Теориялық курстың мазмұны

Еңбек психологиясы –еңбек және еңбекші туралы психологиялық білімдер саласы ретінде. Еңбек психологиясы құрылымының жалпы сипаттамасы. Еңбек психологиясы оқу пәні және кәсіп ретінде. Адам және кәсіп туралы психологиялық және пәнаралық ғылыми білімдерддің аралас аймақтары.

Еңбек психологиясының әмпирикалық танымдық әдістері: бақылау және оның түрлері; И.Н. Шпильрейн және С.Г. Геллерштейн өңдеген еңбек әдісінің маңызы; сұрақтама әдістер (әңгімелесу, интервью, анкета); құжаттарды зерттеу әдісі; экспериментті бағалау әдісі; іс-әрекет өнімдерін талдау әдісі; қате әрекеттерді талдау әдісі; биографиялық әдіс; А.А. Лялуновтың алгоритмдік әдісі; тәуелсіз сипаттамаларды жалпылау әдісі.

Еңбектің психологиялық белгілері. «Эргатикалық функция», «эргатикалық жүйе» түсінігі, эргатикалық функцияның негізгі түрлері және оның еңбек тарихындағы эволюциясы

Еңбек объектісі және негізгі түрлері. Еңбек пәні еңбек объектісі белгілерінің психикалық бейнелерін бағдарлаушы және тұрақты әлеуметтік жүйе ретінде. Еңбек мақсаттары (объективті тапсырылған және субъективті қабылдаған). Психикалық ақиқат ретінде еңбек әрекеті, оынң түрлері. Еңбек құрал-жабдықтары және оның түрлері (қолдық, механикалық, автоматикалық және автоматтандырылған, функционалдық). Еңбектің объективті және субъективті жағдайлары.

Еңбек субъектісі және оның құрылымындағы (сыртқы және ішкі).

Еңбек субъектісі «еңбек процесі» жүйесіндегі ең негізгі компонент ретінде. Еңбек субъектісі әр деңгейлі жүйе ретінде. Еңбек субъектісінің сыртқы құрылымы: («бөлек іс-әрекет»), психологиялық әрекеттер мен операциялар (іскерліктер мен дағдылар). Еңбек субъектісінің ішкі құрылымы (іс-әрекеттің ішкі жағдайлары): кәсіби іс-әрекеттің мотивациялық, когнитивті, эмоционалды-ерікті көрсеткіштері.

6 тақырып. Еңбек субъектісінің ішкі құрылымы

Кәсіби іс-әрекет құрылымындағы басқарушы және коммуникативті процестер. Қабілеттер кәсіби іс-әрекет факторы ретінде. Қабілет және интеллект. Интеллект кәсіби іс-әрекет басқарушысы ретінде. Адамның еңбек процесіне керек, өзекті кәсіби маңызды сапалар. ІС-әрекеттің жеке-дара стилі.

Еңбек психикалық басқарушыларының негізгі топтарына қысқаша шолу (объект бинесі; субъект бейнесі; субъект-объектілі, қатынас бейнелері). Кәсіпкердің өзіндік сана-сезімі, оның құрылымы, қалыптасу жағдайлары. Еңбек іс-әрекетіндегі, тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы өзіндік ұйымдастырушылықтың ролі.

Адамның жастық дамуы еңбек субъектісі ретінде. Еңбек субъектісінің кәсіпке дейін дамуы (Д.Б. Эльконин., Е.А. Климов типологиясы). «Кәсіп таңдау» кезеңіндегі еңбек субъектісінің дамуы (кәсіби «старт» және өмірлік жолды жобалау. Кәсіби дайындық кезеңіндегі даму және кісіпкер қалыптасуы.

Кәсіптендірілу тұлғаны кәсіпкерге айналдыру процесі ретінде. Кәсіптендірілудің негізгі кезеңдері. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы прогрессивті кезең. Кәсіби іс-әрекет мотивтерінің қалыптасуы. Кәсіби білімдер мен көзқарастардың қалыптасуы. Кәсіби маңызды сапалардың қалыптасуы. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы регрессивті кезеңнің дамуы. Тұлғаның кәсіби деформациясы.

«Кәсіп», «мамандық», «іскерлік», «лауазым» түсініктері. Еңбек постысының құрылымы (еңбектің тапсырылған мақсаттары, еңбек міндеттері, еңбек құралдарының жүйесі; кәсіби міндеттер жүйесі; құқық жүйесі, өндірістік орта, еңбектің заттық және әлеуметтік жағдайлары.).

Кәсіпті топтастыруды құрастырудың психологиялық белгілері. Қолдану мақсаттары. Кәсіпті топтастырудың принциптері. Кәсіпті психологиялық топтастыруға қысқаша шолу. Кәсіптің көп белгілі және көп деңгейлі психологиялық топтастыруы (Е.А. Климов бойынша кәсіптің негізгі түрлері, кластары, білімдері, топтары), оның құрылымы және қолдану мүмкіндіктері. Дж. Холланд бойынша кәсіпті топтастыру.

Профессиография адамның кәсіби іс-әрекетін жән кәсіпті психологиялық зерттеу құралдары ретінде.

Психологиялық профессиографияның принциптері мен әдістері. Кәсіби іс-әрекетті жүйесі зерттеу әдіснамасы. Профессиография бағдарламасы. Профессиография қорытындыларын көрсету формалары (профессиограмма және психограмма). Профессиография әр түрлі кәсіптік іс-әрекет түрлеріне тахникалық және психофизиологиялық мінездеме беруші ретінде. Профессиографияны құру ерекшеліктері. Профессиография сызбалары: ақпараттық диагностикалық, әдістемелік болжамалылық.
Тәжірибелік сабақтарының мазмұны

1 тақырып. Еңбек психологиясының әдіснамалық және теориялық негізі

Еңбек психологиясы –еңбек және еңбекші туралы психологиялық білімдер саласы ретінде. Еңбек психологиясы құрылымының жалпы сипаттамасы. Еңбек психологиясы оқу пәні және кәсіп ретінде. Адам және кәсіп туралы психологиялық және пәнаралық ғылыми білімдерддің аралас аймақтары. Аталған тақырып бойынша студеттердің білімдерін тексеру.

Еңбек психологиясының әмпирикалық танымдық әдістері: бақылау және оның түрлері; И.Н. Шпильрейн және С.Г. Геллерштейн өңдеген еңбек әдісінің маңызы; сұрақтама әдістер (әңгімелесу, интервью, анкета); құжаттарды зерттеу әдісі; экспериментті бағалау әдісі; іс-әрекет өнімдерін талдау әдісі; қате әрекеттерді талдау әдісі; биографиялық әдіс; А.А. Лялуновтың алгоритмдік әдісі; тәуелсіз сипаттамаларды жалпылау әдісі.

Аталған тақырып бойынша студенттердің докладтарын тыңдау, сонымен қатар студенттердің тақырып бойынша білімдерін тексеру.

3 тақырып. Еңбек психологиясының негізгі түсініктері

Еңбектің психологиялық белгілері. «Эргатикалық функция», «эргатикалық жүйе» түсінігі, эргатикалық функцияның негізгі түрлері және оның еңбек тарихындағы эволюциясы. Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Еңбек объектісі және негізгі түрлері. Еңбек пәні еңбек объектісі белгілерінің психикалық бейнелерін бағдарлаушы және тұрақты әлеуметтік жүйе ретінде. Еңбек мақсаттары (объективті тапсырылған және субъективті қабылдаған). Психикалық ақиқат ретінде еңбек әрекеті, оынң түрлері. Еңбек құрал-жабдықтары және оның түрлері (қолдық, механикалық, автоматикалық және автоматтандырылған, функционалдық). Еңбектің объективті және субъективті жағдайлары. Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Еңбек субъектісі және оның құрылымындағы (сыртқы және ішкі).

Еңбек субъектісі «еңбек процесі» жүйесіндегі ең негізгі компонент ретінде. Еңбек субъектісі әр деңгейлі жүйе ретінде. Еңбек субъектісінің сыртқы құрылымы: («бөлек іс-әрекет»), психологиялық әрекеттер мен операциялар (іскерліктер мен дағдылар). Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

6 тақырып.Еңбек субъектісінің ішкі құрылымы

Кәсіби іс-әрекет құрылымындағы басқарушы және коммуникативті процестер. Қабілеттер кәсіби іс-әрекет факторы ретінде. Қабілет және интеллект. Интеллект кәсіби іс-әрекет басқарушысы ретінде. Адамның еңбек процесіне керек, өзекті кәсіби маңызды сапалар. Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Еңбек психикалық басқарушыларының негізгі топтарына қысқаша шолу (объект бинесі; субъект бейнесі; субъект-объектілі, қатынас бейнелері). Кәсіпкердің өзіндік сана-сезімі, оның құрылымы, қалыптасу жағдайлары. Еңбек іс-әрекетіндегі, тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы өзіндік ұйымдастырушылықтың ролі. Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Адамның жастық дамуы еңбек субъектісі ретінде. Еңбек субъектісінің кәсіпке дейін дамуы (Д.Б. Эльконин., Е.А. Климов типологиясы). «Кәсіп таңдау» кезеңіндегі еңбек субъектісінің дамуы (кәсіби «старт» және өмірлік жолды жобалау. Кәсіби дайындық кезеңіндегі даму және кісіпкер қалыптасуы. Аталған тақырып бойынша студенттердің докладтарын тыңдау, сонымен қатар студенттердің тақырып бойынша білімдерін тексеру.

