Глюконеогенез-биохимиялықгликолизге кері процесснәтижесінде аминқышқылдарынанглюкоза түзіледі.Кортизол бауырды қоспағанда, бұлшықеттердегі және басқа тіндердегі ақуыздардың синтезін айтарлықтай тежейді
Бауырда ақуыздардың, атап айтқанда глюконеогенезге қатысатын ферменттердің синтезін ынталандырады.
жалғасы
2. Ақуыздар мен нуклеин қышқылдарының алмасуына әсері.
Бауырда кортизол негізінен анаболикалық әсерге ие.
Бұлшықеттерде, лимфоидты және майлы тіндерде, тері мен сүйектерде кортизол ақуыз, РНҚ және ДНҚ синтезін тежейді және РНҚ мен ақуыздардың ыдырауын ынталандырады.
жалғасы
3. Жоғары концентрацияда глюкокортикоидтар иммундық реакцияларды басады.
4. Деподан майдың жұмылдырылуын арттырыңыз және катехоламиндердің майды қалпына келтіретін әсеріне ықпал етіңіз.
5. Гломерулярлық сүзуді көбейтіңіз.
6. Қан қысымын ұстап тұру: кортизолдың болуы катехоламиндердің тамыр қабырғасы мен миокардқа әсер етуіне мүмкіндік береді.
жалғасы
7. Кортизол қабыну реакциясын азайтады, бұл келесі әсерлердің нәтижесі:
гиалуронидазаны басу арқылы капиллярлардың өткізгіштігін азайтады және осылайша экссудацияны азайтады;
гистамин мен кининдердің бөлінуін азайтады;
фибробласттардың көбеюі мен белсенділігін және коллаген түзілуін басады;
8. Стресс кезінде глюкокортикоидтар ағзаны энергетикалық материалмен қамтамасыз етеді.
Минерокортикоидтардың биологиялық функциялары
Альдостерон-ең белсенді минералокортикоид.
Нысана жасушаларда гормон рецепторлармен әрекеттеседі. Алынған гормон-рецептор кешені ДНҚ-ның белгілі бір бөлігімен өзара әрекеттеседі және белгілі бір гендердің транскрипция жылдамдығын өзгертеді.
жалғасы
Альдостерон әсерінің нәтижесі-синтез индукциясы:
ақуыз тасымалдаушылары Na+;
Na+, К+, АТФ-негіздері;
калий иондарының ақуыз тасымалдаушылары;
Жалпы әсер-нефрон түтіктеріндегі натрий иондарының реабсорбциясының жоғарылауы.
Андрогендер мен эстрогендер
Олар балалық шақта ұрпақты болу жүйесі мүшелерінің дамуын реттеу процестерінде маңызды рөл атқарады.Жыныстық жетілуге жеткеннен кейін бүйрек үсті безінің жыныстық гормондарының рөлі аз болады.Қартайған кезде бүйрек үсті безінің қабығы қайтадан андрогендер мен эстрогендердің жалғыз көзі болады .
Қорытынды
Қорыта келгенде бүйрекүсті без қыртысы — қуыстық мезодерма спланхнотомынан дамып жетіліп, адам мен жануарлар организмдерінде кортикостероид гормондарын бөлетін бүйрекүсті безінің сыртқы жағындағы заты. Ол шумақты, будалы және торлы аймақтарға бөлінеді. Аталған аймақтарды пішіні әртүрлі безді жасушалар бағандарын құрайтын эндокриноциттер (ішкі секреция безі жасушалары) түзеді. Бүйрекүсті без қыртысы бөлетін кортикостероид гормондары организмдегі су, түз, көмірсу, протеин, липид (май) алмасуларын, ал андрогендер — жыныстық жетілуді реттеуге қатысады. Қыртысты қабаты-40-тан астам кортикостероид түзеді. Олар холестерин туындысы болып келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Тапбергенов С.О. Медмциналық биохимия-Алматы 2011 2. Сеитов З.С Биохимия, Алматы 2011 3. Сейтембетов Т.С Биологиялық химия-Алматы 2011 4. Комов В.П Биохимия М-2008 5. Кенжебеков П.К Биологиялық химия Шымкент 2005 6. Николаев А.Я Биологическая химия Москва – 2007 7. Кухта В.К Основы биохимии-2007
