Кіріспе Химиялық өндірістің маңызды экологиялық және экономикалық проблемасы, халық шаруашылығының басқа салалары сияқты, шикізатты кешенді өңдеу болып табылады. Себебі, осы саладағы өнімнің өзіндік құнының 60 70% - ы шикізат үлесіне тиесілі, ал өндірістің барлық қалдықтары шикізаттың жоғалуы, яғни оны ұтымсыз пайдалану және қоршаған ортаның ластануы көбінесе өте улы және табиғатқа тән емес қосылыстармен. Химиялық өндірістің әр саласының, әрине, өзіндік ерекшеліктері бар.
Елдің экономикалық құрылымы өндірістік күштердің орналасуымен, өндірістік және ғылыми потенциалдармен және материалдық өндірістің әлеуметтік-экономикалық даму қарқындарымен өзара әрекеттеседі. өндірістің тиімді орналасуы – халық шаруашылық және территориялық пропорцияларды жетілдіруге арналған база. Ғылыми ауқымды, бәсекеге қабілетті жаңа кәсіпорындарды орналастыру арқылы үйлеспеушіліктер жойылады, олар қоғамның мұқтаждықтарын есепке алумен қажетті пропорцияларды белгілейді. Ішкі құрылыстағы ығысулар да салалардың даму қарқындарына, табиғи ресурстарды және қолда бар өндірістік аппаратты пайдалануға байланысты болады:
Сонымен, бір аймақтың дамуы меншікті міндеттерді шешуді ескермегенде басқа аймақтардың мұқтаждықтарын қанағаттандырумен анықталды. Оның экономикасы тиімсіз құрылымдық саясаттың салдары болып табылған, бірқатар ерекшеліктермен сипатталады:
- ауыр өнеркәсіптің шамадан тыс дамуы, соңғы емес, аралық өнімді шығаратын материал сыйымы салалардың басым болуы;
- тұрғындардың қажеттері үшін өндірілетін өнімнің төмен үлесі;
- өндірістік аппараттың технологиялық артта қалғандығы (өнеркәсіптің негізгі қорларының тозуы – 60 % - тен артық, оның шамадан тыс көп үлесі металлургиялық, отын-энергетикалық комплекстерде).
Негізгі бөлім Өнеркәсіптік ластану көздері
Тау-кен өндірісі жер қойнауынан пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге және оларды бастапқы өңдеуге (байытуға) арналған өндірістік шаралар кешенін қамтиды.
Бүгінгі таңда тау-кен өндірісі қиындап барады. Бұл тереңдіктің, тау-кен жұмыстарының қиын жағдайларының және тау жыныстарындағы құнды заттардың аз болуымен байланысты.
Тау-кен өндірісінің заманауи ауқымы тек табиғи ресурстарды пайдалану қарқындылығымен ғана емес, сонымен бірге өндірістік қалдықтардың мөлшерімен де, қоршаған ортаға әсерімен де сипатталады.
Тау-кен кәсіпорындарының табиғатқа әсер ету ерекшеліктері:
Масштаб. Кен өндіру аймағында жерлер ауылшаруашылық айналымынан алынады, ормандар кесіліп, жер мен судың тұтастығы бұзылады, жаңа ландшафттар пайда болады.