Психология
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| көру төмпешіктері
мен қабың асты түйіндері ко- сылып ңабық асты деп аталады. Ми қабығы қабық астымен қосыла рефлекторлық әрекеттің күрделі түрлерін басқарады . Жүйке жүйесінің барша бөлімдері өзара тығыз, ықпалды байланыста. Бірақ олардың әрқайсысының мэні бірдей емес. Арқа миы мен мидың бағаналы бөлігі — сопақша ми, орта ми- мен қосыла тума рефлекстер орталығына бірігеді. Арқа миын- да ең қарапайым рефлекстер орталыгы бар. Дене мен аяқ- қол сүйек бұлшық еттерін реттейтін, ішкі мүшелер жұмыста- рын басқарушы рефлекторлық орталықтар да осы арқа миында. Бас миының бағаналы бөлігі күрделі де тіршілікке өте қажет шартсыз рефлекстік әрекеттерді басқаратын орталық. Copy, шайнау және жұтыну рефлекстері осы тетік қүрамындағы сопақша мидың жауап әрекет орталығынан басқарылады. Кейбір қорғаныс рефлекстерін (түшкіру, жөтел, жас ағу) де осындағы жүйке іске асырады. Орта мида көз бен қүлақ қозуларын қозғалыс аймағына жеткізетін орталықтар мен қатар көз қарашығын тарылтатын жүйке тетігі жайғасқан, бірақ бас миы бағаналы бөлігінің қыз- меті бұнымен шектелмейді. Сопақша мида орналасқан дем алыс, жүрек-тамыр мүшелерінің қызметін, сонымен бірге ағзаның ішкі құрылым тұрақтылығын сақтаушы басқа да мүше- лерінің жүмысын реттеуші орталықтар ерекше маңызға ие. Өте күрделі қызметтер мишыққа жүктелген. Бүкіл сүйек — бұлшық ет жүйесіндегі әрекет: жүру, жүгіру, секіру т. б. кезіндегі дене теңдестігін сақтауға орай барша бұлшық еттерді басқару — осы мишыктың міндеті. Бас миының бағаналы бөлігі мен арқа мидың рефлекторлық қызметі ағзаның жауап әрекеттерінің біршамасын қамтиды. Дамыған жануарлардың рефлекторлық қызметі ауқымдылау да күрделірек. Қабық асты (үлкен жарым шарларының көру төмпешіктері мен қабық асты түйіндері) күрделі шартсыз реф лекстік қызметті қамтамасыз етеді. Көру төмпешіктері — қа- бық асты сезгіш орталық, ал қабық асты түйіндері жүрісті рет- теу қызметін атқарады. Адамның саналы әрекетін реттеп, басқарушы мүше-үлкен ми сыңарының қабығы, сондықтан да адам психикасы мен үл- кен ми сыңарлары арасындағы байланыс, қатынас мәселесі- |