Республикалық басылым білім жолы
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ
жүктеу/скачать 0,66 Mb. Pdf көрінісі
|
№-02-40-2023
| МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ
ТӘРБИЕ МЕН ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ КАРЖАУБАЕВА ДИНАРА СЕРИКБОЛОВНА Ақтөбе облысы, Темір ауданы, Кеңқияқ ауылы "Зере"бөбекжай-балабақшасының тәрбиешісі Мектепке дейінгі ұйымдарда бала тәрбиесіне қажетті алуан түрлі жұмыстар атқарылады, соның ішіндегі маңызды бір саласы дене тәрбиесі болып табылады. Мектепке дейінгі білім берудің мемлекеттік ұйымдары нормативтікқұқықтық актілермен бекітілген мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің нормалары мен ережелерін сақтау кезінде оларға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру үшін мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жөніндегі қызметті жеткізушілердің тізбесіне қосылады. Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбие мен оқытудың негізгі міндеттері: • Ұжымға тәрбиелеу, балалардың өзара ұжымда қарым-қатынасын қалыптастыру, Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу, әр түрлі ұлт өкілдеріне қадір тұту және сыйлау; • Баланың өмірін сақтау және денсаулығын нығайту, толыққанды дене бітімін дамыту, Қазақстан Республикасы халықтарының ұлттық дәстүрі негізінде салауатты өмір салты құндылығын қалыптастыру; • Толық кеңістікті құру және мектеп жасына дейінгі баланың жеке дамуын кешенді сүйемелдеудің қамтамасыз ету; — Баланың сөйлеуін және ана тілін, қарым-қатынас мәдениетін дамыту, сауат ашу негіздерін меңгеруге даярлау; • Мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік құндылық бағдарын адамның оң мінез- құлқы, нормасы, тәртіптік ережесі, қазақстандық қоғамда қалыптасқан халықтық салт-дәстүр үлгісінде қалыптастыру; • Өз Отаны мен туған өлкесіне сүйіспеншілігін, мемлекеттік рәміздерге құрметпен, қоршаған орта, отбасы, түрлі ұлт өкілдеріне адамгершілікпен қарауға тәрбиелеу; • Балада қоршаған дүние, өзі және әлеуметтік ортасы туралы алғашқы түсініктің тұтас бейнесін қалыптастыру. Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі жұмысының сапасын және тиімділігін арттыру қазіргі педагогика ғылымының және қоғамның алдына қойған маңызды ісі болып табылады. Баланы өмірінің алғашқы күндерінен бастап тәрбиелеу керек. Бірқатар мұғалімдердің пікірінше, жақсы тәрбие баланың қоғамға сәтті кіруін және ондағы өнімді өмір сүруін қамтамасыз ете алады. Тәрбиенің негізімейірімділік, жауаптылық, еңбекқорлық, қамқорлық, адалдық және әдептілік сияқты жеке қасиеттер. Бұл қасиеттерді бала бойына дарыта білу қажет. Мектеп жасына дейінгі баланы тәрбиелеу ойынның жетекші рөлімен балалар іс-әрекетінің өзара байланысты түрлері жүйесінде жүреді; – баланың жеке басының дамуы субъективті белсенділіктің көрінісі, субъективті тәжірибе, субъективті ұстанымның қалыптасуы жағдайында жүреді; – мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеудің тәрбие процесінің барлық субъектілерінің, балабақша мен отбасының, мектептің және басқа да әлеуметтік институттардың өзара іс-қимылымен шарттылығы; – тәрбие процесінің үздіксіздігі, мектепке дейінгі жастағы барлық сатыларда баланы дамыту мен тәрбиелеудің бірыңғай желілерінің болуы және бастауыш мектеп жасындағы сатыға өту кезінде тәрбиелеуде мазмұнды сабақтастықты сақтау. Тәрбие құралы – бұл балалар іс-әрекетінің әр түрлі түрлері: коммуникативті, еңбек, танымдық- зерттеу, өнімді, ойынның жетекші рөлімен музыкалық және көркемдік. Ол баланың бүкіл өмірінің матасына, оның өмір сүру кеңістігіне органикалық түрде тоқылған. 14 «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал. Куәлік № KZ37VPY00015077 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Ойынның тәрбиелік мәні мынада: мектеп жасына дейінгі балалар ондағы әлеуметтік өмірдің әртүрлі аспектілерін көрсетеді, сонымен қатар мектеп жасына дейінгі балалар ойын командасында құрдастарымен қарымқатынасты реттеу қажеттілігі туындайды, моральдық мінез-құлық нормалары қалыптасады және моральдық сезімдер көрінеді. Ойын барысында балалар белсенді, бұрын қабылдаған нәрселерін шығармашылықпен өзгертеді, олардың мінез-құлқын еркін және жақсы басқарады. Оларда дамып субъектные қасиеттері, мінез-құлқы қалыптасады, жанама түрде басқа адам. Оның мінез-құлқын айналадағы адамдардың мінез-құлқымен үнемі салыстыру нәтижесінде бала өзін, өзінің "Мен"туралы жақсы білуге мүмкіндік алады. Мұның бәрі мектеп жасына дейінгі баланың әлеуметтік-жеке дамуына тікелей әсер етеді. Тәрбие процесінде мектеп жасына дейінгі бала ересектермен және құрдастарымен тәуелсіз жеке және бірлескен іс-әрекеттерді ұйымдастыру және қатысу тәжірибесін алады. Балалардың тәуелсіз іс-әрекеті дегеніміз-әр баланың қызығушылықтары бойынша іс-әрекетті еркін таңдауын қамтамасыз ететін және құрдастарымен өзара әрекеттесуге немесе жеке әрекет етуге мүмкіндік беретін мұғалімдер құрған пәндік-дамушы орта жағдайындағы мектеп жасына дейінгі балалардың еркін іс-әрекеті. Ересектер мен балалардың бірлескен қызметі деп бір кеңістікте және бір уақытта ортақ міндеттерді шешу бойынша екі және одан да көп қатысушылардың (ересектер мен тәрбиеленушілердің) қызметі түсініледі. 14 Ол ересек адамның серіктестік ұстанымымен және ұйымның серіктестік формасымен (ересектер мен балалардың ынтымақтастығы, балалардың еркін орналасуы, қозғалысы және қарым-қатынас мүмкіндігі) ерекшеленеді. Бірлескен іс-әрекет жағдайында бала құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынастың әртүрлі формаларын орнатуда құнды жеке тәжірибе алады, адамгершілік қасиеттерін көрсетеді. Тәрбие жұмысы-бұл тұлғаны үйлесімді дамыту мәселелерін шешу мақсатында тәрбие ортасын ұйымдастыруға және оқушылардың әр түрлі ісәрекеттерін басқаруға бағытталған педагогикалық қызмет. Тәрбие жұмысы мен оқытудың арақатынасын түсіну оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі туралы тезистің мағынасын ашады. Тәрбиешінің басшылыққа алатын негізгі ұстанымдары: 1. Тәрбиеленуші мен тәрбиеші арасындағы педагогикалық әдеп пен ынтымақтастықтың сақталуы; 2. Тәлім-тәрбие, ұсынылған ойындарды меңгерту, оның бала зердесіне әсер етуі, қабылдауы, есте сақтауы; 3. Балаларға берілген тапсырманың шектен тыс ауыр болмауы; 4. Тәрбие жұмыстары баланың денсаулығын нығайтуға әсер ететіндей болуы шарт; 5. Ойын тәсілдерінің тиімділігі іс-әрекеті жүйелі, мазмұн сабақтастығын сақтай отырып бірнеше компоненттерін құру. Мектепке дейінгі тәрбиешілердің ынтымақтастығы бала тәрбиесінде өзіндік маңызға ие. Оның міндеттері: • мектепте, балабақшада және отбасында білім беру мен тәрбиелеу процесінің бірыңғай тұжырымдамасын әзірлеу; • білім берудің әртүрлі сатыларында тәрбиелеудің мақсаттары мен міндеттерінің, оларға қол жеткізу тәсілдерінің барынша сәйкес келуі; • ата-аналарды бала дамуының негізгі психологиялық-педагогикалық бағыттары бойынша ағарту; • балаларды балабақшадан бірінші сыныпқа көшіру кезінде проблемаларды еңсеру үшін ата- аналарға сапалы психологиялық қолдау жүйесін құру; • балалардың қоғамдағы белсенді қызметіне оң көзқарастың отбасылық тәжірибесін тарату. Мектепке дейінгі жас-жеке тұлғаның қалыптасуындағы маңызды кезең. Бала адамдардың қоғамдық қатынастар саласына кіреді. Мектеп жасына дейінгі баланың жеке басындағы негізгі өзгерістер дүниетанымға қатысты, әлемнің алғашқы бейнесі пайда болады, алғашқы этикалық инстанциялар пайда болады, мотивтер мен ерікті мінез-құлыққа бағыну қалыптасады, жеке сана пайда болады, ересектермен қарым-қатынас жүйесіндегі шектеулі орнын түсіну пайда болады. 15 «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал. Куәлік № KZ37VPY00015077 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Мектепке дейінгі жаста ойын жетекші іс-әрекет болып табылады, бірақ Еңбек және оқу іс- әрекетінің элементтері де дамиды. Баланы оқыту және дамыту оқу іс-әрекетінде емес, ойын барысында жүзеге асырылады, балаларға білім беру бағдарламасын игеру нәтижелеріне қатаң талаптар қойылмайды. Мектеп жасына дейінгі балалардағы стандартты оқу сабақтарының орнына тікелей білім беру қызметі қолданылады, ол балалар іс-әрекетінің әртүрлі түрлерін ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады, сонымен қатар оларды әртүрлі жұмыс формалары мен әдістерін қолдана отырып біріктіреді. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту кезінде оқытудың көрнекі, ауызша, практикалық әдістері мен әдістері қолданылады, проблемалық және зерттеу әдісі тиімді. Бірақ мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуда оқытудың ойын әдістері мен әдістері басым болып табылады. Балаларда жаңа білімге деген қызығушылықты және оларды іс жүзінде қолдануға деген ұмтылысты ояту, балаларды ойын дағдыларымен байыту қажет. Қазіргі уақытта жеке бағытталған оқытуға басымдық беріледі. Мектеп жасына дейінгі балалар бала мен ересек адамның бірлескен іс- әрекеті, тәуелсіз ойын әрекеті барысында оқытылады. Мектеп жасына дейінгі балаларды оқытудың негізгі формалары: фронтальды, жеке, топтық, Кіші топтық ойын әрекеттері. Оқу сапасының негізгі көрсеткіші-баланың дамуындағы прогресс. Проблемалық жағдайларды жасай отырып, ересектер балаларды гипотезалар жасауға, қорытынды жасауға, қателіктер жіберуден қорықпауға үйретеді. А. М. Матюшкиннің пікірінше, қателік жасаудан қорқу баланың интеллектуалды мәселелерді шешуге және шешуге деген бастамасын тежейді. Баланың айналасындағы заттар мен құбылыстар туралы жаңа, күтпеген ақпарат алу дәмін сезінуі өте маңызды. жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|