Географиялық картадағы жазулар мына бөлімдерді қамтиды: - 1-ші бөлім бұл нысандардың орны және аты беріледі (түбектер)
- .2-ші меншікті аттары беріледі (Рязань, Хуанхэ)
- .3-ші бөлім мемориалдық аттар (шығанақтар, жеке аралдар)
- .4-ші көрсеткіш нұсқаулар немесе аттар (Севастопаль бухтасы)
- 5-шы титул аттар (АҚШ, ТМД-қысқартылған сөздер).
Картаны жіктеудің басты белгілеріне мазмұны, аумақты қамтуы, атқаратын қызметі, масштабы, пайдалану əдістері, шыққан жылы жəне т.б. жатады. Солардың ішіндегі ең маңыздылары картаның масштабы, мазмұны мен қызметі оның сипатын айқындайды. Карталар әртүрлі белгілеріне: бейнеленуіне, территориясына, масштабына, мазмұны мен мақсатына байланысты жіктеледі,олар: - Бейнеленуіне байланысты карталар :Жердегі болып жатқан табиғи және қоғамдық құбылыстарды бейнелейтін географиялық карталар және аспан, оның бөліктері мен планеталарды бейнелейтін астрономиялық
- Карталар қажетті масштабына сәйкес шартты түрде:
- ірі масштабты 1:1000 – 1:100 000 аралығында
- орта масштабыты 1:200 000 – 1:1 000 000 аралығында
- ұсақ масштабты 1:1 000 000 деп бөлінеді.
- Территориясы бойынша дүниежүзі картасын, материктер, мұхиттар, материктердің бөліктері мен жеке мемлекеттер, әкімшілік облыстар, аудандар, қалаларды бөледі
- Мақсатына қарай карталар:
- ғылыми-анықтамалық – ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге және толық ақпарат алуға арналған.
- оқулықтар – география, тарих, геология және т.б. зерттеуде қолданылады, мектептер мен жоғарғы оқу орындарына арналған.
- техникалық – қандай да бір техникалық есептеулерді жүргізуге арналған, объектілер мен шарттар кескіндейді.
- туристтік, навигациялық, әскери және т.б.
- Мазмұны бойынша карталар екіге бөлінеді:
- Жалпыгеографиялық
- Тақырыптық
Картографиялық жалпыландыру мазмұнының элементтері - Картаға түсіретін обьектінің ерекшелігі. Бұл фактордың картадағы берлетін объектінің немесе территорияның негізгі көрністерін және басты элементтерін беруді талап етеді.
- Обьектінің зерттелуі. Объектінің жан-жақты зерттелуі (картаның масштабы және қолданылуы) бейнеленген кезде дәл болуы мүмкін, ал фактілік материалдың жетіспеуі схемалық қарапайым тұжырымдалған түрде болады.
- Картаның безендірілуі. Көп бояулы карталар, бір түсті карталарға қарағанда көп санды белгілерді бере алады. Картаны жақсы басылуында және дұрыс түсті бояуларды, изосызықтарды, белгілерді таңдағанда, бір картада оқылуына кедергі жасамайтын бір-бірін жапайтын алты түрлі белгіге дейін бейнелеуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
