2-тақырып
Дулат Бабатайұлының өмірі туралы мәлімет.Шығармаларының жариялануы, зерттелуі. Патшалық отарлау саясатының басқару жүйесін сынаған өлеңдеріндегі туған жерді, атамекенді құрметтеу әуендері: Дулатжарасың», «Ата қоныс Арқадан», «Әуелі қазақ деген жұрт».
Арнау,толғау өлеңдерінде өз ұлтының рухани әлеміндегі жағымсыз мінез-құлықты сынауы: «Сусағанда сулатып», «Бараққа», «Кеңесбайға», «Ешенге», «Сендер түгіл құмырсқа», «Туралыққа көшпеген», «Қылжың, қылжың туысқан», «Атаны бала алдады».
Дулат өлеңдеріндегі адамгершілік, еңбек тәрбиесі туралы ойлар: «Тегімді менің сұрасаң», «Ұста соққан темірдей», т.б.
Сатиралық тілмен, мысал мазмұнда бернелеу (аллегориялық) тәсілмен жырлаған шығармалары: «Айтпасымды айтқыздың», «Сары шымшық»,т.б.
«Еспембет» дастанының әдеби-фольклорлық сипаттары. Дастанның композициялық құрылысы. Еспембет бейнесінің сомдалу ерекшелігі. Дастандағы жанама кейіркерлер: Ер Қосай, Қабанбай, Ақтанберді. Дастан тілінің бейнелілігі.
«Шаштараз» дастаны. Халық аңызына құрылған дастан оқиғасының негізгі түйінінің сыр сақтай білушілікті уағыздау екендігі.
Дулат шығармаларының жанрлық, көркемдік ерекшеліктері. Өлеңдерінің өлшем-өріміндегі жаңашылдығы.
3-тақырып
Махамбет өмірі туралы мәлімет. Махамбет шығармаларын жариялау,зерттеу жұмыстары туралы мәлімет (Х.Досмұхаммедұлы,Қ.Жұмалиев,Б.Аманшин).
Махамбет – қазақ әдебиетіндегі сыншыл реалистік,романтикалық толғаудың ақыны.Ақын жырларындағы күрескерлік, жауынгерлік, азаматтық әуендер («Ереуіл атқа ер салмай», «Беркініп садақ асынбай», «Атадан туған аруақты ер», «Ұл туса», «Мен ақсұңқардан туған құмаймын», «Арқаның қызыл изені», «Желден де желгір ақбөкен», «Күн қайда?», «Бағаналы терек жарылса», .т.б.)
Махамбет өлеңдерінің философиялық-дүниетанымдық тереңдігі («Орай да борай қар жауса», «Арғымақ сені сақтадым», «Арғымақтың баласы», «Жалған дүние», «Еменнің түбі – сары бал», «Аспандағы бозторғай», «Пыр-пырлай ұшқан қасқалдақ», «Жалғыздық», «Қарағай шаптым шандоздан»).
Шығармаларында халық тұлғасы мен Исатай батыр бейнесінің жырлануы («Исатай деген ағам бар», «Кел, кетелік», «Жақия», «Әй, Махамбет, жолдасым», «Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай», «Соғыс», «Тарланым», «Мұнар күн», «Тайманның ұлы Исатай», «Есіл ер», «Толарсақтан саз кешіп», «Мұңайма», «Айныман», «Біз ер едік», «Қызғыш құс», т.б.)
Лирикалық өлеңдеріндегі ақынның өзбейнесінің сомдалуы («Менің атым Махамбет», «Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқан сөзі», «Қылыштай қиғыр алмас ем», «Мен - тауда ойнаған қарт марал»).
Махамбет өлеңдеріндегі жыраулық-ақындық дәстүр жалғастығының белгілері, сондай-ақ ақынның өзіндік төлтума ерекшеліктері. Ақын шығармаларындағы өлшем-өрім, тіл бейнелілігінің мәселелеоі.
Достарыңызбен бөлісу: |