ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені «Мамандану практикумы ІҮ»

-барлық размер және формадағы жаймасы;

-жарнаманың түрлі құрылуы, шатырлы бағдарлар атауы;

-газеттер және жүгіртпе сөз;

-видеотақта;

декоративті көшедегі сағаттар;

-белгі қою, көше бойына орнату;

-кең кеңістікте құру;

-аялдамадағы сыртқы жарнама;

-спорт іргетасындағы, транспорттағы сыртқы жарнама;

Сыртқы жарнаманың объектісі тек жарнаманың кең жайылу болашағы ретінде емес, ол қала архитектурасының элементі ретінде.

Сыртқы жарнаманың екі түрі тиімді деп есептелінеді.

1.Автокөлік трассасындағы жайлы жаймалар;

2.Транспорттағы жарнама-автобустың ішкі сыртқы жағында болады.

Бұл екі дәстүрлі түр қала төңірегінде, сауда орталықтарында қолданылады. Сыртқы жарнаманың құрылуының тиімділігі, басқа ақпарат құралдарынан ерекшелігі, жарнаманың таралуынан басқада нәрсеге қолдануы мүмкін. Сыртқы жарнаманың ерекшелігі теледидар сияқты миллиондаған аудиториясы бар жарнама тұтынушыларымен жақсы қатынаста болады, және оған жүктелген міндеттемелерді жеңілдетеді. Сыртқы жарнаманы шығарушыда көптеген мәліметтің қысқасын, тиімділігін құрумен байланысты мәселе туындайды. Сыртқы жарнаманың барлық пайдаланушылары көру қатынасы кезінде тексті оқу үшін және бейнені көру үшін бірнеше секунд артылмайды. Бұл ерекшелік шрифт таңдағанда мұқият болуды, олардың ыңғайлы оқылуын, бейнелігін, түсінің тиімділігін болжамдайды. Сыртқы жарнамаға мына парметрлер маңызды «бейне нүктесі» және «көру бұрышы». Тақтаны орналастыру кезінде бейне нүктесін ескеру керек. Рулде отырған, жүріп бара жатқан адамның көру бұрышы түрлі болады. Автокөліктің ішінде түрлі жерде отыруына байланысты жолаушымен жүргізушінің көру бұрышы түрлі болады. Сатып алушының зейінін аудару үшін сыртқы жарнаманың элементі ашық безендірілуі керек, әсіресе кешкі түнгі уақытта. Түстің жарықтығын безендіру тәсілі, ұсынылған тауармен байланысты болу керек, сонымен қатар ол айналадағы заттармен, көшемен, ғимаратпен сай келуі тиіс.

Сыртқы жарнаманың парадоксы- ол айналадағы жағдаймен сәйкес келуі тиіс деп есептелінеді. Жайылмалы жарнамны қолданғанда фирманың аты жеткілікті таныс болады. Текст экскизді қарағанда жайылмалы жарнама ескеретін жайт, ол жарнамалаушы фирманың бейнесіне сәйкес, бейне құру керек. Жарнаманы дайындағанда, онда жазуға қарағанда тауар бейнесін көру жақсы есте сақталады. Плакатты қабылдау безендірілуіне емес, орналасуына да байланыты (жол, көше, ғимарат). Күнге қарағанда көлеңкеде тұрған плакат жақсы көрінеді. Көбіне плакаттар транспорттың жүретін бұрышына жиі орналасады, алайда психологтарға жақсы таныс, жарнама плакатының жол бойында орналасуы тиімді қабылданады. Кейде жарнама жайылымдары автокөліктің жүруіне қарама-қарсы бағытталады, психологтадың көзқарасы бойынша бұл қабылдауға тиімсіз.

Кейде жарнамалаушылар, суретшілер, дизайнерлер жарнаманы адам емес машина көретіндей етіп безендіреді. Егер бақылаушыға көп детальдары бар таныс емес жарнама плакатын ұсынса- шрифт, сурет, мекен-жай, телефон- бұл психикалық процеске зейін, ес, ассоциативті ойлау, эмоцияға зиян келтіреді. Жарнаманың ақпарат көлемі адамның когнитивті мүмкіндіктерін ескеру керек. Жарнама жайылымдары жәрмекеге ұқсайды олар ашық көп түсті, айтуға қарағанда айқайлайды. Ол топтарды барлық күшімен өзіне қаратқысы келеді. Жарнамалық жайма жоғары зейін аудартады және жоғары қызығушылық таңғалдыру тудырады. Оның мәліметінің маңызы аз, бірақ көп эмоция. Ол пайдаланушыны сендірмейді жай ғана қызықтырады.

Жарнамалық хабаландыру адамдарға фирма туралы оның бар екенін еске түсіреді. Ол басқа жарнамалық шаралармен сәйкес келгенде тиімдірек болады. Олар жаймада, дуалда, ғимараттың шатырында, транспорттың ішінде жүзеге асады. Жарнама таратушылардың басты қызметі- тауар туралы пайдаланушының есіне түсіру.

Жарнаманы өңдегенде оны қолданудың бірнеше ережесін есте сақтау, пайдалы қабылдаудың тиімділігін арттыру үшін 7-9 сөзден артық қолданбау керек. Шрифт ашық, ірі екі үш түсті, зейінді шоғырлайтындай және оңай оқылатындай болуы керек. Текст қараңғыда қиындықсыз оқып кете беретіндей қысқа болуы тиіс. Кейде кәсіпорынды не дүкенді іздеуге көп уақыт кетіп жатады өйткені, олар қарапайым көрсетуді ұмытып кетіп жатады. Хабарландыру тақтасында екі сөзді еске түсіру пайдалы, ол жарнамада қолданылып жүрген сөз, адамдарға сенімді түрде әсер етеді. Бұл сөз- «Кіру қасына», «Дәл осында».

Жалпылама сұраныстағы тауарлар мен қызметтер үшін радио және тележарнама тиімді болып табылады. Тележарнама – жарнаманың ең қымбат түрі және оның бағасы әр кезде өсіп отырады. Жарнама тәсілінің ең қарапайым түрі – жарнама хабарларын поштамен тарату. Газет пен журналдағы жарнаманың құны оның беттеріндегі қолданылған ауданының әрбір шаршы сантиметрінің бағасымен есептелінеді. Зерттеулердің нәтижесі көрсеткендей, газеттер мен журналдардың беттеріндегі оң жақтағы жоғарғы бөлігіне көбірек көңіл аударылады.
Негізгі ұғымдар: жарнамалаудың қазіргі заман технологиялары, газеттер, журналдар, радио, теледидар, тақта, плакаттар, хабарландыру тақтасы, тікелей корреспонденция.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. 
   Жарнама құралдарының принципиалды айырмашылықтары қандай?
   
2. 
   БАҚ-да қолданылатын жарнамалау тәсілдерінің психологиялық негізін түсіндіріңіз.
   

1. 
   Лебедев-Любимов А.Н. Психология рекламы.-СПб.: Питер2004.
   
2. 
   Мокшанцев Р.И. Психология рекламы: Учеб.пособие/Науч.ред. М.В. Удальцова-М.: Новосибирск.
   
3. 
   Феофанок О.А. Реклама: новые технологии в России. СПб.:Питер,2000.
   
4. 
   Хромов Л.Н. Рекламная деятельность: искусство, теория, практика. Настольлная книга делового человека – менеджера и бизнесмена. – Петрозаводск, 1994..
   
5. 
   Ромат Е. Реклама в системе маркетинга. Учеб. Пособие.- Харьков, 1995.
   
6. 
   Батра Р., Майерс Дж., Аакер Д. Рекламный менеджмент./Пер. Сангл. 5-е изд.-М.,1999.
   

1. Жарнамадағы кері байланыссыз технологиялардың ерекшеліктері және олардың түрлері.

2. Жарнамалық мәтіндер, символдар және белгілер.

3. Жарнама мәтіндерінің психолинвистикасы.

Жарнаманың жасалып, бұқара арасында таралуы барысында оған негізгі төрт тарап қатысады:

- жарнама беруші;

- жарнама агенттіктері;

- жарнама таратушы;

- жарнаманы тұтынушы.

Жарнама агенттіктері анықтамасының бірінде: «...өздерінің тауар және қызметін өткізуге сатып алушылар іздеп жүрген клиенттердің тапсырмасы бойынша ақпараттық құралдарға жарнаманы жасайтын, өңдейтін және жіберетін шығармашылық еңбек пен іскер адамдардан тұратын тәуелсіз іскер кәсіпорын»,- делінген.

Барлық жарнама агенттіктерін негізгі жіктеу бойынша үш түрге бөлінеді:

- мамандандырылған және ұсынылатын жарнамалық қызмет;

- жеке өнеркәсіптік базаның болмауы немесе болуы;

- жарнама арнасының болуы немесе болмауы.

Жарнама агенттіктерінің қызметі негізгі төрт бағыттан тұрады:

- тапсырыс берушілер мен ұйымдардың менеджметтермен қарым қатынасын жақсарту;

- жарнама өнімдерін жасау және өңдеу: суретшілердің, сценаристердің, фотографтардың, режиссерлердің шығармашылығы;

- жарнама өнімінің өндірісі: полиграфия, таралым саны;

- жарнаманы газетте, журналда, эфирде немесе көшеде орналастыру.

Жарнама қызметінің психологиялық құрылымында алты элемент бар: мақсатты, эмоционалды, себепті, символикалық, эстетикалық, персонифициялық. Олардың гармониялық үйлесімділігі кез келген жарнаманың ұтымды шығуына түрткі болады. Алайда, тәжірибе жүзінде осы аталғандардың бір-екі элементтері болса, қалғандары да байқалып тұрады.

Жарнаманы байқау және оны есте қалдыру үшін терең ой, мазмұнды идея қажет. Онсыз жарнама елеусіз қалады. Жарқ етер идея тек жүздеген жарнамалардың біреуінде ғана болады. Кәсіпқой мамандар жарнамашыға идеяның құндылығын түсінуі үшін мынадай мәтінге жауап беруді ұсынады.

- іске асқан идеяны алғаш көргенде таң қалдым ба?

- осыны мен ойлап таппағаныма өкінемін бе?

- ол 30 күн бойы өміршең бола ала ма?

- идеяның өзі ерекше ме?

Психологтар жарнамалық идеяны таңдаудың дұрыс болуы үшін мынадай нақты қадамдар ұсынады:

Бірінші қадам «бірінші заңдылық, яғни тауарға деген махаббат»

жолымен басталады. Өндіруші үшін өз тауарының әдеттегі күші мен қызметін, тұтынушының назарын аударатын қасиетін және негізгі жарнама компаниясы болуды естен шығарып алады. Сондықтан бірінші қадам - өндіруші тұтынушыға ұсынатын барлық тауарлардың тізімін жасап алуы қажет.

Осы үш қадам - жарнамалық-коммерциялық тақырыптың қалыптасуына мүмкіндік береді. Соның өзінде қатаң түрде «тауарға деген сүйіспеншілік заңын» сақтау қажет. Егер өндіруші тұрақты өз тауарымен бірге және оның әрбір ерекшелігіне масаттанатын болса, онда орта әлеуетті тұтынушы осы тауардың жағымды жағын сезінбеуі мүмкін. Осы заңға сүйене отырып, тұтынушы тауардың атауын және тауардың басты сапасымен байланыстыра және сатып алу үшін негізі себебін есінде сақтау қажет. Негізгі коммерциялық жарнама тақырыбын қалыптастыра отырып, жарнаманың басты екі қағидасын есте ұстау қажет.

және мақсатқа жетеді; Кейде жарнама хабарламаларында түсініксіз тұстар көп кездеседі. Негізінен бұл жарнама мәтінін қабылдауға кедергі келтіреді. Мәтінде нақты түсініктеме болуы шарт:

• 
  Өнім не үшін қажет?
  
• 
  Ол тұтынушыға не үшін қажет пе?
  
• 
  Тауарды қайдан сатып алға болады?
  
• 
  Бағасы қанша? ( бөлшек бағасы, егер мүмкін болса, безендіру, шрифтің көлемі, ерекше элементтер жиынтығы арқылы «тұспалдау» керек).
  

Мамандар жарнама мәтінінің графикалық безендірілуіне қатысты белгіленген заңдылықтарды былай анықтайды: макетті дайындау кезінде бүгілу орынды жасыратынын, безендіру мен мәтінді бұрмалайтынын ескерген жөн.

Мәтін міндетті түрде көрерменнің, оқырманның назарын аударуы қажет. Көз шұбалаңқы азат жолсыз жазылған, анық көрсетілмеген атаусыз мәтінді оқырмен бір-ақ қабылдай алмайды. Жарнама шрифті күнделікті баспа бетіндегі материалдардың шрифтінен кіші болмауы керек. Негізінен газет шрифті өте кіші. Оқырманға жарнаманы оқуды жеңілдету қажет. Бас әріптермен басылған мәтін, бір көлемдегі әріптермен жазылған мәтінге қарағанда тез қабылданады. Баса жазылған шрифт ауыр сөз, қомақты ойды, тауарға деген сенімділікті, ал нәзік жазулар, дәлділік пен нәзіктікті білдіреді. Шрифтің «сабақтастығын» сақтап, бірдей безендірулерді үш реттен артық қолданбаған жөн. Түрлі-түсті бояулармен жазылған мәтіндер тез қабылданады.

Жарнаманың көлемі де басты мәселе болып табылады. Кейбіреулердің көзқарасымен көрнекі әрі бүтіндей бет өте жақсы болып көрінуі мүмкін. Жарнаманың мақсаты - адамды сатып алуға немесе қызметті пайдалануға итермелеу. Жарнама қағаз бетінде міндетті түрдетүлі-түсті болуы шарт емес. Бар болғаны оқырманды қызықтырып, жарнама берушінің тілегін орындауға итермелейтіндей болуы қажет. Жарнаманың тиімділігі көлемінің кішілігіне қарамастан, мысалы жиегінің қуаты мен ерекшелігіне байланысты болуы мүмкін. Көлденең жолақты әріптер ауырлықты білдіреді, қиғаш жолақтар қозғалысқа әкеледі. Рамкаға орнатылған мәтін рамкасыз мәтінге қарағанда көңіл аударады. Шаршы немесе шеңберге (тұрақты симметрия) орналасқан мәтін сенімділік шақырады. Эллипс шығармашылық ізденісті тұрақтандырады. Үш бұрыштың бір бұрышына рамкада орнатылған мәтін қозғалысты тұрақтандырады. Кертілген таңбалық шрифт жақсы оқылатын және оны тақырыпқа емес жақсысы жарнамалық мәтінге пайдаланған дұрыс. Нағыз жақсы оқылатын аралығы екі интервалдан алынған 10-12 шрифт.

Негізінен бағанда 40 белгіден артық қолданбаған жөн. Ұзақ қатарлы мәтінде келесі қатарды табу қиын. Сондай- ақ ол беттердің бүгілуін қиындатады, жарнамалық хабарламаның боз және ашық түсті элементтерін жоғары, қара және ауыр түсті бөлігін төменге орналастырған жөн. Егер жарнама бір беттен аз болса онда тік орналастырған жөн. Дизайнды дайындау кезінде пайдаланатын сызық түрлері:

• 
  қиғаш сызықтар - тартымды қозғалыс жасау үшін, жылдамдық пен
  
• 
  қуат;
  
• 
  тік сызықтар - үстемдік, ұлылық пен күшқуат;
  
• 
  көлденең сызықтар – тыныштықты және байсалдылықты сенімділік және жайлылықты сезіну үшін; оқырман үшін табиғи «Маршрут» көзқарасын белгілеу пайдалы.
  

- тиімді жарнама барлық бетті, жолақпен қоса «жиектеу» көрнекті болып есептеледі. Егер оны орындау қиын болса жарнаманың айналасына жіңішке рамка жасау керек, ол элементтердің өзара әрекетіне септігін тигізеді және жұмыстың аяқталғандығын білдіреді.

- «жиектеу» жарнамасында мәтін беттің шетіне дейін жетпеуі керек: ол бүгілу мен «кесілуі» мүмкін. Мәтін мен ішкі жиек арасында 1см қалдыру керек. Логотипті ортаның төменгі немесе оң жақтың төменгі жағына орналастырған жөн. Ол көзге түсетіндей көлемді болуы керек және жарнама мәтінінде төмендегі жағдайлар болмағаны жөн:

• 
  тақырып бөлшектеніп немесе бас әріптермен жазылу;
  
• 
  кері шрифт;
  
• 
  курсив немесе шрифтің сәндік түрлері;
  
• 
  суреттің үстіне түскен мәтін немесе тақырып;
  
• 
  әріптер мен сөздердің өте алшақ арақашықтығы; бәрі жинақы болуы
  
• 
  керек;
  
• 
  элементтердің қатаң орналасуы қабылдауды қиындатады, элементтердің өзара жеңіл асимметриясы;
  
• 
  мәтін пайдалануда сүйір кескін - оқуды төмендетеді, мәтіннің сол жағы
  
• 
  тегіс болуы керек.
  

• 
  жарнама материалында тауар іс-әрекетте көрсетіледі;
  
• 
  тауардың белгілі сипатының бір бөлігі немесе тұтынушы жағымды жағын көрсетеді;
  
• 
  нәтиже салыстыру түрінде көрсетіледі: «Болғаны - болады», «Оларда – Сізде» , «Бәсекелестерде - бізде».
  

• 
  белсенді жеңімпаз кейіпкер немесе тауар, қызмет көрсетіліп,
  
• 
  қасында болу кезінде «бізге қосылыңдар» деген ұрандар айтылады. Кейде осындай кейіпкер немесе тауар, қызмет тікелей мағынада шектен шығып кетеді.
  
• 
  тұтынушы графика құралдары арқылы белсенді қызметкер, қожайын ретінде көрсетеді;
  
• 
  әрбір адам қолға үйреткен жануар, жануарлардың сүп- сүйкімді , мамық төлдері, бала қатысатын жарнама материалдарында әрбір жөні түзу адам автоматты түрде өзін «қожайын», «ата- ана» ретінде психологиялық ұтымды жағынан қарайды.
  

Әсіресе жарнамалық хабарламада мына талаптарға сай келетін безендіру ерекше рөл атқарады. Мәселен:

• 
  жарнамадағы өнімге белгілі қызығушылық танытатын және
  
• 
  оқырманның назар аударатын;
  
• 
  тауардың артықшылығын көрсетіп, оны қолданудағы нәтижелері
  
• 
  немесе әрекеттерді көзбен шолып көрсету;
  
• 
  бірнеше ұсақ безендіруден гөрі , бір ғана көлемді безендіру
  
• 
  пайдаланған жөн;
  
• 
  мүмкіндікке қарай суреттер емес фотосуреттер пайдаланған дұрыс.
  

Слоган – жарнаманың ұраны. Ұран жасау «мен нақты нұсқауды талап ететін адаммын» дегендей әрекетті оятады. Жарнама материалындағы слоган жасау – іс-әрекетті оятып назарды тартады. Слогандарды байқайтын адамдарды санайтын болсақ, олар барлық жарнаманы оқитын адамдардан 4-5 есе көп. Слоган - сауда ұсынысының күшті әрекет ететін түрі, әрбір слоганда ұсыныс болуы керек. Жарнама ұранын ойлап табу кезінде мына талаптарды ескерілетін болу керек:

• 
  жалпы жарнама тақырыбына сөзсіз сәйкес келуі;
  
• 
  қарапайымдылық: «Ортекс» фирмасының ескі слоганы- «Ортек – не ждет рынка, он формирует, делая ваши рубли свабодно конвертируемымы сегодня!». Фирманың жаңа слоганы (олар екеу)- «Ортекс: сөз - іс! және «Үміт пен сапа - біздің стиль».
  
• 
  Лозунгты есте сақтау үшін ерекше сөздер ойыны жолымен іске асады. «Пермавиа - акция с вериталным взлетем! » «Пермавиа» фирмасының атауын еске түсіреді.
  

- Тақырыпқа қарап тұтынушы жарнаманы елестету арқылы және тауарды қолданудан түсетін нақты пайда туралы түсінік беретіндей анық болу керек.

- Тақырып – жарнаманың мәтіннің мазмұны және оны елестетіп суреттеу арқылы қызғушылықты арттырады. Бұл көпір іспеттес. Мамандар тақырыпты дұрыс қолданудың бірнеше жолдарын көрсеткен. Ол мына талаптарды қанағаттандыра алу керек:

1. Қысқа әрі нұсқа да болуы. Оннан көп сөзден құралған тақырып қысқа тақырыпқа қарағанда нашар есте қалады.

2. Мүмкіндік болған жағдайда «тырнақша» ішінде болса оның ұтымдылығы 28 пайызға өседі.

3. Қызмет немесе тауар артықшылығына нұсқау жасау әуесқойлықты оятады.

4. Белгілі нарыққа, тұтынушының белгілі бір түрінде сәйкестік болу керек.

5. Жеке қызығушылықты ояту.

6. Өнімнің артықшылығына адресаттың бірден назар аударуы.

7. Тұтынушының қызығушылығын жарнаманың шығармашылық жағына емес, өнім сапасына аударып бағыттау.

8. Жарнамаланатын өнімнің жалпы кейпін көрсету.

9. Ескі өнімдерді жаңа әдістермен пайдалану туралы айтатын жаңалық стилімен тарту.

10. Қажет болмаған жағдайда тақырыпты қисайтуға, егер тақырып бір қатарға сыймаған жағдайда тақырыпты екінші сөйлемнің ортасынан бөлмеген дұрыс.

Жарнама мәтінінің лингвистикасы

Жарнама мәтіндерін зерттеу нәтижелерінде жарнаманы қабылдауға кері әсер ететін қателер анықталып жатады. Мамандар жарнамалық хабарламаларда мәтіндегі лингвистиканы жетілдіру үшін бұқаралық ақпарат құралдарында бірнеше ұсыныстар жасап отыр:

• 
  Ойды жүйелеу және жеңілдету. Қарапайым және тіке айту. Күнделікті
  
• 
  Сөздер мен қысқа сөйлемдерді пайдалану. Оның мағынасын кез келген адам бірден түсіну керек. Техникалық және басқа да жаргон түрлерін пайдаланбау;
  
• 
  Хабарламаны шабытты және еліктіретіндей етіп көрсету. Егер ол
  
• 
  Әуесқойлықты оятса, тіпті қызығушылық тудырса одан да жақсы болар еді. Түрі ұзақ созылыңқы түсіндірмелерден, сондай-ақ мақұлдаулардан аулақ болу қажет;
  
• 
  Тұтынушыны осы тауар мен қызметтен түсетін пайдаға бағдарлауы керек;
  
• 
  Нақты және түрткі болатындай етіп айту қажет. Сұраулы сөйлемдерден гөрі келісу сөйлемдерін «Сізге неге біздің дүкенге кірмеске?» деген сияқты сөйлемнің орнына «дәл қазір біздің дүкендегі тауарды көріңіз» сөйлемін пайдаланған дұрыс;
  
• 
  Адал да шыншыл болу. Тауарды өтірік насихаттау дұрыс емес, мұндай жағдайда қателіктің орнын толтыру өте қиынға соғады;
  
• 
  Мұнтаздай болу. Безендіру арқылы назар аудару - нәтижелі іс емес. Оны қолданған көрермен мен оқырман тауар немесе жарнама тартымсыздығын жарнама берушінің соңғы үміті деп болжайды.
  
• 
  Ойша бейне тудыратын сөйлемдер мен сөздерді пайдалану;
  
• 
  Сенімді болу, көрерменге, оқырманға әсіресе тікелей сатып алу кезінде қалай, қайтіп тауарды сату-сатып алуға болатынын айту керек.
  

Жарнама клиенттерінің психологиялық ерекшеліктерін ескеру қажет және міндетті түрде, нарықпен сәйкес келуі керек. Мұнда өзекті мәселе кім сатып алушы болады оның жынысы, жасы, білімі ерекшелігі қандай. Мұны жарнаманы тарату кезінде емес оны құру кезінде де білу керек. Жарнама компаниясының процесінде де қандай жарнама шаралары негізі болады, ал қайсысы қосымша болатынын анықтау маңызды.

• 
  жарнамалаушы ұсынысты тікелей атына ескерту;
  
• 
  «тегін» деген сөзге акцент жасау;
  
• 
  ұсынысты аттың астына жазу,
  
• 
  жарнамалаушы тауарды бейнелейтін суретті орналастыру;
  
• 
  газетте жарнаманы кім жариялайды соны бір жарнамалаушыны екіншісінен ерекшелейтіндей етіп көрсету;
  
• 
  сіздің ұсынысыңызды тоқтатпайтын фразаны қосу. Бұл біртүрлі болсада кез-келген цейтнот адамдарға ұнайды, кейде оларды гипноздайды;
  
• 
  міндетті түрде фразаны немесе сөзді үлкен шрифтпен жазу керек, мұндай кішкентай жарнама үлкен сияқты жұмыс істейді:
  
• 
  жарнамаға түс қосу керек. Бұл мақсатта жарнамалаушы материалдың размері жеткілікті болса қызыл, көк, қоңыр түстер сай келеді. Түссізге қарағанда төрт түрлі-түсті жарнама оқырманның зейінін көбірек аударады;
  
• 
  қысқа сөздер ұсыныстар, абзацтар қолдану керек. жарнама оқырмандарын кеңістіктегі тексті оны оқымас бұрын итермелейді;
  
• 
  копанияның атын жарнаманың төменгі жағына орналастыру тиімді;
  
• 
  қазіргі нәрсені ескеру жарнамада маңызды. Адамдар жарнаманы жаңалықтан кейін оқиды, сондықтан жарнаманың негізгі идеясы жаңалықпен байланысты болуы керек, егер бұл мүмкін болса. «Бірінші рет!», «Жаңа!» «New» мәселе бұл фразаларды жазуда емес.
  

Мамандандырылмаған газетте жарнамалық хабарландырудың орналасу нұсқасы болып жолы, бұрылуы, жапсырмасы, қосымша беті көбіне жарнамаға беріледі. Мұнда жарнамалық мәлімет жарнамалық өнімнің типінен тәуелсіз ереже бойынша кездейсоқ ретте жазылады.

Мамандандырылған жарнамалық басылымда басқа мәселе туындайды: бір бірінен қалай ерекшелеу, бір тауарды жарнамалайтын көптеген жарнама берушілерді қалай бөліп шығару. Үлкен көлемді жарнама газетінде «Хабарландыру тақтасы», немесе «Жарнама» сияқты бірдей жарнамалық хабаландыру өте көп. Оқырманға өзіне сай келетінін таңдау қиын. Сондықтан жарнамалық хабарландыруды газетте көп емес, тиімдірек басу маңызды.

Газет басылымдарында құрылған қарама-қарсылық кең қолданылады. Мысалы фондағы кейбір қабылданған фигураның орналасуы. Бұл феномен түрлі размердегі хабарландыру басылғанда көрінеді. Сонда үлкен хабарландыру фондағы кішкентай фигура ретінде қабылданады, кішкентай жарнамалық хабарландырудың авторлары саналы сезінбей қаламай өздерінің күшті бәсекелестерін өзіне тартқысы келеді. Таза пихологиялық жағынан оқырман көбіне үлкен размердегі жарнамалық хабарландыруды қалайды бұл бейсаналы деңгейде болады. Кирилдік және латындық текст солдан оңға қарай оқылады, сондықтан газеттің бұрылуындағы оң жол солға қарағанда жақсы көзге түседі. Рамкамен ерекшеленген жарнамалық хабаландыру назар аударуды 30 % ұлғайтады.

Газет жарнамасы көп жылдық емес, пайдаланушыға оның ықпалының жалғасуы анықталмаған. Ол есте 2-4 күн сақталады. Интенсивті басылым 1-2 апта бойында күніне 1-2 рет тітіркендіретін. Жарнама тартушыға көп сатып алушы керек, ол назарын көп басылымды газеттерге зейін аударады. Алайда басылым тек бір нәрсені кепілдейді-жарнамалық хабарландыру газет басылымының санымен тең басылады.

Кез-келген газеттің жарнамалық тиімділігі- бұл жүйелі байланысты параметрлер: тираж; кең таралу тәсілі: жазылу, түрлі сатылу, адамдар көп жерде тегін орналастыру (дүкен, қонақ үй, вокзал, кинотеатр, көріністер) үйлердегі жәшік почтасына тегін тарату, фирма бойынша адрестік жеткізу; тарату зоналары: аудан, қала, қалашық;

Кейде жарнама тиімділігін анықтау үшін, өзінің бәсекелестерінің жарнамалық хабарландыру санын санау ұсынылады. Егер газетте бәсекелестің хабаландыруы көп болса, онда оның жарнамалық тиімділігі жарнама таратушы үшін жоғары. Бәсекелестің хабарладыруы аз болса газетке өзінің жарнамасын таратуға үлкен мүмкіндік болады. Бұл жарнама таратушы үшін өте күдікті критерилер, бірақ жарнама өндірушілер үшін тиімдірек.

Кейбір газеттегі жанамалық хабаландырудың анализі келесілерді көрсетеді.

-хабарландырудың қатары тік төртбұрыш формасында горизонтальды орналасады;

-түрлі-түстілері-58%;

-фото суреттер -57%;

-адамдар бейнеленген -14% олардың жартысы фото сурет;

-ірі жоспармен жазылған барлық фото суреттер әйелдерді бейнелейді;

-шрифт ереже бойынша кәдімгідей;

-көбіне қара фонда ашық әріптермен жазылады;

-ақпарат аз болса аты басты болады;

-«көз іліп алу үшін» және «құлақ іліп алу үшін» технология қолданады;

-таза ақпаратты қабылдау -4%;

-мотивациялық жарнамамен хабарландыру -26%;

-жарлық беруші райды қолданатын хабарландыру-18%;

-ассоциативті жарнама-9%. Ассоциация көбіне атақты фильмдермен, кітаптармен, теледидарлық материалдармен, мифлогиялық бейнелермен;

-сұрақтармен хабарландыру-5%

-метафориялық мазмұнмен хабаландыру-12%

-текстер-штамптер -7% (қайталанбас ғажайыптар тек бізде);

-контраст тиімділігін қолданылатын хабарландыру -5% (төмен баға- үлкен мүмкіндіктер);

-жарнамалаушы тауар, күнделікті сұраныстағы тауармен салыстырғанда өте қымбат және ерекшелігі жоқ;

Газеттегі хабарландырудың құны оның ауданына, орналасуына байланысты. Зейінін аудару көзқарасы бойынша кейбір ойындар тиімдірек, сондықтан қымбат. Бұл алғашқы және соңғы жолдар, олар үлкен дәрежеде оқылатын сөз жұмбақтар және басқа материалдар. Сол жақтағы жоғары бұрыш тиімді деп есептелінеді. Психологиялық эксперимент барлық беттегі жарнама арзан түседі, ол жиі есте сақталынады деп қорытындылады. Басқа эксперименттер көрсетендей, тиімдісі жарнаманың беттің төрт жағында орналасуы. Зерттеу нәтижесінің қорытындысы бойынша жиі қайталанылатын аз көлемдегі хабарландыру көбірек ықпал етеді.

Журналдағы жарнама. Журналдар-оқырмандар өзін максималды қатысты сезінетін құрал. Мұнда оқырманың көңіл-күйін баурауға болады. Бірінші жоспарда көп ақпарат беру өйткені, оқырмандар газеттегі жарнамаға қарағанда журналдағы хабарландыруға көп уақыт бөледі. Журналдағы жарнаманың газетке қарағанда ерекшелігі бар. Адамдардың бір компанияға қарағанда екіншісін қалауының ең басты және маңызды себебі бұл сенім. Мұнда сенім негізінде журналдағы жарнама құрылады. Пайдаланушының сенімі көбіне журналдағы жарнамаға негізделмейді бірақ ол маңызды рол ойнайды деп айтуға болады. Егер адамдар журналды сенімді деп есептесе оған сенуге болады, онда өзінің жарнамасын жариялайтын компанияларда осындай сезім болады. Журналдағы жарнама адресаттың психикасына саналы және бейсаналы әсер етеді газетпен салыстырғанда журнал оңайырақ. Бұл жағдайлар қатарымен қамтамасыз етіледі.

Біріншіден, тематикалық бөлімдерден бұл пайдаланушыны топтардың қайсысын артық көретінін анықтауға мүмкіндік береді.

Екіншіден, түрлі түстерді кең қолдануы әсіресе, егер ұсыныс түске тәуелді болса. Мысалы, киім матасын жарнамалағанда.

Үшіншіден, басқа жарнама құралына қарағанда журнал ұзақ текстерге сай келеді өйткені, адамдар журналды ақпарат білу емес оқу мақсатында сатып алады.

Іскер журналдағы жарнама өнім туралы көптеген мәлімет білу керек: Онда тікелей нақты техникалық ақпарат; жарнамалық текст нарық терминдерін құрайтын, және нарық тауары туралы айтатын, нақты өнім мәселесін бейнелейтін оның шешілу нұсқасын береді;

Пайдаланушы үшін белгілі журналдағы жарнама болуы керек: достық сенімді тонда айтылған; өнімнің абыройында көрсете алуында, эмоционалды сөйлейтін тәсілдер;

Кейбір аудиториялар журналдағы жарнаманы мақала, ескертулер оқыған сияқты қызығушылықпен оқиды. Себебі, журналдағы жарнама суретке қарағанда фотографияны көп қолданылады.

Психологтадың пайымдауынша радио - тыңдарманмен бірден бір көп уақыт өткізуге мүмкіндік беретін құрал.

Жарнаманың күші радионың қайталануында, қысқалығында. Ол тыңдарманның реакциясын баурайды.

Радионың артықшылығы, оны азанда да күндізде және кешкеде тыңдайды. Бұдан пайм-тайм деген дәстүрлі түсінік туындайды. Теледидардағы дұрыс уақыт алғашқы жарты күн 3-ке дейін уақыттың бұзылуы радио толқынға өте тиімді. Бұл уақытта радио тыңдарманның аудиториясы теледидар көрерменін өзіне баурайды. Басылған сөздермен салыстырғанда радиодағы жарнаманың кең таралуы, онда музыканың көмегімен жарнамның эмоционалдық тоны күшейеді.

Психолог жарнамалаушының пікірінше радио роликтің тиімділік ұзақтығы 30секунд, бірақ, басқа көзқарастар бойынша мәлімет беру үшін қанша уақыт керек, сонша уақыт алу керек. Зерттеулер көрсеткендей адамдар зейінмен белсенді тыңдайды, егер диктор бірлік уақытта тез, көп сөз айтса. Радио жарнаманың өсуі онда әзіл мен юморды қолдануында. Тыңдарманның зейінін аудару үшін, оның басқа толқынға ауыстырмайынша үшақ секунд бар екенін естен шығармау керек. Радиода жарнаманы бермес бұрын радиостанцияға немесе радио бағдарламаға ма соны анықтап алу керек. Мұнда ескеретін жайт радио тыңдарман бір немесе басқа радиостанцияны таңдай отырып кнопканы басқанды жақсы көреді. Бұл радиоканалдағы жарнаманы бірдестен өшіруі мүмкін деген сөз. Радиоканалда тікелей немесе жанама жарнама болуы мүмкін.

Жанама жарнама бұл басқалармен салыстырғанда дәл осы нақты радиостанцияның, радио тыңдарманның қалауы есебінен қалыптасады.

Теледидардағы жарнама. Теледидардағы жарнама өте қымбат, атақты. Бұл оның барлық уақытта тиімді екен деген сөз емес. Теледидар жарнама құралдарының ішіндегі ең жан-жақтысы. Ол клиенттерді әрекетті демонстрация күшімен сендіреді. Сендіру потенциалды сатып алушыға саналы және бейсаналы әсер етуге мүмкіндік береді. Теледидарлық жарнаманың бірегей ерекшелігі бірішіден, дауыстық және көру ықпалының қиылысуы, екіншіден, кез-келген үлкен жарнама құралымен салыстырғанда телесериал уақытында берілуі. Мұнда экранда берілген ақпаратты көрерменнің қабылдауы маңызды.

Теледидар- бұл дауыспен шығатын визуальды құрал. Жақсы теле жарнама, жақсы идеямен сай онда, басында көрінеді сосын дауыс қосылады, ал кейде дауыссыз солай көрерменнің әсерін кеңейтеді. Жарнама тиімділігін анықтағандардың айтуынша, минуты ұзақ стандартсыз жарнама жақсы қабылданады, есте сақталады 30секунд, екі минут соңғысы тиімдірек. Көрерменнің назарын аудару үшін тележарнама радио сияқты үш секунд болады. Егер бұл уақытты жіберсе ол адресаттан қалып кетеді. Сондықтан жарнама беруші көрерменнен не қалайтынын басында айту керек. Басында айтқанды дәл сол сөздермен, мағынамен соңында айту керек.

Тележарнаманың радиожарнамадан қағидалы ерекшелігі - бұл жарнамалаушы тауарды бірінші ұсыну мүмкіндігі. Тек тележарнама тауардың ерекшелігін көрсетуге қабілетті. Барлық жарнама шаралары сияқты тележарнамада әзілді қолданудың маңызы бар. Мұнда жарнаманың басты мақсатын ескеру тиімді - сатып алуға ниеттендіру соңында халықты думандату емес сату. Жарнамалаушы мазмұнның өзіне қарағанда, оның формасы сақталған жарнама дұрыс жасалмаған. Теледидардағы жарнама көбіне өзінің фирмасын құрайтын не өзінің өнімін максималды түрде таныстыруды қалайтындар үшін пайдалы. Ол жарнамалаушы тауар жарнама берушілер атымен байланысқанын қалайтындар үшін жақсы. Теле жарнаманың қызметі аз уақытта нарыққа өнімнің жаңа маркасын ұсынуды қалайтын фирма үшін өзгеріссіз.

Тележарнама-сауда не қызметтің кең байланысын айналдыратын фирма үшін жақсы нұсқа. Мұнда психологиялық тиімділік үлкен рол ойнайды, өйткені, пайдаланушы телебағдарлама бойынша таныс жерге кіреді. Бұқаралық қызмет көрсетумен айналыспай-ақ, өзін танытуға талпынатын компаниялар тележарнаманы қолдануы мүмкін.

Тележарнама мына нұсқаларды ұсынады:

Біріншіден, жарнама роликтері. Олар ойындық, документалды, мультипликациялы. Оның мәртебесі-пайдаланушыға психологиялық ықпал етудің жоғары деңгейі. Кемшілігі-дайындалу құнының жоғарлығы, эфирдегі уақытының көптігі. Керек емес уақытысында берілген жарнама көрерменді жалықтырады.

Екіншіден, ауа-райын беру кезінде экранда логотип, эмблема, ұран орналастыру.

Үшіншіден, атақты бағдарламаға демеуші болуы. Мысалы, телебағдарламалық конкурста сыйлық ретінде фирма тауарын ұсынуы. Бұл жағдайда бағдарлама жүргізушісі фирма атын айтуды тоқтатпайды, ал оның жарнамалық жаймалары студияда болады, ол әйтеуір бір кадрдың көзіне түседі. Тележарнаманың басқа нұсқаларына қарағанда демеушілік психологиялық ақталған. Демеуші- бұл жақсы адам оның арқасында жақсы көретін бағдарлама эфирге шығады.

Төртіншіден, мамандандырылған бағдарламаның қатысуы.

Бесіншіден, экранның төменгі жағындағы жүгіртпе сөз және дикторлық текст немесе қатар фильм көрсету кезінде. Бұл өте арзан деп есептелінеді. Ол психологиялық анық жеңіледі, өйткені фильм көруге кедергі жасайды мекен-жайы мен телефонын жазуға үлгермейді оны аз қарайды.

Алтыншыдан, жарнама теледидарда емес тек оның көмегімен.

Теледидардағы жарнама роликтері қысқа, оның ұзақтығы 15-20секунд, кең түрдегі 20секунд одан да көп болады. Роликке логотип беріледі(нарық белгісі не нарық маркасы) фирманың атуы, сонымен қатар, мекен-жайы телефон кейде фирма іс-әрекетінің негізгі бағыттары туралы ақпарат қосылуы мүмкін. Роликтер компьютерлік графика немесе ойындық кинолар қолданады. Роликтің негізгі міндеті-фирма және оның тауары туралы еске түсіріп отыру. Кең түрдегі ролик көп мәліметті құрайды, онда тауардың ерекшелігі, жұмыстың шарты, ұсынылған жеңілдіктер көрсетіледі. Мұнда сценарилер мұқият қаралады. Кең түрдегі роликтің блиц-роликтен ерекшелігі онда тікелей және жарнама ассоциативті байланыстар қолданады.

Жарнамалық ассоциативті байланыстар біртипті сериалдар есебінен жүзеге асады. Мұндай роликтің негізгі мақсаты- сюжетпен көрерменді қызықтыру. Мұнда бастысы сюжетті тауармен тікелей байланыстыру емес жай фирманы не тауарды еске түсіру. Басқа роликте тікелей ассоциативті байланыстар тауар бағасы, фирма қызметі тартылады. Блиц-роликке қарағанда кең түрдегі роликтер ойын киноларын, мультипликация, компьютерлік графика және барлық мүмкіндікті сәйкестіктерді қолданады.

Психологиялық көзқарас бойынша, тележарнамада ең бастысы табиғилық және динамикалық. Динамикалық тақтада- ролик атақты бола алмайды және жалықтыратын мұңлы бола бастайды. Табиғилық болмаса ролик шындықтан сенімділіктен айырылады. Өнімді жарнамалағанда актрисалар таңғалғанын шын көңілмен көрсете алмай жатады, әсіресе кіші мектеп жасындағы актрисалар оларды байқау қиын емес.

Жарнама ролігі экспертизаның бірнеше тәсілдердін қолданады:

• 
  ықпалдың тиімділік анализі;
  
• 
  видео қатардың символикалық анализі;
  
• 
  видео материалдың психосемантикалық анализі,
  
• 
  эксперттегі видео клипті идеалды модельмен салыстыру;
  

4. 
   солдан оңдағы қимылдар, оңнан солға қарағанда жеңіл қабылданады;
   
5. 
   диагонал бойынша оңнан солға және төменнен жоғарыдағы қимылдар қарсы түйсік тудыруы мүмкін;
   
6. 
   кадрдың тез жиі ауысуы, әсіресе теріс эмоция тудыруы мүмкін;