Преподавание языковых дисциплин в школе и вузе

Коммуникативная направленность современной методики преподавания русского языка, как показывают современные исследования, в полной мере может осуществляться с применением приемов и средств, имитирующих условия реального общения [3]. Особое значение приобретает решение задач, связанных с созданием и использованием эффективных средств обучения русскому языку студентов медколледжа, где высокий уровень речевых умений является главным условием приобретения глубоких знаний по специальности. Коммуникативное и социокультурное развитие студентов медколледжа может осуществляться за счет реализации лингвострановедческого подхода, обеспечивающего усвоение языка в тесной связи с русской культурой, которая включает в себя разнообразные познавательные сведения об истории, литературе, архитектуре, быте, нравах, образе жизни русского народа.

Эффективность обучения русскому языку студентов-медиков с учетом их будущей специальности находится в прямой зависимости от использования в учебном процессе текстов по специальности; учета специфики подъязыка медицины; опоры при обучении языку на типологические особенности текстов по специальности.

(ЮКГПИ, г. Шымкент, Казахстан)

Modern school is facing a problem to provide for the intellectual and humane development of the students, for the necessity of self-education, self-upbringing and self-development. A system of the curricular and extra-curricular work is aiming at the solving of this problem. A foreign language is of high educational and developing potential in this aspect. Modern Methods of Foreign Language Teaching is targeting at the development of the communication ability, on the formation of the communicative competence.

A solid theoretical base of the communicative-oriented approach in Foreign Language Teaching has been development recently, methodical technologies, which implement the idea of the communicative active and social-cultural approaches have been development and tested. The great researchers and scientists such as Bim I.L., Passov Ye.I., Polat Ye.S., Safonova V.V., Sokol I.A., Fried – Both D.L. and others contributed beneficially to the problem development.

Project teaching is of great interest in this respect for it is distinguished by the cooperative characteristics of the task fulfillment, by creativity, and aiming at the students personality development. According to Sokol I.A. Project methods context is characterized by the fact that the lesson’s aim and the means of its achieving are to be determined by the students themselves based on their interest, individual peculiarities, needs, motives and abilities [1, р. 17]. Consequently, personality-oriented teaching which is the basement of the project methods supposed some changing of the traditional scheme of the teacher-student and subject-object interaction for the subject-subject partner learning cooperation scheme.

Foreign Language Teaching main aim is the speech activity, and the language system is functioning here only as a means of its realization.

Sokol I.A. [1, р. 17] underlines the idea, that ‘a foreign language teacher faces a pedagogical and psychological problem to initially create, form or preserve the students’ already existing necessity to socialize in a foreign language and to cognate the reality by means of this language’. Thus, the project method is based on the general principle of establishing the direct connection of the learning material with learners’ life experience.

Sokol [1, р. 18], distinguishes the main factors contributing to the formation of the inner motive of the speech activity at the project teaching, they are:

- project idea connect with the real life;

- interests availability

- leading role of the teacher’s consulting-coordinating function.

A project may be a short time, a long-time, a full scale. Sokol I.A. [1, р. 19], distinguishes three major steps in every well thought and organized project.

The preliminary step includes motivation, aim setting, planning; planning step includes making decisions and the project implementation; final step includes the project defending, verification, and evaluation of the results.

The first step consists of the theme determination, problem revealing and analysis, final result aims clarification, working groups choosing, delegating authorities in the command, information sources determination, information collection and analysis; the students’ duties are to clarify information, to discuss the task, to reveal the problem, to choose the ways of the problem solving, to form the tasks, to delegate authorities, to determine the information sources. The teacher is motivating the students, helps to set the project objectives, to develop strategy, to determine the project longevity, the students’ involvement scale.

The second step consists of the project brainstorming, determination of the aimed audience, determination of the result presentation way, information collection – interview, questionnaire, observation, experiment, necessary information searching, creative processing, and project fulfillment. The students’ duties are to determine the tactics, to discuss, to choose the optimal way of the project realization, to process the information deliver research, to synthesize and analyze the ideas, to compile the project papers. The teacher is observing, consulting, giving advices, indirectly supervising, pointing the analysis process. Final step consists of the report preparation and decoration, project process justification, result explanation, collective project defending, project fulfillment and the results obtained analysis, the aim set analysis, results evaluation, new problem selection. The students’ duties are to present the project, to make a collective project analysis and self- evaluation. The teacher is observing and supervising the defending process, is participating in the collective analysis and evaluation of the project results.

Analyzing the project preliminary, preparatory and final activities Sokol I.A. [1, р. 20] suggests that ‘the main advantage of the project activities is the actualization of the students’ knowledge already gained as well as the acquisition of new skills and habits and their creative utilization in the new environment.

Nowadays, the traditional educational programs are exhaustive of the learning information, and this leads to the discrepancy between theory and practice, because no usage skill formation can even be spoken about in this situation. Project learning is the most productive in comparison with the traditional one, because while fulfilling the learning project the students acquire knowledge in the process of the information using while fulfilling he practical tasks.

Research literature has given a lot of information about the project methods potential in studying different subjects on the profile level. The projects provide a unique possibility for the skill to process the information [2; 3; 4]. Project activity is aiming to rise the cultural literary level of the students, to develop the creative thinking skills, to create the learning conditions for the natural integration of the communicative skills (reading, writing, speaking, auding), to increase the learning motivation, to provide the feedback between a teacher and a student, ‘to teach the students to collect, analyze, use the information resources in order to solve problems and making decisions independently as well as working in a term’ [5]. Kudryavtseva L.V. [6, р. 49] thinks that project activities, along with the Internet resources usage, provides for the necessary conditions of the students’ information skills and habits formation, because they are extremely demanded to be prosperous in the new digital technology information society.

‘Telecommunication project’, according to Polat Ye. S. [2], ‘is the joint students’ activity, where the students are not just passive Internet information consumers, but the creators of their own understanding of the learning process subject content’. A student is in the center of this educational technology; cooperation (interpersonal and with the help of the Internet) is in the centre of the learning activity; students are taking an active part in learning; the main idea of the technology is the development of self-learning and self-education abilities.

Polat Ye. S. is right when she thinks that telecommunication regional and international projects are of high priority in the school’s educational activities. Foreign language teachers pay great attention and interest to the international projects, because ‘they help to create the natural language environment and to form the necessity in the language communication. Besides, real conditions for the intercultural communication are formed [2; 3]. Joint projects of different schools, cities, and countries proved to be very efficient.

• 
  Support of students’ learning activities;
  
• 
  Interaction provision between the students and the representatives of different cities, countries, and cultures;
  
• 
  Critical thinking habits formation through discussion; opinion plurality realization of the discussed social – cultural problems, which leads to the acquisition of the cultural diversity as a norm of the cultures’ coexistence in the modern poly cultural world [9; 10];
  
• 
  Acquisition of the Internet resources using skills;
  
• 
  An unlimited access to the growing information collections, stored in the centralized information systems, to every participant of the learning – upbringing process;
  
• 
  Self-education and self-learning skills formation;
  
• 
  A foreign language using as an education and self-education tool.
  

• 
  Have improved their writing skills (essay writing and expressing their own ideas in a foreign language);
  
• 
  The students continued to develop all foreign language communicative competence aspects, using the foreign language as a means of communication with their fellows from the USA.
  
• 
  The students were developing the skills of the partnerships with their fellows from abroad;
  
• 
  The students have improved their skills of the Internet resources using for their education and self-education.
  

Research activity basic are formed in the grammar school. This is the time when we can create situations which will provide for the pupils to find new research themes. The students are involved into the research activities through the project engagement. As far as the children are if different English knowledge level, the applied project (practice-oriented) proved to be the most efficient project. This project type is oriented to the social interest of the project participants themselves and it demands a good structure [3, р. 5].

The project may result in the theme reference material, vocabulary, visual aids, activities programme, recommendations. Of course the applied project can combine the elements of the information and research projects.

Project presentation is modeling the situation when the student has to express his point of view, prove it with his arguments, listen to the opponent’s opinion, agree or disagree with them, explain his position, answer the questions. The audience should use the skills of the active listening, mark the advantages and disadvantages, know something new and useful, and perhaps, to suggest a new solving of the discussed problem. During the presentation the author [11, р. 24] stresses, ‘the atmosphere is characterized by a creative search, discovery joy, a feeling of belonging to the team; a motivation to the further learning of the foreign language and research activity is developing’.

This type of activity provides for the differentiated approach of formation and development of the whole range of the communicative abilities and personal characteristics; they are to help the students to adapt to any social environment and effectively solve the problems of the individual and professional communication. The students gain the experience of presentation in a foreign language in public.

Besides, the project presentation may be used as a control and social competence formation level form in a foreign language and in the native language as well at any type of learning.

2. Полат Е.С. Типология телекоммуникационных проектов // Наука и школа. – 1997. – № 4. – С. 34-38.

3. Полат Е.С. Метод проектов на уроках иностранного языка // Иностранные языки в школе. – 2000. – № 2. – С. 3-10.

4. Сафонова В.В., Сысоева П.В. Программа общеобразовательных учреждений. Английский язык. Программа элективного курса по культуроведению США (профильный уровень). – М.: «Еврошкола», 2004. – 32 с.

5. Кasper L.F. New Technologies, New Literacies& Focus Discipline Research and ESL Learning Communities // Language Learning and Technology. – 2005. – № 14 (2). – Р. 317-324.

6. Кудрявцева Л.В. Использование телекоммуникационных проектов для формирования иноязычной социокультурной компетенции у учащихся старших классов (на примере США и России) // Иностранные языки в школе. – 2008. – № 3. – С. 49-53.

7. Могилев А.В. Золотая рыбка в «Сети». Интернет-технологии в средней школе (Практ. руководство). – М.: «Прожект Хармони», Инк., 2001. – 168 с.

8. Сысоев П.В. Концепция языкового поликультурного образования: Монография. – М.: «Еврошкола», 2003. – 406 с.

9. Сысоев П.В. Обучение иностранному языку на старшей ступени общего среднего (полного) образования. Профильный уровень (10-11 классы) // Иностранные языки в школе. – 2006. – № 2. – С. 2-10.

10. Шишова И.Е. Проектные работы в обучении одаренных детей иностранному языку // Иностранные языки в школе. – 2008. – № 1. – С. 21-27.

11. Шишова И.Е. Проблема развития социальной компетенции одаренных детей на уроке иностранного языка // Иностранные языки в школе. – 2007. – № 3. – С. 27-33.


АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА ОҚЫТУШЫНЫҢ

АУДИТОРИЯНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУЫ ЖӘНЕ ОҚЫТУ

ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ТИІМДІ ҚОЛДАНУ ӘДІСТЕРІ
Н.С. Абубакирова

(Шымкент қалалық қазақ тілін оқыту, салт-дәстүрді және

Ағылшын тілін сапалы оқытудың кілті – оқытушыда. Бүгінгі таңда оқытушылардың өз біліктілігін өсіру, сабақ алды дайындық қызметі, аудиториядағы ұйымдастыру қабілеті, оқыту әдістемесі т. б. барлығы да оқыту сапасына тікелей әсер ететін факторлар болып табылады.

- сабақ барысында жаңа технологияларды қолдану арқылы әрбір тіл үйренушінің ойлау қабілетінің дамуына, пікір алмасуға,еркін сөйлеу әрекеттерін жандандырып, сауатты жазуына толығымен мүмкіндік туғызу;

- тіл үйренушілерді шет елдердің салт-дәстүрі, әдет-ғұрыптары мен күнделікті тыныс тіршілігімен таныстыру;

- оқыту технологияларына қатысты оқу құралдарын зерттеу, оны тәжірибеге енгізу.

Білім беру саласының негізгі бағыты жан-жақты білімді, сауатты, ынталы, адамгершілігі мол азаматты тәрбиелеу. Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мемлекеттік тіл мен қатар ағылшын тілін оқытып үйретудің жаңа жолдарын іздеу талап етіп отыр. Соның ішінде ең маңыздысы төмендегідей.

1. Оқытушының сабаққа толығымен дайын болуы шарт.

Әр бір оқытушы сабақ өтер алдында жан-жақты мұқият дайындалып, оқытудың бағыттарын күшейтіп, ағылшын тілін оқытудың тиімділігін арттырулары керек. Сабақ алды дайындықтың толық болуы – сабақты сапалы өткізудің кепілі. Егер сабаққа оқытушының дайындығы жақсы болса, оқыту нәтижесі де жақсы болады. Оқытушы сабаққа дайындалу барысында, өзінің білім өресі мен кәсіптік қабілетін шыңдап қана қоймай, методикалық тәжірибені де жинақтайды. Оқытушының оқулықты талдап зерттеуі, оқулық жөніндегі түсінігін тереңдетіп оқытудың жаңа жолдарын және әдістерін табуына қөмектеседі.

2. Тіл үйренушілердің деңгейіне қарай сабақ өту және оқыту бағдарламасын жан-жақты қарастыру.

Бағдарлама – күнделікті оқыту жұмысының басты құралы. Ол әр кезеңде оқыту жұмысының түйіні, нысанасы және оқыту моделі жақтарында маңызды рөл атқарады. Бағдарламаны мұқият зерттеу арқылы, әр кезеңде оқыту жұмысына жалпылық таным қалыптасып, ұзақ мерзімді оқыту жоспарын жасап, әрбір тараулардың мазмұны жөнінде нақтылы нысананы белгілеуге болады.

Оқытушылардың оқулықты пайдалану тәсілі әр түрлі болады. Кейбір оқытушылар тек ғана оқулық бойынша сабақ өтеді, кейбір оқытушылар оқулыққа сүйенгенімен оның кейбір мазмұндарына өзіндік өзгеріс енгізеді, ал кейбір оқытушылар оқушылардың деңгейіне қарай өзі материал жинақтап сабақ өтеді. Дегенмен, сабақтың ретті, ұласпалы ғылыми өтілуі, сабақ оқытудың тиімділігін арттыру бұл үшін оқулықты зерттеп, оның құрылымдық жүйесін және оқыту мақсатын анық білу керек.

3. Оқыту әдістерін жан-жақты қарастыру және тіл үйренушілердің деңгейін зерттеу.

Бағдарлама жалпы бағыт бағдар бергенімен, нақтылы оқыту әдісін оқытушы өзі белгілейді. Сондықтан ағылшын тілін оқыту барысында тыңдау, сөйлеу, жазу және аудару сияқты оқыту принциптері мен әдіс-тәсілдерін жақсы игеру керек. Сабаққа дайындалғанда әр сабақтың мазмұнын толық жеткізу, мәселені шешу, үйрену тактикасын жаттықтыру, іс-әрекет ұйымдастыру, қабілетін жетілдіру сияқтылардың барлығына нақтылы әдіс-тәсіл ойластыру керек.

Сабақтың жанды да жалынды өтілуі үшін үйренуші тұлғалардың белсене ат салысуы өте маңызды. Сабаққа қызыға қатынасуына кепілдік ету үшін,үйренушілердің оқу деңгейі мен үйрену стилі сияқты жақтарын мұқият зерттеп, өтілетін сабақтың мазмұны мен формасын студенттердің нақтылы жағдайына қарай бейімдеу керек. Осылай істегенде ғана сабақ сіңімділігін жоғарлатуға болады.

4. Оқу-танымдық деңгейіне, жас ерекшелігіне мән беру.

Оқу-танымдық деңгейі жастың өсуіне байланысты дамып отырады. Оқу-танымдық қабілетінің әр түрлі болуына байланысты тіл үйренушілердің үйрену тәсілі де сан түрлі болады. Мысалы, жас жеткіншектердің көбі практикалық үйрену тәсілін ұнатса, ересектер талдау жасау тәсілі арқылы үйренуді ұнатады. Кейбір топтағы оқушылар танымдық қабілеті әр түрлі болатындықтан, оларға да түрліше оқыту әдісін қолдану керек. Жас шамасы әр түрлі адамдардың оқу-танымдық деңгейі және талғамы болады. Көбінесе тіл үйренушілер сабақтың ойын және тақырыпты талдау тәсілдерін ұнатады.

5. Аудиториядағы сабақты ұйымдастыру.

