Ресей және Кеңес мемлекеттерінің тарихы
-дәріс. ХІХ ғ. 60-70 жж. реформалары
жүктеу/скачать 3,54 Mb.
|
| 12-дәріс.
ХІХ ғ. 60-70 жж. реформалары. Ресей тарихында ХІХ ғ. 60-70 жж. өте маңызды кезең болып есептелінді. Бұл жылдары бірнеше реформалар – шаруа, земствалық, қала, сот, әскери және оқу ағарту саласында жүргізілді. Тарихи әдебиетте бұны «Ұлы реформалар» деп атап, көптеген тарихшылар «жоғарыдан жүргізілген революция» деп те атайды. Бұл реформалардың себептері қандай болды? ХІХ ғ. ортасындағы Ресей қоғамының барлық жақтарын қамтыған терең структуралық дағдарыс. Крепостной правоны жоймайынша елдің одан әрі дамуын қамтамасыз ету мүмкін болмады. Помещиктердің шаруаларды қанауының әр алуан жолдарын тереңдетуі барысында крепостной шаруалардың еңбегі тиімсіз бола бастады, нәтижесінде помещик қожалықтардың тиімділігі төмендеп, шаруашылықтар қожырап, ыдырай бастады. ХІХ ортасында Европалық Россияның 2/3 помещиктік қожалықтарында күйзеліс нәтижесінде мемлекетке төлейтін қарыздар өсіп, 1859 ж. 450 млн. сомға жетті. Дағдарыс өнеркәсіп саласын да қамтыды. Жалдамалы еңбек кадрларының қалыптасуы өте жәй жүрді. Россия Европа елдерінен экономикалық және ғылыми техникалық тұрғыда артта қала берді. 1853-1856 жж. Россияның Қырым соғысындағы жеңілісі нәтижесінде өте ауыр Париж келіссөзіне қол қойылды. Келіссөз шарттары елдің ұлттық қауыпсіздігіне тікелей қауып төндірді, Россия Ұлы державалық статустан айырылды. Сонымен қатар соғыс экономиканы тұралатып, финанс жүйесін дағдарысқа ұшыратты. Сыртқы сауда көлемі азайды. Соғысқа дейінгі кезеңнен сауда көлемі 13 есе қысқарды, сыртқы рынокқа астық шығару 4,8 есе, сырттан машина, техника әкелу 10 есе қысқарды. Шаруа толқулары күшейді. Мысалы: 1850 ж. 216 бас көтеру болса, 1860 ж. 833-ке жетті. Қоғамның алдыңғы қатарлы тобының арасында либералдық мазмұндағы көңіл күй мен қоғамдық ой қалыптасты. Мысалы: К.Д: Кавелин (1818-1855) белгілі қоғам қайраткері, юрист, тарихшы, Петербург университетінің профессоры «Шаруаларды босату туралы» жазбаларында шаруаларды босатудың экономикалық және Комментарии Реализации реформаторских планов мешала сложная внешнеполитическая обстановка. В 1806 – 1812 гг. война с Турцией благодаря М.И.Кутузову закончилась выгодным для России миром. В 1808 – 1809 гг. в результате войны со Швецией в состав России вошла Финляндия. Россия участвовала в антинаполеоновских коалиций (1805, 1807), но по Тильзитскому миру вынужденно присоединилась к континентальной блокаде своего бывшего союзника – Англии. Наполеон не доверял России и начал против нее войну. В июне – декабре 1812 г. «великая армия» императора Наполеона была в России уничтожена. Свою роль сыграла гениальная стратегия М.И.Кутузова. Французы испытали силу русской армии в битвах под Смоленском (июль 1812), у села Бородина (26 августа 1812), у Малоярославца (октябрь 1812). Александр I проявил твердость и не пошел на мирные переговоры с Наполеоном. В 1813 – 1814 гг. русская армия совершила освободительный поход, в котором также участвовали Англия, Пруссия, Австрия и Швеция. Наполеон отрекся от престола. Его попытка вернуться к власти в 1815 г. закончилась поражением при Ватерлоо от союзных войск. В Европе были восстановлены феодально-монархические режимы. Россия, Пруссия и Австрия образовали Священный союз, который подавлял революционное движения в различных странах. Николай I во внешней политике действовал активно. В 1830 – 1831 гг. было подавлено восстание в Польше. В мае 1849 г. царские войска подавили революционное движение в Венгрии и помогли восстановить власть австрийских Габсбургов. Огромного напряжения потребовала Кавказская война 1817 – 1864 гг. Горцы под руководством имама Шамиля, при поддержке Англии, Турции и Ирана вели упорную борьбу, в которой Россия потеряла 77 тыс.человек и огромные средства. В 1853 г. Николай I столкнулся с коалицией Турции, Англии, Франции и Сардинии. Австрия и Пруссия заняли недружественную, внешне нейтральную позицию. Союзники блокировали Кронштадт и Свеаборг, пытались взять Петропавловск – Камчатский. В Крыму после ряда поражений русские войска были вынуждены после 349 – дневной осады сдать Севастополь. Крымская война наглядно показала цивилизационное отставание России. После смерти Николая I Александр II подписал Парижский мирный договор 1856 г., по которому России запрещалось держать военный флот на Черном море. жүктеу/скачать 3,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|