Рабочая программа курса «Социология»
Қазақстанға қатысты мұрағат деректерінің жүйелі қалыптасуы 18 ғасырдың бас кезінен, яғни қазақ өлкесінің Ресейге қосылуынана басталады
жүктеу/скачать 0,89 Mb.
|
KR mur teor prakt umkd
| Қазақстанға қатысты мұрағат деректерінің жүйелі қалыптасуы 18 ғасырдың бас кезінен, яғни қазақ өлкесінің Ресейге қосылуынана басталады. Патшалық Ресей үкіметі қазақ жерінокругтерге бөліп билегені тарихтан мәлім. Округтік мұрағат құжаттары бекерден-бекер жойылуға жіберілгені туралы С.Байжанов еңбектерінде көрсетіледі. Ал, қалған қазан төңкерілісіне дейінгі деректер Орынбор (1925жылға дейін), содан соң Қызылорда (1929 жылға дейін), және Алматы (1929 жылдан бастап) қоныс тепкен қазіргі ҚРОММ-да сақталуда.
Қазан төңкерісіне дейін патшалық Ресейдің отарындағы Қазақстанда жергілікті халықтың көрнекті өкілдерінің құжаттарын жинақтауға көп көңіл бөлінбейді. Құжаттарды коллекционерлер, өлкетанушылар, негізінен, қазақ халқының салт-дәстүрін, фольклорлары мен этнографиясымен айналысқан патша шенеуліктері жинайды. Өлкетанушылардың құжаттық мұраларын сақтауда Орынбор мұражайы, Жетісу мұражайы, Орыс географиялық қоғамның Жетісу бөлімі айтарлықтай рөл атқарады. 1940 жылдардың басында құрылған ҚазақКСР Ғылым академиясының мұрағаты ғылымдардың құжаттарын сақтауда үлкен оөл атқарады. Қазақстанда Мемлекеттік мұрағат қызметін ұймдастыру 1920 жылдары басталады, бірақ жеке адамдардың құжаттарын жинау әлі оның міндетіне қосылмайды. Сонда да осы бағытта біршама істер жүргізеді. М, ол жылдары тарихшы Н.М.Черновскийдің жеке қоры, жергілікті тұрғындар Тимашевтердің әулеттік қорлары қабылданады. 1926 жылы 1-шілдеде сегіз үйезде мұрағат бюролары ұйымдастырылады. Алайда Қостанай уезіндегі губерниялық мұрағат бюросы қызметкердің жоқтығынан мүлде жабылып қалған. Мұндағы мұрағатта жүз жылдан астам уақытты қамтитын, жалпы салмаға екі мың пұт шамасындаға құнды құжаттар болған. Соның көбі иессіздікке ұшыраған екен. Жаркент уезінде Н.Горохова дейтін мұғалиманың өлке тарихына қатысты өз бетімен жинап жүрген қыруар материалдары ол қайтыс болғаннан кейін кім көрінгеннің қолында кеткені жөнінде де дерек бар. 1930 жылдары мемлекеттік мұрағатқа азамат соғысына қатысқандардың және ұлттық мәдениет өкілдерінің бірқатар жеке қор құжаттары қабылданған. 60-жылдары мемлекттік мұрағатқа Қазақстанның көрнекті әдебиет пен өнер қайраткерлерінің құнды қорлары қабылданады. Олар: Кеңес Одағының халық әртістері К.Байсейітова, Қ.Қуанышбаев, жазушылар С.Мұқанов, І.Жансүгіров, І.Есенберлин, т.б. құжаттары. 1970 жылдары Қазақ КСР Ғылым академиясының тұңғыш президенті, академик Қ.И.Сәтбаевтың, сәулетші Д.Герасимовтың, астрономия және биотехника саласының көрнекті маманы В.Н. Бухманның, т.б. қорлары қабылданады. 80-жылдардың басында мұрағат қорына екі мәрте Кеңес Одағының батыры, ұшқыш Т.Бигельдиновтің, гвардия полковнигі, Кеңес Одағының батыры, жазушы Б.Момышұлының, жазушы-академик М.Әуезовтің, журналист-ғалым Ф.И.Самариннің, тағы басқалардың қорлары қосылады. Қазіргі ҚРОММ-да екі жүзден аса жеке және отбасылық қорлар коллекциялары бар. Бұл қорлар ХІХ ғасырдың аяғы мен қазіргі кезең аралығын қамтиды. Міне, осыдан бүкіл ел, халықтың асыл мұрасы қымбат қазынасы болып табылатын тұлғалар құжаттары мемлекеттік мұрағаттың жеке қор бөлімінде көздің қарашығындай сақталуда. Уақыт өтеді, жаңа көнереді, бірақ ол көненің де болашақ ұрпаққа беретін өз тағылымы, өз тәлімі бар. Сол ұжаттарды қолға алсақ, шешіле сыр шертетін, тарихты тапшылтпай тануға қосар үлесі, тигізер септігі мол. Құнды дерек кімді де болса толғандырады, терең ойға жетелеп, рухани озық береді. жүктеу/скачать 0,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|