Тіл үйренушілерге жақсы оқулық таңдалғаннан кейінгі шешуші нәрсе – оқытушының осы оқулықты мүмкіндігінше толық пайдаланып, үйренушілердің тілге деген қызығушылығын арттырып, оларға мол тілдік білім беруінде. Аудиториядағы ұйымдастыру – сабақты жақсы өтудің бірден-бір факторы, ол аудиториядағы оқыту іс-әрекетінің сәтті жүргізілуіне тікелей әсер етеді.

Аудиториядағы сабақты ұйымдастырудың маңызы мен құрылымы. Оқытушының аудиториядағы басты міндеті – үйренуге тиімді орта ұйымдастыру. Аудиториядағы сабақтың сәтті өтілуі ұйымдастыру тактикасының ұтымдылығына байланысты. Сабақты қалай бастап, қалай аяқтау, оқытушының қалай нұсқау беруі, сабақ өту барысында қандай атқаруы, міне, осылардың барлығы аудиториядағы сабақтың сәтті өтілуінің кепілі.

Аудиториядағы ұйымдастыру жалпы алғанда оқытушының мақсатына, ұйымдастыру шеберлігіне байланысты болады. Аудиториядағы ұйымдастыру шешім жасау және әрекет ету болып екіге бөлінеді. Шешім жасау – қандай шара қолдану, бұл шараны қашан және қалай қолдану сияқты жақтарды қамтиды. Ал, әрекет ету – осы шешімдерді нақтылы орындау барысы болып табылады. Аудиториядағы ұйымдастырудың ең негізгі шеберлігі – түрлі мәселелерді бір жақты ету, мәселелерді шешудің әдісі мен ұтымды әрекетін дұрыс талдау сияқты жақтарынан бейнеленеді. Аудиториядағы ұйымдастыру, оқытушының нұсқау беру, іс-қимылды ұйымдастыру тәсілі, зейін қойып тыңдамайтын студенттерді қалай басқару және оқыту жұмысының ретін бақылау әдісі сияқтыларды қамтиды. Осы мәселелерді дұрыс шешу әрбір оқытушының міндетті.

Аудиториядағы оқыту жұмысын ұйымдастыру оқытушының толық дайындығын қажет етеді. Оқытушының басты міндеті: мәнді мағыналы, қызықты және шынайы материалдарды тауып аудиториядағы іс-әрекетті ұйымдастыру барысында оқытушы өзінің орнын дұрыс таба білу. Оқытушы аудиторияда ұйымдастырушы (organizer) ғана емес, бақылаушы (controller), тексеруші (assessor), жебеуші (promter), қатысушы (participant), ақпарат беруші (source of information). Демек оқытушының оқыту жұмысына лайықты араласуы тіл үйренушімен оқытушы арасындағы үйлесімді байланыс орнауына септігін тигізеді.

Оқыту технологияларын тиімді қолдану әдістері:

1. Саралап оқыту: Мұндай оқытудың басты мақсаты – дарынды балаларды зерттеу, қолдау және мадақтау. Саралап оқытуда елеулі жетістіктерге жету үшін мынадай мақсаттар қою керек: а) нақтылы бағдарлама жасау; б) материалдық базаның жеткілікті болуы.

2. Дамыта оқыту: Дамыта оқыту өте күрделі, біртұтас педагогикалық жүйе. Дамыта оқытудың мақсаты мәтінде, мазмұнында, оқытушының рөлі мен атқаратын қызметінде, әдіс-тәсілдерінде, тіл үйренушінің белсенділігінде. Дамыта оқыту үрдісінде білім дайын берілмеуі тиіс, тіл үйренуші тереңіне қарқынды ой еңбегін қажет ететін тапсырманы орындау арқасында жетуі керек.

3. Интербелсенді әдіс: Интербелсенділік деген сөз, «антеракция» деген ұғымнан шығады. Ал, интеракция жеке тіл үйренушілердің, топтың, жұптың өзара біріккен әрекетке, бір-біріне алма – кезек әсер етуі. Бұл әдіс сұхбат құруда тіл үйренушілердің белсенділігін арттырады. Бірігіп жұмыс істеуге үйретеді.

4. Ақпараттық әдіс: «Ақпарат» дегеніміз не? «Ақпарат» сөзі түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіреді. Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал компьютер екені баршамызға белгілі.

Ақпараттың түрлері төмендегідей: