ПОӘК 042-16 35/01-2012 басылым №20 ж

Мурзалимова А.К. _________________ «30» 08. 2013ж.

Хаттама №1 «04»09. 2013ж.

Хаттама №1 «09»09. 2013ж.

АФ ОӘБ төрайымы _________ доцент м.а Тлеубаева А.В.

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады

Хаттама №1 «18» 09.2013ж.

бойынша проректор профессор Искакова Г.К.

№2 басылым 03.09.2009 ж. орнына енгізілді .

Кешен Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға бірдей білім беретін стандартына сәйкес МЖБС негізінде жаңартылған 0.04.019.-2011. Бакалавриат.
Мазмұны

1. Жалпы ережелер

2. Пәннің мазмұны мен сабақ түріне байланысты сағаттардың бөлінуі

3. Пәнді меңгеру жөніндегі әдістемелік ұсыныстар

4.Курс форматы

5.Курса саясаты

6.Үлгерімін бағалау саясаты

7.Әдебиеттер

1.1. Пәнді оқытушы туралы жалпы деректер

Мурзалимова А.К. аға оқытушы.

"Экология және қоршаған ортаны қорғау" кафедрасы

Жұмыс телефоны: 53-19-70. Оқу ғимараты №8,

Пән бойынша кредит саны - 2.

Пәнді оқытудың мақсаты студенттерге тірі организмдердің бір-бірімен қарым-қатынасын және олардың тіршілік ортасы жайлы заңдылықтарды ашып көрсету, тыңдармандарды ғаламдық экологиялық проблемалардың болмысымен, туындау себептерімен және осы проблемаларды шешу жолдарымен таныстыру. Болашақта аталған салаларда жұмыс істейтін мамандарға осы пәнді игеру барысында алған білімдері әздерінің кәсіби қызметін табысты атқаруға көмектесетін болады.

«кәсіби қазақ тілі» пәнінің негізгі міндеттері:

• 
  антропогендік әрекеттерден туындап отырған нақтылы әлеуметтік-экологиялық проблемаларды қарастыру;
  
• 
  ғылыми-техникалық прогресс дәуірінде экологиялық ой-жҥйені қалыптастыру және дамыту қажеттілігін негіздеу;
  
• 
  тыңдармандардың болашақтағы мектептердегі жұмысы барысында, немесе туризм және экономика салаларындағы қызметі барысында оларды әлеуметтік-экологиялық жағдайдың одан әрі нашарлау нәтижелерінің мейілінше қауіпті болатындығын болжамдауға машықтандыру.
  

• 
  қазіргі экологияның бағыттарын;
  
• 
  басты-басты экологиялық терминдерді, олардың ұғымдық мағынасын және анықтамаларын;
  
• 
  атмосфераға, гидросфераға және топыраққа қатысты жаһандық экологиялық проблемаларды, сол сияқты организмдердің әздерінің тіршілік ортасындағы әзгерістерге бейімделу және сол жағдайда тіршілік ету ерекшеліктерін;
  
• 
  Қазақстанда және жер жүзінің әзге де елдерінде экологиялық апатқа ұшыраған аймақтарды және олардың бҥгінгі таңдағы экологиялық жағдайын;
  
• 
  Қазақстан Республикасының экология жөніндегі негізгі заңын, қоршаған ортаны қорғауға қатысты әзге де экологиялық құжаттарды;
  
• 
  Тұрақты даму, оның аспектілері, Қазақстан Республикасының тұрақты даму болашағы туралы білуі керек.
  
• 
  болашақ мамандығы ауқымында туындаған экологиялық жағдайларды бағалай білуді;
  
• 
  қажетті деректер жиынтығын іс-әрекетке жарата білуді, қоршаған ортаны қорғау саласындағы заң жобаларын жасақтауға қажетті экологиялық тҧрғыдан қауіпті белдемдердің туындау себептерін және келеңсіз келешегін болжай білуді;
  
• 
  табиғи нысандарда іс-шараларды жоспарлау барысында осы аймақта туындауы мүмкін экологиялық проблемаларды болжай білуді;
  
• 
  тұрақты даму тұжырымдамасы, оның критерийлерін меңгеруі керек.
  

1.3. Пәнді оқытудың міндеттері:

1. Студенттерге жалпы Қазақстан Републикаының экологиялық жағдайын оқыту.

2. Берілген курстың мақсаты болып студенттердің өздік творчествалық жұмыстарға баулу және өз мамандықтары бойынша жоғары жалпы ғылыми және профессионалды дайындау.

Пәнді оқытудың негізгі мына тапырмалардан тұрады:

- сыртқы ортамен тірі организімдердің бір бірімен байланысы;

- антропогенді әсерлердің сыртқы ортаға әсерлері;

- негізгі экологиялық мәселелер

- адамзат бірлестігі сыртқы ортамен байланысы.

- жалпы сыртқы ортамен тірі организімдердің бір бірімен байланысын;

- тірі ағзалардың уақытына және бөлшектерге бөлінуін;

- ағзалардың санының өзгеріп отыруы олардын энергия көзінің оларға тірі ағзалар арқылы айналмалы түрде келуі;

функциональды экологиялық бөлімдерді және жалпы биосфераны

табиғатты тиімді қолдану

экологиялық процесстердің ағымын, антропогенді әсерлердің сыртқы ортаға әсерлерін қорытындылау;

тәжірибелі түрде тірі ағзалардың сыртқы отаға асері

6. 
   Пәннің пререквизиттері -жоқ
   

1.7.1 Негізгі пәндер

кесте 1

Тақырып атауы	сағат					әдебиеттер
	дәріс	зертх	тәжір	СОӨЖ	СӨЖ
2	3	4	5	6	7	8
1-ші тақырып. Экология – организмнің қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейтін іргелі жаратылыстану пәні. Экология туралы түсінік. Экология қалыптасуының және дамуының қысқаша   тарихы.Экологияның ғылым ретінде анықтамасы.Экологиялық көзқарастардың туылуы.Экология бөлімдері. Экологиялық зерттеу әдістері.		-	1	-	-
2-ші тақырып. Ағза және орта. Орта факторлары және олардың ағзаға әсері		-	1	-	-
3-ші тақырып. Дара организмдер экологиясы – аутэкология. Аутэкология –экологияның бір бөлімі. Қоршаған ортаның экологиялық факторлары а) абиотикалық факторлар; ә) биотикалық факторлар;  б) антропогенді факторлары. Ортаның факторларына организмдердің адаптациясы. Экологиялық факторлар әсеріне организмдердің жалпы  заңдылықтары: Ю.Либихтың минимум заңы және В.Шелфордтың толеранттық заңы.		-	1	-	-
4-ші тақырып. Популяциялар экологиясы - демэкология. . Популяция туралы жалпы мағлұмат. Популяцияның құрылымы мен түрлері.Популяцияның статистикалық және динамикалық сипаттамалары.Популяциялық гомеостаз – популяцияның санын реттеу.Өткендегі, қазіргі және болашақтағы демографиялық жағдайлар.		-	1	-	-
5-ші тақырып. Қауымдастықтар мен экожүйелер экологиясы –синэкология		-	1	-	-
6-шы тақырып. Биосфера туралы ілімнің негізгі қағидалары. Биосфера құрылысы. Атмосфера.Гидросфера. Литосфер. Биосфераның пайда болуы. Биосферадағы тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар. Биосфера және адамзат. Биосферадағы алғашқы шегіністер		-	1	-	-
7-ші тақырып. Биосфера туралы В. И. Вернадскийдің ілім. Биосфера - ғаламдық экожүйе ретінде.    Биосфераның негізгі қасиеттері. «Тірі заттар»-биосфераның негізі. Зат айналымы және олардың адаммен бұзылуы:   а) азот айналымы; ә) көміртегі айналымы б) күкірт айналымы в) фосфор айналымы.		-	1	-	-
8-ші тақырып. Қазіргі заманның ғаламдық экологиялық проблемалары Әлеуметтік-экологиялық проблемалар: халық санының өсуі, ресурстық дағдарыс, халықтың генофондының өзгеруі, ортаның жалпы агрессивтілігінің артуы, зиянды әсерлердің жаңа түрлері. Экологиялық іргелі «Минимум заңының» әлеуметтік экожүйеде көрініс беруі. Соғыстар және терроризм: экологиялық зардаптары. Әскери-өнеркәсіптік кешен және тіршілік ету ортасы. Радиоактавті изотоптардың биосферадағы тасымалдануының кейбір мысалдары. Қоршаған ортаның күйін бағалаудың әдістері және критерийлері. Экологиялық мониторинг, ұйымдастырылу принциптері. Қоғамның қоршаған ортамен қарым-қатынастарының заңгершілік және хұқықтық тұрғыдан реттелуі. Экологиялық білім берудегі этикалық және эстетикалық проблемалар.		-	1	-	-
9-шы тақырып. Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану Табиғи жүйелердің ресурстары. Табиғи ресурстардың  топтамасы, қоршаған орта ресурстарымен болатын қарама қатынастардың ерекшеліктері.		-	1	-	-
10-шы тақырып. Атмосфера туралы түсiнiк жəне биосфера мен адам өмiрiндегi маңызы.Атмосфера туралы түсінік.Атмосфераның биосфера мен адам өміріндегі маңызы Атмосфера құрамы Физикалық қасиеттері Атмосфераның химиялық құрамы Әлеуметтік-экологиялық дағдарыс және қоғамның орнықты дамуы. Тұрақты қоғам моделі, оның белгілері және қызмет атқару принциптері. Тұрақты дамуды қамтамасыз ету жолындағы халықаралық ынтымақтастық. Тұрақты даму теориясының ғылыми негіздерін жасау жөніндегі халықаралық ұйымдардың қызметі. ҚР орнықты даму стратегиясы. ҚР Экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы. Ерекше қорылатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі. Генетикалық әралуандылықты қорғау. Биосфералық қорықтар. Биосфералық қорықтарды дамытудың Севилья стратегиясы. Қызыл кітап. Халықаралық ұйымдардың құжаттары. Табиғатты ұтымды пайдалану мен қоршаған ортаны пайдаланудың ғылыми негіздерін жасау – биосфераны ноосфераға айналдырудың міндетті сатысы.		-	1	-	-
11-шы тақырып. Қазақстан Республикасының су ресурстары. Каспий аймағының экологиялық жағдайы. Арал теңізінің эклогиялық мәселелері.		-	1	-	-
12-шы тақырып. Литосфера және оны тиімді пайдалану мен қорғау. Литосфера және оны тиімді пайдалану мен қорғау Топырақты эрозиядан қорғау,Топырақтың ластануы Жерді рекультивациялау		-	1	-	-
13-шы тақырып. Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары. Қазақстанның экологиялық проблемалары. ҚР табиғи ортаны тұрақсыздандырушы факторлар және олардың салдарлары. Арал теңізі бассейнінің әлеуметтік-экологиялық проблемалары, Арал аймағындағы экологиялық апатты жоюдың ықтимал жолдары. Ядролық сынақтардың адамзатқа тигізген зардаптары. Семей ядролық сынақ алаңы және ҚР территориясындағы өзге де полигондар. Ядролық сынақтарға қарсы Невада-Семей қозғалысы.		-	1	-	-
14-ші тақырып. Қоршаған орта жағдайын бақылау және мониторинг. Қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау Табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау.Қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару.		-	1	-	-
15-ші тақырып. Әлеуметтік-экологиялық дағдарыс және қоғамның тұрақты дамуы. Тұрақты қоғам моделі, оның белгілері және қызмет атқару принциптері. Тұрақты даму қамтамасыз ету жолындағы халықаралық ынтымақтастық. Тұрақты даму теориясының ғылыми негіздерін жасау жөніндегі халықаралық ұйымдардың қызметі. ҚР тұрақты даму стратегиясы. ҚР Экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы.		-	1	-	-
БАРЛЫҒЫ			15

3 ПӘНДІ МЕҢГЕРУ ЖӨНІНДЕГІ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР

«кәсіби қазақ тілі» курсын берілген бағдарлама бойынша реттелген түрде оқу керек. Нәтижелердің логикалық жолдарын ұғынып, анықтамалар мен негізгі түсініктерді ажырата білу қажет. Теориялық материалдарды оқу кезінде және есептерді шешуде міндетті. Студенттер пәнді оқып-үйренуге арналған әдістемелік нұсқаулармен танысып пәнді толық меңгерулері керек. Әдістемелік нұсқау пәннің кейбір бөлімдерін студенттермен үздік жұмыс жасау ретінде жүргізіледі.

Әдістемелік нұсқаулар құрамына:

1. 
   пәнді оқуда қажетті жоспарлау, уақытты ұйымдастыру (орындау уақыты);
   
2. 
   оқу-әдістемелік кешенін қолдану нұсқасы;
   
3. 
   әдебиеттер мен оқулықтарды қолдана білу;
   
4. 
   емтиханға даярлану үшін берілетін кеңестер кіреді.
   

СӨЖ - Экология және қоршаған ортаны қорғау пәні бойынша тақырыптар берілген.

Студенттер осы тақырыптарға берілген әдебиеттерді және қосымша әдебиеттер іздестіріп рефераттар жазып өткізуге тиіс. Әрбір рефераттың жоспары болуы және қолданылған әдебиеттердің тізімі берілуі міндетті.

Көлемі 5-10 бет. Оны компьютерде теруге немесе қолмен жазуға рефераттарға арналған дәптерге жазуға болады. Тексеріліп бағасы қойылған реферат иесіне қайтарылады.

Теориялық сабақты өтіп болған соң есептерді шешу әдістемесін үйрену керек. Берілген материалды жақсы меңгеру үшін әр тақырып бойынша конспект құру керек.

4 Курс форматы

Әрбір курс компоненті бойынша бағалар келесі түрде қарастырылады:

Сабаққа қатысу 1 сағ – _3 балл;

Дәріске қатысу 1 сағат – 2 балл

Тәжірбиелік сабақтағы жұмыс (жұмысты орындау және қорғау) – 12 балл (1 аптада), 26 балл (2-8 аптада), 28 балл (9- 15 аптада);

СӨЖ (жұмысты орындау және қорғау) 20 балл (3, 5, 7, 10, 12, 14 апталарда).

Рейтингті есептеу 2 кесте көмегімен есептеледі және оқытушының журналына толтырылады. Кестенің әрбір ұясында рейтингті есептеуге қажетті баллдар көрсетілген. Кестедегі берілген бойынша идеальды студент 100 пайыз жинаған баллымен көрсетілген.

СӨЖ және СӨЖ МАЗМҰНЫ

Оқытушының көмегімен студенттің өздік жұмысы – кредиттік жүйемен оқыту кезіндегі оқу жұмысының бір түрі болып табылады. Ол аудиториялық сабақ диалог режим түрінде, сонымен қатар, аудиториядан тыс уақытта кеңес түрінде өткізіледі. Студенттің ОСӨЖ және СӨЖ 4 кестеде көрсетілген.

2 кесте - Студенттің рейтингісін есептеу

Егер студенттің семестр бойынша рейтинг баллдарының сомасы 50 %-ға тең немесе одан көп болса, ол жиынтық бақылауға жіберіледі.

Қосымша балдар (5 балл):

• 
  шығармашылықтық көзқарасы үшін;
  
• 
  оқу процесіне белсене қатысуы үшін;
  
• 
  ғылыми-зерттеу жұмысын, ғылыми мақала жазғаны үшін;
  
• 
  жұмыста әртүрлі ақпарат көздерін қолданғаны үшін.
  

• 
  материалды өз уақытында тапсырмағаны үшін;
  
• 
  жұмысты сапасыз орындағаны үшін;
  
• 
  сабақтарды босатқаны үшін.
  

Пәнді оқыту кезінде олардың білімін тексеру үшін әртүрлі бақылау әдістері қолданылады:

• 
  ауызша сұрау;
  
• 
  жазбаша тексеру;
  
• 
  құрама тексеру;
  
• 
  үй тапсырмаларын көрсету және қорғау;
  
• 
  дискуссия, тренинг, дөңгелек үстел, т.б.;
  
• 
  тест сынағы;
  

Әр студенттің рейтингісін есептеу үшін таблица қолданылады. Оның әр ұяшығында балл бойынша жұмыс түрлері көрсетілген.

Сабақтан қалмай барлық тапсырмаларды орындаған идеал студенттің рейтингісі – 100 %. Барлық студенттерді осы идеал студентпен салыстырады.

Егер студент ауырып немесе басқа да себептермен сабаққа келмей, аралық бақылау рейтінгісін белгіленген уақытты тапсырмаса, онда ол ауырған немесе келмеген себептерін көрсететін, анықтайтын, дәлелдейтін арнайы құжаттар толтырылып, жеке аралық бақылау рейтінгісін тапсыру уқытын белгілеп, емтихан басталар алдында студентке жеке рейтингілік ведомость береді. Қорытынды бағалауға дайындалу үшін ОӘК-де емтихан сұрақтары көрсетілуі керек. Студент қорытынды бағалауға тек семестр бойынша рейтинг балының қосындысы 50 пайыз не одан жоғары болған кезде ғана жіберіледі. Қорытынды баға келесі кестеде көрсетілген шкала бойынша есептеледі.

