Пiкiр жазғандар: E. Омар – профессор, педагогика ғылымдарының докторы Ш. Оразов

55
болашақта дұрыс жолға келтiрудің жоспарына негiз бе-
редi. Дұрыс орындалмаған нақтама барлық еңбектi зая етiп, 
алдағы тұрған мақсатқа жетудің кедергiсiн азайтпақ түгiл, оны 
асқындырып жiбередi. Сондықтан да, даму желiсiн нақтамалау 
жоғары мамандық пен жауапкершiлiктi талап ететiн өте 
маңызды тәжірибелік iс. 
Оқушының 
тән-дене дамуын
нақтамалау қиындық тудыр-
майды. Бұл үшiн бүкiл дүниежүзiнде жалпы және айрықша 
сапалардың даму дәрежесiн өлшестiрушi ерекше 
тестер 
(нұсқау-көрсетпелер) қолданылады. Берiлген тапсырманы 
орындауына қарай оқушының қажеттi деңгейге, тән-дене 
дамуындағы нақты өлшемдерге сәйкестiгi анықталады. 
Алынған деректер жас мүмкіндiктерiмен салыстырылады. 
Рухани, әлеуметтiк
дамуды нақтамалау үлкен қиындық 
тудырады. Бұл мақсатта қолданылатын әдістемелер әзiрше 
күрделi, қорытынды дәлдiгiн қамтамасыз ете бермейдi. Нақтама 
анықтаудың сенiмiдiлiгiн көтеруге орай кешенді тексерiстер, 
антропометриялық, әлеуметтiк және психологиялық дерек-
тер жинақталып, өзара салыстырылады, ал бұл үшiн арнайы 
жабдықталған клиникалар мен зертханалар, дайындықты ма-
мандар қажет. Нақты педагогикалық тәжірибеде мектеп психо-
логтары мен мұғалiмдерi тұлғаның жекеленген қасиет-сапала-
рын анықтауы мүмкін, бiрақ мұндай зерттеулердің нәтижесiне 
негiздеп, даму құрылымдарына жалпы баға берiп болмайды. 
Оқушылардың 
дамуындағы 
кейбiр 
ерекшелiктердi 
анықтаудың қарапайым әдістерiн үйренiп алу кәсiби 
педагогикалық дайындықтың аса маңызды шарты. Бастауыш 
мектеп мұғалiмдерiн аса қызықтыратын жәйттер – оқушы-
лардың ақыл-ой әрекеттерiн, мiнез-құлық сеп-түрткілерiн, 
қажетсiну деңгейiн, көңіл-күй шабытын, әлеуметтiк бiтiстер 
дамуы мен т.б. маңызды сапаларын күнi iлгерi байқастыру. 
Аталған сапаларды зерттеудің кең тараған әдісi – бұл
тестiлеу
. Мұғалiмдердің өз қызметтерiнде пайдалануы 
үшiн алты жасар балалардың 
ойлау қабiлетiн
нақтамалауға 
жәрдемiн тигiзер тестердi үлгi ретiнде ұсынып отырмыз: 
1. Қай жануар үлкенiрек – жылқы ма, ит пе?
Жылқы = 0, қате жауап = – 5.
2. Күндiз оқимыз , ал түнде… ?

56
Ұйықтаймыз = 0, ойнаймыз, сабақ оқимыз және т. б. = – 3.
3. Күндiз жарық, ал түнде …?
Қараңғы = 0, қате жауап = – 4.
4. Аспан көк, ал шөп …?
Жасыл = 0, қате жауап –4.
5. Алма, алмұрт, шие… бұл не?
Жемiс = 1, қате жауап –1.
6. Нелiктен адамдар өтетiн жолда қызыл бағдаршам жана-
ды?
Сақтандыру үшiн, т. т. = 0, қате жауап –1.
7. Сағат неше? (қағаз сағатта: жетiге 25 мин. қалды, 5 мин. 
кем, он екiге 5 мин. қалды).
Жақсы көрсетiлген = 4, бiр ғана уақыт көрсетiлген = 3, бiл-
мейдi = 0.
8. Мәскеу, Алматы, Астана деген не?
Қалалар = 1, станциялар = 0, қате жауап = – 1.
9. Кiшкентай сиыр – бұзау, кiшкентай ит…, кiшкентай 
қой…?
Күшiк, қозы = 4, екеуiнің бiреуi = 0, қате жауап = – 1.
10. Ит мысыққа не тауыққа ұқсай ма? Несiмен ұқсайдың
Мысыққа (бiр белгiсi жеткiлiктi) = 0, мысыққа (ұқсас белгi
келтiрмей-ақ) = 1, тауыққа = – 3.
11. Автомобильдерге тежеуіш неге керек? 
Екi себеп (таудан түскенде, тоқтау үшiн және т.б.) = 4, бiр 
себеп = 0, қате жауап = –1. 
12. Балға мен балта несiмен ұқсас? 
Екi ұқсастық = 3, бiр ұқсастық = 2, қате жауап = 0.
13. Жолбарыс пен мысық несiмен ұқсас?
Екi ортақ белгi = 3, бiр ұқсастық = 2, қате жауап = 0.
14. Шеге менен винт немен ажыралады?
Винттің тiлiмi бар = 3, винттің гайкiсi бар = 2, қате жауап=0.
15. Футбол, волейбол, суда жүзу – бұл …? 
Спорт (дене шынықтыру) = 3, ойындар (жаттығу, жарыс) = 2, 
қате жауап = 0.
16. Қандай автокөлiктердi бiлесің?
Үш жол көлiгi және ұшақ не корабль = 4, жәрдемдесу мен 
жауап = 2, қате жауап = 0.
17. Кәрi жас адамнан қалай ажыралады?

57
Үш белгi = 4, бiр не екi ерекшелiк = 2, қате жауап (таяғы бар, 
шылым шегедi) = 0.
18. Адамдар неге спортпен шұғылдананды?
Екi себеп = 4, бiр себеп = 2, қате жауап = 3.
19. Нелiктен сабақтан қашу жаман?
Дұрыс жауап = 2, қате жауап = 0.
20. Нелiктен хат конвертiне марка жабыстыру керек?
Тасудың төлем ақысы = 5, айыппұл төлемес үшiн = 2, қате 
жауап = 0.
тест нәтижесi – жеке сұрақтарға берiлген балл қосындысы. 
Нәтижелердің топтастырылуы (классификациясы): 
Өте жақсы…+ 24 және одан жоғары
Жақсы… + 14 + 28 дейiн
Қанағаттандырарлық… + 0 + 13 дейiн
Жаман… - 1 –10 дейiн
Өте жаман… - 11 – одан төмен.

58

жүктеу/скачать 2,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: