ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

1. 
   
   Күндізгі бөлімнің тақырыптық жоспары
   

1. Тактика және тактикалық дайындық міндеттері. Қазіргі жалпы әскери ұрыстың мәні .

2. Қазіргі ұрыстың күштері және құралдыры. Қазіргі жалпы әскери ұрыстың сипаттық кешендері.

3. Қазіргі жалпы әскери ұрыстың негізгі қағидалары.

4. Жалпы әскери ұрыстың түрлері және олардың қосымша сипаттамасы.

1. Тактика мен тактикалық дайындықтың міндеттері

Әскери өнер ғылыми теория ретінде үш құрамды бөліктерге, стратегия, оперативті өнер және тактика.

Тактика – бұл әскери өнердің құрамды бөлігі, қарулы күштердің біріккен түрлерінің бөлімдердің, әскер түрлерінің және арнаулы әскердің ұрыс жүргізудегі теориялық-тәжірбиелік дайындығын қамтиды. Теориялық тактика ұрыстың мазмұнын, мәнін, заңдылығын зерттейді, ұрыс жүргізу дайындығының тәсілдерін дайындайды, бөлімдер және құрамалардың, бөлімшелердің жауынгерлік мүмкіндіктерімен ерекшеліктерін оқытады. Тактикалық тәжірибе командирлердің әрекетін, штабтар және әскерлердің ұрыс жүргізудегі дайындығын қамтиды. Оған жататындар:

• болып жатқан жағдайдың мәліметтерін үнемі нақтылап отыру;

  
  

• өз қарамағындағыларға жауынгерлік міндеттерін жеткізу;

  
  

• бөлімшелер мен бөлімдерді басқару;

  
  

• ұрыс әрекеттерін жүргізу;

  
  

• әскери әрекеттерді қамтамасыз ету.

  
  

Тактикалық дайындық – бұл жеке құрамды бөлімшелерді, бөлімді және құрамаларды, сонымен қатар органдардың ұрыс жүргізу мен дайындықты басқаруы.

Тактикалық дайындыққа басқа барлық пәндерді оқу кірістірілген, өйткені ол білімнің жиынтығын жауынгерлердің атыс, техникалық, арнаулы инженерлік, саптағы, дене шынықтыру дайындығындағы және басқа пәндерді оқу барысында алған іскерліктем мен икемділіктерді байланыстырады. Бұл әскерлерді үйретудің даярлық дағдыландырудың негізі болады.
Қазіргі жалпы әскерлердің ұрыс жүргізу мәні.

Қазіргі жалпы әскерлердің ұрыс жүргізу мәнінде оның мағынасын түсіну қажет, ең бастысы, қарулы күрес процестерінің және басқа құбылыстардың, оның ішінде өткен соғыстарда жүргізілген ұрыстарды айырмашылығын білу. Ұрыстың мәніне оның ішкі мазмұны құрамды бөліктерімен элементтерінің бір тұтас бірлігін көрсетеді.

Бірқатар мемлекеттерде қарумен жарақтануда ядролық қаруды, ракеталарды қабыладғаннан кейін жалпы әскерлердің ұрыс жүргізу мазмұны біршама өзгерді. Ол бұрынғыға қарағанда, шұғыл, маневрлі болып, оның кеңістіктегі өрісі бірнеше есе артты. Жеке құрамалардың моральдық – психологиялық және дене шынықтыру сапасына қойылатын талаптар біршама көтерілді. Әскерлердің техникамен, қарумен жоғарғы деңгейде жарақтандырылуы, күштер мен құралдардың өзара әрекетін ұйымдастыруға, ұрысқа қатысушыларға, оны басқаруға талаптарды көтерді (күшейтті).

Ұрыс барлық әскерлердің бірлескен күшімен, танк, әскери ұрыс машминалары, артиллерия, минометтерді, танкіге қарсы қолданатын ракеталармен және қорғанысына қарсы қолданылатын құралдармен, ұшақ, тікұшақты және әскери техникасын, қаруларды қолданумен жүргізіледі.

Қазіргі жалпы әскери ұрыс әскерлдерді жоюға арналған барлық құралдарды, әскери және арнаулы техниканың шебер қолдануды, жоғарғы ұйымшылдықты, әрекеттілікті, барлық моральдік және дене күшін, жеңіске деген жігермен, темірдей тәртіптің және жауынгерлік ұйымшылдықпен әркет ету талап етеді.

Қазіргі жалпы әскерлік ұрыс ядролық қару жарақты және басқа жоятын құралдарды, сонымен қатар тек жай қаруларды қолданып жүргізілуі мүмкін.

2. Қазіргі ұрыстың күштері және құралдары.

Қазіргі ұрыстың күші мен құралдары бұл жеке құрама және бөлімшелер, және құрамалардың ұрыс жүргізуге оны қамтамасыз етуге арналған қаруы.

Ұрыс жүргізудің мәнісі мен тәсілі басты жағдайда оның материалдық негізіне, яғни қарулы күресте қолданылатын қаруға әскери техникаға және адамдарға байланысты.

Ұрыс жүргізудің мәніне және тәсіліне, ұрыстың екінші материалдық негізі бұл адамдар, «Сарбаздық материал», олардың моральдық, үлкен әсерін тигізіп өзгеріс әкеледі. Жаңа күрес құралдары, олардың арасын күші мен мүмкіндігіне қарамастан, адам оның бірінші негізі болып қалады, онсыз кез келген техника, кез келген жоюшы құралдар пайдаға аспайды, ал қарулы күрес жүргізудің ешбір мәні болмайды.

Ядролық қару қарсыласты жоюдағы ең басты күшті құрал болып саналады. Қарсыластың объектілерін ядролық қарумен жою әуе арқылы, жер үсті және жер асты ядролық жарылыстармен жүзеге асырылуы мүмкін. Ядролық қаруды қолданылатын жерге жеткізудің негізгі құралдары, әр түрлі мақсатта қолданатын ракеталар, артиллерия және ұшақтар.

Қатардағы қаруды артилериямен, зенитпен авиациялық атыс құралдарымен қолданатын, инженерлік ұрыс жабдықтары және от алғыш қоспалар барлық атыстық және соққы беретін құралдар құрайды. Қатардағы қаруды жеке түрде немесе қарсыластың адам күшін және техникасын, сол сияқты әр түрлі обьектілерді бұзу, қирату үшін ядролық қарумен қатар қолдануға болдады.

Қазіргі жалпы әскерлік ұрыс жүргізудің өзіндік белгілері.

Қазіргі жалпы әскери ұрыстың өзіндік белгілері болып, оның басты қасиеті және ерекшелігі түсіндіріледі, сонымен болып өткен соғыстағы ұрыстың мәні ашылады. Ұрыстың мәні – бұл жалпы белгілердің жиынтығы, болған ұрысқа қатысы бар оның өзіне тән белгісін және ерекшелігін анықтайды.

Қазіргі ұрыс шешімділігімен, жоғарғы моневрлігімен, қуаттылығы және жеделдігімен, жағдайлардың жылдам, шұғыл өзгеруімен оларды жүргізудегі тәсілдердің әр түрлілігімен, әскери әрекеттерді жерде, әуеде, кең майданда үлкен тереңдікте жоғарғы шапшаңдықта жүргізумен ерекшелінеді.

3. Қазіргі жалпы әскерлік ұрыс жүргізудің негізгі қағидалары.

Жалпы әскерлік ұрыс жүргізудің негізгі принціптері - бұл негізгі басшылық нұсқа, жалпы ұрыс жүргізудің ұйымдастырудағы басты кепілі.

Қазіргі жалпы әскерлік ұрыс жүргізудің негізгі принціптері болып табылатын:

- құрамалардың, бөлімдердің және бөлімшелердің әр уақыттағы жоғарғы әскери дайындығы;

- жоғарғы белсенділік, шешімділік және үздіксіз ұрыс жүргізу;

- кенеттен әрекет ету;

- келіскен, бірлескен түрде әскерлердің әр түрін және арнаулы әскерлерді ұрыста қолдану, олардың өзара үздіксіз әрекетін ұстау;

- шешімді түрде әскердің негізгі күшін басты бағытта және керек уақытта топтастыру;

- бөлім, бөлімшелермен және атыспен маневр жасау;

- жан-жақты есепке алу және моральдық саяси психологиялық факторды әскери тапсырманы орындау мүддесінде қолдану;

- ұрысты жан- жақты қамтамасыз ету;

- әскерлердің жауынгерлік қабілетін уақытында қалпына келтіру және қолдау;

- қатаң және үздіксіз әскерлерді басқару, белгіленген мақсаттардың жетістігінен бас тарту, қабылданған шешімдерді және тапсырмаларды орындау.

4. Жалпы әскерлік ұрыс жүргізудің түрлері және оның қысқаша мінездемесі.

Ұрыс жүргізу әрекеттерінің көп түрлілігіне қарамастан, оларды негізгі және бірден байқалатын белгілеріне қарай классификациялайды. Осыған байланысты жауынгерлік әрекеттер шабуыл және қорғанысқа бөлінеді.

Шабуыл әскерлердің жауынгерлік әрекетінің негізгі түрі ретінде қарсыластарды жеңу нәтижесінде шешуші мәнге ие болады. Шабуыл күні, түні үздіксіз жүргізіледі.

Жағдайға және қойылған тапсырмаларға байланысты, шабуыл қорғанушы, шабуылдаушы немесе шегінуші қарсыласқа жүргізілуі мүмкін.

• қорғанушы қарсыласқа шабуыл жасау бірден жүргізіледі, немесе онымен түйісетін жағдайдан басталады.

  
  

• Шабуыл шабуылдаушы қарсыласқа қарсы ұрыс жүргізумен жүргізіледі.

  
  

• Шегінуші қарсыласқа шабуыл, оның ізімен жүргізіледі.

  
  

Қорғаныс әскери әрекеттердің түрі ретінде мынадай жағдайда ғана, шабуыл жасау мүмкіндігі болмағанда немесе ешқандай мәні болмаса, сонымен қатар әскери күштермен құралдарды бір бағытта қолдануда үнемдеу қажеттігі туғанда, басқа мәнді шабуылда қамтамасыз етуде қолданылады.

Қорғаныс алдын ала дайындалып немесе ұрыс барысында қарсыласпен түйісу жоқ, жағдайда немесе тікелей түйісіп тұрған жағдайда ұйымдастырылуы мүмкін.

Өте күрделі және жиі кездесетін тәсілдердің бірі жаумен бетпе-бет келгенде әскерлердің қорғанысқа көшеді, қарсыластардың басым күшпен жасаған қарсы шабуылын тойтару үшін, басып алған шептерге және аудандарға бекіну үшін, маңдайшептерді, шабуылдаушы топтарды қамтамасыз етуде, қарсы ұрыстардың нәтижесі сәтсіз болғанда қолданылады.

Қарсыласпен түйісуге келуі тыс жағдайда болғандағы қорғаныс, басты күштердің бағыттағы ілгерілеуін шабуылға өтуге тартылуын, шабуыл жасау қаралмаған жерде, шабуыл барысында екінші эшелондағы немесе резервтердің әрекет етуінде, теңіз жағалауындағы қауіпті кезеңде қамтамасыз ету үшін қолданылады.


Негізгі әдебиеттер: [5,9,10].
№ 2-тақырып: Бөлімдерді басқару. 4 сағат

1. Ұрыстық әрекет неігіздері және мотоатқыш бөлімшесінің ұйымдастырылуы.

2. Бөлімшелер мен атысты басқару

3. Ұрыстағы бастамашылдық және кенеттілік

4. Жауынгердің ұрыстағы міндеттері.

5. Мотоатқыштар бөлімшесінің жорық, ұрысқа кіру және ұрыс реттері

1.Ұрыстық әрекет неігіздері және мотоатқыш бөлімшесінің ұйымдастырылуы.

Мотоатқыштар бөлімін ұйымдастыру. Штаттың қарулануы мен ұрыс техникасы. Мотоатқыш бөлімшелері — тактикалық бөлімшелер болып табылады. Ол мотоатқыш бөлімінің негізін құрайтын және жалпы әскери бөлімше болып табылатын мотоатқыш взводына кіреді және жалпы әскери бөлімше болып табылады.

Жаяу әскердің ұрыс машинасындағы (ЖҰМ) мотоатқыш бөлімшесінің құрамында бөлімше командирі, көздеуші-оператор, механик-жүргізуші, пулеметші, гранататқыш, гранататқыштың атқыш-көмекшісі, аға атқыш және атқыш болады. Бөлімшенің қаруларында жаяу әскердің ұрыс машинасы (ЖҰМ), қол пулеметтер, танкіге қарсы гранататқыш, автоматтар, жарықшақты және танкіге қарсы қол гранаттары болады.

ЖҰМ – бұл сауытталған шынжыр табанды машина. Ол бөлімшенің жеке құрамын орналастыруға, ұрыс жүргізуге және жылжуға арналған. ЖҰМ зеңбірекпен, пулеметпен және танкіге қарсы басқарылатын реактивті снарядтармен жабдықталған. Машина маневрлі және өтімділігі жоғары, өте жылдам қозғалады, су бөгеттерінен, жолсыз, батпақ жерлерден және қалың қардан жақсы етеді. ЖҰМ ядролық жарылыстың зақымдаушы факторларына қарсы қорғану жүйесімен және түнде көру аспаптарымен жабдықталған.