67
Батыс Қазақстан облысы топонимиясының құрамында кездесетін гидронимиялық
детерминативтер басқа облыстардағы детерминативтерден өзгешелеу сипатта келеді.
Гидронимиялық детерминативтердің қолданылу ерекшелігі Қазақстанның барлық аймағында
бірдей емес. Мысалы, Батыс Қазақстан гидронимиялық жүйесінде
дария, аб
секілді терминдер
мүлде кездеспейді. Иран-парсы тілдерінен енген бұл терминдер Оңтүстік Қазақстан
территориясында қолданылады.
Гидронимиялық объектілер пайда болу ерекшеліктеріне сәйкес табиғи және жасанды
түрлерге бөлінеді. Мысалы,
өзен, көл, сай, сор, бұлақ, қопа, қамыс, бастау
секілді су
объектілері табиғи түрге жатса,
бөгет,
қалай, көбік, суат, құдық
сияқты түрлері адамның іс-
әрекеті нәтижесінде қалыптасқан гидронимиялық объектілер тобын құрайды. Осының
нәтижесінде, гидродетерминативтердің түркі тілдерінде таралу деңгейі мен аймағы да бірдей
дәрежеде болмайды. Мысалы,
құдық, көл, сай
детерминативтері барлық түркі тектес халықтар
тілінде,
қопа
гидродетерминативінің қолданылу аясын одан да кең көлемде алып қарауға
болады. Топонимиялық еңбектерге сүйенер болсақ, бұл сөздің қатысымен қалыптасқан
гидронимдер Қазақстанның барлық территориясында бірдей қолданыла бермейді. Керісінше,
осы детерминативтердің қатысымен қалыптасқан Кавказда
Достарыңызбен бөлісу: