар тектес немесе көпшік түркылас денелерді күрайды. Әрбір шар тектес құрылымдардың ішкі қүрылысы концентрлі болып келеді, ал олардын. сырткы бсйнесі кеуек пішінді немссе шыны тектес қабатшамен капталған. Жер бетіне төгіліп шыққан лавалар ерекше рельеф пішіндерін құрағаннан баска, бүрьшнан калыптаскан рельеф пішіндеріне де эсер етеді. Мысалы, лавалықтаскындар өзен аңғарларын бөгеп, оның бағытын өзгертуі мүмкін. Эффузиялық магматизмнің рельеф құрайтын ролін айта отырып, жанартаулардың аткылау кезіндегі жер бетінің кенет өзгеріп кетуін де айту керек. Осыған байланысты коршағап ортаның жалпы табиғат жағдайы да өзгереді. Мүндай өзгерістер эксплозиялық жанартаулар аткылаған кезінде өте көп болады. Мысалы, Зонд бұғазындағы Суматра мен Ява арасындағы Кракатау жанартауы 1883 ж. 26 тамызда атқылағанда аумағы 75 імаршы км шамасындағы аралдың үштен екі бөлігі жарылысқа үшырап, күл-кокысқа айналған, атқылау материалдары аспанға 16 км-гс дейін көтерілген. Оның орнында тереңдігі 270 м теңіз шығанағы пайда болған. Жанартаудың копарылуынан теңізде биіктігі 300-м-ге жеткен цунами деген алыл теңіз толқындары калыптасыл, сонын, кесірінен ондаған кемелер суға кеткен, Ява мен Суматра аралдары жағалауында 37 мың адам қаза тапкам. Осыған үк.сас мысал Аляскадағы Катмай жанартауының 1912 жылғы аткылауы. Атқыламай түрғанда таудың биіктігі 2286 м. дүрыс конус гәрізді болған, атк.ылағаннан кейін конустың шыңы кираи, көлденеңі 4 км және терендігі 1100 м кальдера пайда болған. Жанартау аймактарының да өзіне тән ерекше флювиалдық пішіндері к.алыптаскан. Еріғеп сулар, сазды ағымдар, атмос-фералык сулар жанартаулардың баурайларын шайып радиалды жыра жүйесін қүрайды, Оларды барранкостар деп атайды. Бүлар жанартау төбесінен радиалды таралған терең эрозиялык жыралар. Жалпы айтканда, жанартаулы аймақтарда өзен тораптарының бейнесі радиалды сипатымен ерекшеленеді.
Эффузиялык жанартау әрекеті дамыған аймақтарда жер бетінде денудациялык және кашаланған пішіндер жиі тарайды, Мысалы, калың базальтты таскындар мен жамылғылар салқындағаннан кейін атмосфералык агенттср әсерінен мүжілпі-жарылып жеке-жеке бағаналарға айналады. Осындай тік бағыттағы, кейде көп кырлы багаиалар өзен немесе теңіз жағаларында тілімделіп кере-мет көріністерді елестетеді. Кейбір лавалық жамылғылардың үсті, көпбұрышты болшсктсрге жарылып, көптеген полигоналды микропішіндер күрайды. Жанартау рельефінің үзақ уақыт мүжілу әрекетінен ең алдымен пирокластикалық (кесек бөлшектер мен түйіршіктер) бүзылады. Одаи кейін лавалык және баска төзімді магмалық заттар экзогенді кашалау әрекетіне үіпырап бүзыла бастайды. Ең соңында жанартау көмейінде кептеліп к.алған тік бағандарға үқсаған көмейтас (некк) сакталып қалады. Мүхит түбінде, су асты жанартаулары, жанартау кыраггары және баска да жанартаулы ірі қүрылымдар жиі гараған. Тынык мүхиттүбіндегі оңашаланған су асты жанартауларын "гайота" леп атайды. Олар 250-2500 м тереңдіктегі өңірде бапкалады. Кейбір ғалымдар гайоталарды, кезіндс су бетіне шығып түрған жанартаулы аралдар к.алдығы деп есептейді. Бүл ғалымдардыц түсінігі бойынша үшкір төбесін су бстіне жакын деи.гейлердегі абразия әсерінеи жоғалткан бүл көне жанартаулар кейіннен төмен қарай лықсып кеткен деген тұжырымға келеді Каталог: ebook -> umkd umkd -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені umkd -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы umkd -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» umkd -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған жүктеу/скачать 2,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|