• 
  Сабаққа қатысу: Дәріске, зертханалық сабақтарға қатысу міндетті. Егер қандай да бір себеппен сабаққа қатыса алмасаңыз, тақырып және тарау бойынша өзіндік жұмыс жазып мезгілінде тапсыру керек, ал дәрістен өткен тақырып және зертханалық жұмыс бойынша бақылау жұмысын немесе тест бойынша жауап жазуыңыз керек.
  
• 
  Тәртіп: Сабақ кезінде тәртіпті жүйені бұзу аудиториядан шығарумен және/немесе барлық курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген бағамен жазаланады.
  
• 
  Бақылау жұмыстары: Оларды орындау міндетті және белгіленген мерзім ішінде тапсыру керек. Мерзімнен кейін орындалған жұмыстар төмен бағаланады.
  
• 
  Межелік аттестация: межелік аттестация қорытындысы сабаққа қатысуды, берілген уақытта өзіндік жұмыстарды орындауды, сабақта ауызша немесе жазбаша жауап беруді, межелік бақылаудың өзінің нәтижесін ескереді.
  
• 
  Көшіру: Кез-келген көшіру (дайын тапсырмаларды немесе басқа студенттердің есептерін көшіру, пайдалану) аудиториядан шығарумен және/немесе курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген бағамен жазаланады.
  
• 
  Ұялы телефондар: Сабақты өткізу уақытында өшіру керек.
  
• 
  Емтихан: Нәтижесінде барлық студенттерге тестік емтихан болады, яғни пәннен максималды балл санынан 50 % жинаған студент емтиханға жіберіледі. Емтиханда студент барлық курста өткен материал мазмұнына берілетін сұрақтар.
  

6 БАҒА ҚОЮДЫҢ САЯСАТЫ

Апта бойынша баллдарды бөлу және бақылау түрлері кестеде келтірілген

«Биологиялық экология» пәнінен баллдарды бөлу.

Кесте 2

Таблица 2

Апта	Бақылау түрі	Барлық баллдар	Ескерту
1	2	3	4
1-6	1 – 7 апталар аралығындағы аудиториялық сабақтардың барлық түрлеріне қатысу	30
	Зертханалық – тәжірибелік сабақтар	15
	СОӨЖ	5
	СӨЖ	10
7	Зертханалық – тәжірибелік сабақтар	15
	СОӨЖ	5
	СӨЖ	0
	Аралық бақылау 1	70
1 – 7 апталар аралығындағы оқыту қорытындысы бойынша баллдардың жиынтығы		300
	8-15 апталар аралығындағы аудиториялық сабақтардың барлық түрлеріне қатысу	30
10	Зертханалық – тәжірибелік сабақтар	105
	СОӨЖ	35
	СӨЖ	60
15	Аралық бақылау 2	70
8 – 15 апталар аралығындағы оқыту қорытындысы бойынша баллдардың жиынтығы		300
Емтихан үшін балл жиынтығы		400
Академиялық кезеңдегі баллдарың жиынтығы		1000

7 ӘДЕБИЕТТЕР

7.1 Негізгі әдебиеттер

7.1.1 Алексеев В.И., Винокуров Е.А., Пугачев Е.Н. Проектирование сооружений переработки и утилизации осадков сточных вод с использованием элементов компьютерных информационных технологии. Учеб. Пособ. М.:ИЗД-во АСВ, 2003. 176 с.

7. 1.2 А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая. «Экология» .М.,2000.

7. 1.3 Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997

7. 1.4 А.А. Горелов. Экология. М., 2000.

7. 1.5 Андреева Т.А. Экология в вопросах и ответах. М. 2006

7. 1.6 Горелов А.А. Экология. Учебное пособие. М.: Центр.2002.

7. 1.7 Дреер О.К.. Лось В.А. Экология. Устойчивое развитие. 1997.

7. 1.8 Новиков Ю.В. Экология. среда и человек. 2000.

7. 1.9 Хван Т.Х., Хван П.А. Основы экологии. М.. 2002

7. 1.10 Алексеенко В.А., Алексеенко Л.П. Биосфера и жизнедеятельность. М.: Логос, 2002

7.2 Қосымша әдебиеттер

7.2 .1 Миркин Б.М., Наумова Л.Г. Популярный экологический словарь. М.: Устойчивый мир. 1999.

7.2 .2 Конституция РК от 30 августа 1995 года.

7.2 .3 Экологиялық кодекс.2007

Интернет-көздері

www.carec.kz

www.ecoobraz.kz

www.ecolife.ru

www.global.ru

www.geogragic.ru

www.googl.kz

www.rambler.ru

www.yandex.ru

жүктеу/скачать 178 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: