Пікір жазғандар
жүктеу/скачать 2,49 Mb.
|
Қалдықсыз технология тиімділік және сапа оқу құралы
| Инсе Фарм
Фос Түті Сар Тұта Фто Шыр Флот Инсе Улан Мыс жəне Түті шыр Қыз Мета Диго Маж Ант Реактив Мыр Реак Мыр ФосМұн Техни Отта Фосф Шыр Каль Соғы Амм
Зоац Фим Қос Амм Аммо Нитр Каль Боро Кали 9-сурет. Фосфорды қолдану салалары Бұл көрсетілген сызбадан – фосфор жəне оның қосылыс- тарын қолдану салаларының өте көп екендігін көруге болады. Қазақстанда фосфориттің Қаратау кен орны көптеген зауыттар- дың жұмыс істеуіне себепші болды. Олар: Шымкент, Жамбыл суперфосфат, Жамбыл жəне Жаңа Жамбыл фосфор зауыттары. Əлемдік практикада Жаңа Жамбыл фосфор зауытына бірінші рет фосфор кенінің қалдығын қайта өңдеу жұмысы тапсырылған еді. Бірақ бұл мəселені шешу мүмкін болмады. Бұл зауыттарға минералды шикізаттарды интенсивті эксплуатациялаудың нəти- жесінде, шексіз көп мөлшердегі қалдық жиналды, қазіргі кездегі оның мөлшері миллиондаған тоннаға жетеді. Фосфор зауыт- тарынан шыққан қалдықтар түйіршіктелген қож, агломерат, фосфогипс жəне т.б. қалдықтар еліміздің Оңтүстігінде үлкен экологиялық қауіп туғызып отыр. Сонымен қатар осы жоғарыда айтылған қалдықтардың құрамына кіретін фосфор, фтор жəне сульфаттар атмосфералық жауын-шашындармен бірге еріп, Тараз аймағындағы жер асты суларын ластады. Бұл сулардағы фтордың мөлшері 8,2 мг/г құрайды, яғни ШКК 8 есе асып кеткен. Нəтижесінде бұл ауданда адамдар мен жануарлардың тістері мен сүйектерінің жұмсартатын флюороз ауруының деңгейі жоғары болуына алып келеді. Сондай-ақ темірбетонды ыдыстарда сақталған қалдықтар да ерекше қауіп туғызады. Мұндай ыдыстарда пеш газын тазарту кезіндегі тозаңның сулы суспензиясы – котрельді сүт жинақталады. Егер мұндай ыдыстар сумен жабылмаса, одан шыққан өткір шаң көз, тыныс алу жолдарын, бүйректі, бауырды, асқазанды зақымдап, жүрек қан-тамырлары ауруын күшейтеді. Мұндай сақтау қоймалары бірнеше гектар жерлерді алып жатыр. Фосфогипстің жинақ- талуы да аз дабыл туғызып отырған жоқ. Кешенді тыңайтқыш алу үшін фосфор шикізатын күкірт қышқылымен өңдегенде қалдық түрінде фосфогипс түзіледі. Жартылай гидратты жəне дигидратты əдістермен алынған (%) фосфогипс құрамы төмен- дегі 2-кестеде берілген. | |||||||||||||||||||||||