Кәсіптендірілу тұлғаны кәсіпкерге айналдыру процесі ретінде. Кәсіптендірілудің негізгі кезеңдері. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы прогрессивті кезең. Кәсіби іс-әрекет мотивтерінің қалыптасуы. Кәсіби білімдер мен көзқарастардың қалыптасуы. Кәсіби маңызды сапалардың қалыптасуы. Тұлғаның кәсіби қалыптасуындағы регрессивті кезеңнің дамуы. Тұлғаның кәсіби деформациясы Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

«Кәсіп», «мамандық», «іскерлік», «лауазым» түсініктері. Еңбек постысының құрылымы (еңбектің тапсырылған мақсаттары, еңбек міндеттері, еңбек құралдарының жүйесі; кәсіби міндеттер жүйесі; құқық жүйесі, өндірістік орта, еңбектің заттық және әлеуметтік жағдайлары.). Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Кәсіпті топтастыруды құрастырудың психологиялық белгілері. Қолдану мақсаттары. Кәсіпті топтастырудың принциптері. Кәсіпті психологиялық топтастыруға қысқаша шолу. Кәсіптің көп белгілі және көп деңгейлі психологиялық топтастыруы (Е.А. Климов бойынша кәсіптің негізгі түрлері, кластары, білімдері, топтары), оның құрылымы және қолдану мүмкіндіктері. Дж. Холланд бойынша кәсіпті топтастыру. Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

Профессиография адамның кәсіби іс-әрекетін жән кәсіпті психологиялық зерттеу құралдары ретінде.

Психологиялық профессиографияның принциптері мен әдістері. Кәсіби іс-әрекетті жүйесі зерттеу әдіснамасы. Профессиография бағдарламасы. Профессиография қорытындыларын көрсету формалары (профессиограмма және психограмма). Аталған тақырып бойынша студенттердің білімдерін тексеру.

СӨЖ мазмұны

№	СӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	Әдебиет көздерін конспектілеу	Конспект	Сабаққа қатысу	2
2	Тәжірибелік сабақтарға дайындалу, үй тапсырмаларын орындау	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	20
3	Аудиториялық сабақтардың мазмұнына кірмеген материалды зерделеу	Баяндама	Баяндаманы қорғау	37
4	Өзіндік зерттеу жұмыстарын орындау, оларды тапсыру.	Конспект, кестелер т.б.	Коллоквиум немесе сынақ	6
5	Семестрлік тапсырмаларды орындау	Реферат	Рефератты қорғау	6
6	Бақылау іс-шараларына дайындалу	Конспект	Аралық және қорытынды бақылау (тестілеу, емтихан)	4
Барлығы:					75

1 тақырып. Еңбек психологиясының сипаттамасына шолу

Жеке дара және топтық еңбек субъектілердің қалыптасу мен жұмыс жасау аймағындағы тәжірибелік мақсаттардың шешімдер, әдістері мен жолдарды өңдеу және олардың жағдайларын зерттейтін Еңбек психологиясы, еңбек пен еңбек ететіндер туралы ғылыми білімдер бағыты ретінде. Осы аталған сұрақтар бойынша конспект әзірлеу.

Әдебиеттер: [1] 19-35 бет, [6] 15-36 бет, қосымша әд. [4].

2 тақырып. Еңбек үрдісі және оның компоненттері

Еңбек өнімдері мен объектілері және олардың түрлері. Еңбек мақсаттары қалаған болашақтың субъектілік образдар ретінде. Еңбек құралдары мен құрал-саймандары және олардың жіктелуі.

Еңбек жағдайлары. Әр түрлі еңбек үрдістеріндегі объектік еңбек жағдайлардың жалпы түрлер сипаттамасына шолу. Аталған мәселелер бойынша семинар сабағына дайындалу.

Әдебиеттер: [2] 25-46 бет, [3] 39-60 бет, [6] 58-84 бет

Еңбек субъектісі эргатикалық жүйесінің басты компоненті ретінде. Еңбек субъектісінің зерттеу деңгейлері. Еңбек іс-әрекетінің психикалық реттеуіштері: білімдер, икемдер, мамандық тәжірибесі, құндылықтар бағыттаулары, қызығушылықтар, мақсаттар, түрткілер, мамандық сана-сезімі.

Атлған сұрақтар бойынша конспект дайындау.

4 тақырып. Еңбектегі жеке даралық мәселесі

Аудиториялық сабақ мазмұнына кірмеген материалды зерттеу. Қысқаша конспект әзірлеу.

Әдебиет: [2] 128-189 бет, [4] 96-107 бет, [5] 87-103 бет, [6] 108-122 бет.

5 тақырып. Психологиялық мамандықтану

Профессиографияның принциптері. Мамандықтың мақсаттары және оларды жүзеге асыруының еңбек әрекеттердің ерекшеліктері. Аталған сұрақтар бойынша отандық және шет елдердің әдебиеттерін қарастыру.

Әдебиет: [7] 22-35 бет, [8] 71-83 бет, қосымша. [6] 33-45 бет

6 тақырып. Еңбек мотивациясы

Хоторн эксперименттері, ғылыми басқаруындағы адамдар қатынасының концепциясы және еңбекпен қанағаттау мәселесі. Аталған сұрақтар бойынша семинар сабағына дайындалу.

Адамды дамыту мамандық өмірлік еңбегі мен еңбек субъектісі ретінде. Тұлғаның мамандық дамуының нормативтік күйзелістері. Еңбек психологиясы мен акмеология. Аталған сұрақтарды ескере отырып қысқаша конспект әзірлеу. Әдебиет: [3] 10-12 бет, [7] 13-59 бет, қосымша. [5] 24-35 бет

У - қатысу, Дз - үй тапсырма , Б - бақылау жұмыс , П - практикалық жұмыс , РК - шекаралық бақылау

Қорытынды емтихан жазбаша түрде өткізіледі. Көшіру емтихандарда немесе жазбаша жұмыстардың орындалуы жанында тиым салынған.

Қорытынды бағалау балдарда тәртіппен формуламен анықталады:

Р1+ Р 2

И =---------------*0,3+ Э

Қайда Р1, Р 2, КР , Э - балдар сәйкесті , толғандар 1-4 рейтинг қорытындылай , алынғандар орындалу сапасының артынан және қорғаныштың курстық жұмыстың және емтиханда , анықталатындар 100 сәнді шкалаға ;

0,3,0,2 және 0,5- лайықтылар таразылар үлестер, анықталғандар ғалыммен кеңеспен университетті.

Егер сіздер орташасыз бағалауды емтиханда алу ( кемірек 50 балл ), анау сіздердің қорытынды рейтингіңіз тәртіппен анықталмайды , ал ақпартізімге бағалау киіліп тозады « орташасыз ».

Бағалаулардың ұсыну белгісі бағыт бөлек компоненттілерімен.

Тапсырмалардың дәл және дер кезінде орындалуы жанында барынша көп бал ұсынылады және бағыт жұмыстарының жүз пайыздық қатысуында .

Қатысу учётесі жанында және лекцияларға студент жұмыстары, практикалық жұмыста :

- лекцияларға қатысу , материал конспектілеуі -2 балл ( қатысу 1 балл , конспекті барысы 1 балл );

- қатысу практикалық жұмыста және топта белсенді жұмыс -2 балл ( қатысу 1 балл, белсенді жұмыс тапсырма дұрыс орындалуы 1 балл );

- орындалу және үй тапсырма қорғанышы -6 балл.

Бірінші 20 балл шекаралық бақылау құрастырады , екінші шекаралық бақылау -30 балл . Тестілеу түрінде өткізілуге . 20(30) сұрақ алдын ала ескерілген : сұраққа жауап дұрыс -1 балл .

Дұрыс жауаптардың саны қосындыланады .

Көрсетілген талаптардың орындалусызы жанында толықсыз немесе айып пұл балдарды ұсынылады

Айып пұл бал білімдердің бағалау схемасынан аралап шығуға орналастырады .

Мысалы :

(-1 балл лекция толықсыз конспектісі талапқа сай болады );

Қатысу практикалық жұмыста (-1 балл топ жұмысында қатысу ) және т. д.

Барынша көп және айып пұл балдардың арақатынастары есепке ала бағыт аяқтайтын бағалау шығарылады . Бағыт тәртіппен зачет беруімен аяқталынады . Зачетте белгілер келесілер болуға ескеру : әрбір сұраққа анықталады 100 балл , олардан :

100 балл - қойылған сұрақтарға жүйелі және жеткілікті жауап береді ;

85-75 балл - твёрдо материалды біледі, және жетекші сұрақтарсыз жауап береді , проблемамен әдебиетте реттейді ;

74-50 балл - біледі тек ең басты материал, проблемамен әдебиетте шатасады , жеткіліктісіз толық берілген сұрақтарға жауап береді ;

49-0 балл - жеткілікті толық және дұрыс жауап бере алмайды , соның ішінде және берілген сұрақтарға , проблемамен әдебиетті білмейді .