Әдебиеттер:
1. «ТМД топырақ картасы»
2. "Почвы Казахской ССР".
3. Т.Ф.Афанасьева, В.И.Василенко и др. "Почвы СССР".
4. Атлас почв СССР
5. «БҚО топырақ картасы»
9. СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА (СӨЖ) АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР
9.1. СӨЖ-ның тақырыптары мен орындалу уақытының кестесі
№
|
Тақырыбы
|
Тапсыру уақыты
|
Тапсырма түрі
|
1
|
1. Топырақтану тарихы:
А) В.В. Докучаев, П.А.Костычев, Н.М.Сибирцев, К.Д.Глинка, Г.Н.Высоцкий, К.К.Гедройц, С.С.Неуструев, В.Р.Вильямс және т.б. ғалымдар еңбектерінің маңызы.
Б) Шетелдік топырақтанушылар.
2. Топырақ құраушы жыныстар: шөгінді, магматикалық, метаморфоздық
3. Топырақ түзуші тау жыныстары мен рельефтің топырақ таралуына әсері
|
1 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
2
|
1. Топырақ түсі.
2. Топырақтағы жаңа заттар.
3. Топырақтың микроморфологиясы
|
2 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
3
|
1. Топырақта гумусты заттардың географиялық таралу заңдылықтары.
2. Микроэлементтер.
3. Топырақ жамылғысының ұйымдасу деңгейі
|
3 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
4
|
1. Топырақ ертіндісі
2. Топырақ түзудегі қарашіріктің ролі.
3. Күн энергиясының, органикалық заттарының, топырақ ылғалының және химиялық элементтерінің таралуына мезо- және микрорельефтің ролі
|
4 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
5
|
1. Топырақ түзілу және климат.
2. Мезо- және микрорельеф формаларының мәні.
3. Топырақты су эрозиясынан қорғау.
|
5 апта
|
жазбаша
баяндама жасау
жазбаша
|
6
|
1. Топырақ зональдығы және топырақты аудандастыру.
2. Топырақ температурасын реттеу тәсілдері.
3. Реферат жазып тапсыру.
|
6 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
7
|
1. Топырақ құнарлығының түрлері.
2. Адамзат баласының топыраққа әсері.
3. Коллоквиум 1
|
7 апта
|
жазбаша
жазбаша
|
8
|
1. Тундра топырақтарын пайдалану және қорғау.
2. Әлсіз дамыған топырақтар: литосольдер, ареносольдер, регосольдер, пелосольдер.
3. Адамзат қоғамының басқа салаларына топырақтың маңызы.
|
8 апта
|
жазбаша
ауызша
жазбаша
|
9
|
1. Құба орман топырақтары
2. Сұр орман топырақтары
3. Топырақтың өндірістік эрозиясы.
|
9 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
10
|
1. Қара топырақтарға көзқарастар даму тарихы. Қара топырақ туралы В.В.Докучаев еңбектерінің генетикалық топырақтанудың пайда болуындағы маңызы. Қара топырақтардың шаруашылық маңызы. Топырақ жамылғысының эрозиясының қауіптілігі мен қүресу шаралары.
2. Құрғақ дала зонасы топырақтарының географиялық ерекшелігі.
3. Брюниземдердің жалпы сипаттамасы, оларды пайдалану.
|
10 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
11
|
1. Каштан топырақтарды ауыл шаруашылығында пайдалану.
2. Шөл зонасы топырақтарын ауыл шаруашылығында пайдалану.
3. Шалғынды құба топырақтар.
|
11 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
12
|
1. Сортаң топырақтардың түзулуіне көзқарастардың дамуы. К.К.Гедройц, К.Д.Глинка еңбектері.
2. Жайылма топырақтарының түзілу жағдайлары.
3. Солодтарды ауыл шаруашылығында пайдалану.
|
12 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
13
|
1. Сұр топырақтарды ауыл шаруашылығында пайдалану.
2. Шөлді зонаның топырақтарын пайдалану ерекшеліктері.
3. Шөлді зонаның топырақтарын пайдалану ерекшеліктері.
|
13 апта
|
жазбаша
жазбаша
|
14
|
1. Сұр топырақтардың сұр-құба топырақтарынаң айырмашылығы.
2. Топырақты екіншілік тұзданудан сақтау.
3. Реферат тапсыру.
|
14 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
15
|
1. Негізгі топырақ топтарының таралуы.
2. Топырақтың халықаралық систематикасы.
3. Топырақ қорғау негіздері. Топырақты батпақтанудан, ластанудан, сортаңданудан сақтау.
|
15 апта
|
жазбаша
жазбаша
жазбаша
|
9.2. Рефераттардың, баяндамалардың тақырыптары
(таңдамалы түрде)
№
|
Тақырыптары
|
Тапсыру түрі
|
Уақыты
|
1
|
1 бөлім Топырақ құрамымен қасиеттері
Топырақтану тарихына қысқаша шолу.
Топырақтың сіңіру қабілеті.
Топырақты зерттеу әдістері.
Жер бетінде алғашқы топырактардын пайда болуы
Далада топыракпен танысу методикасы.
Топырақтану ғылымының дамуының негізгі кезендері.
Топырақ құраушы факторлар.
Топырақ құраушы жыныстар.
Топырақтың морфологиялық белгілері.
Топырақтың органикалық бөлігі.
Топырақ сулары мен топырақтың сулы қасиеттері.
Топырақтың негізгі типтеріне шолу
Гумификация мен дегумификация процесстері.
Қара шіріндінің негізгі компонентері
Фульвоқышқылдар мен фульваттар
Қарашірінді қышқылдары мен гуматтар
Топырақ орта реакциясы.
Топырақтың сіңіру сыйымдылығы.
Топырақ сулары мен топырақтың сулы қасиеттері.
Топырақтың су режимі.
Қазақстан топырағы және оның экологиясы
Топырақты ластанудан сақтау.
Топырақ қорғау мен ауыл шаруашылықты химияландыру.
Топырақ эрозиясы және онымен күресу шаралары.
Рекультивация.
Топырақтың ауасы
Топырақтың сұйық бөлімі
Топырақ ерітіндісі
Топырақтың қатты фазасы
Топырақтағы жылу
|
реферат
|
ҮІІ апта
|
2
|
2 бөлім Топырақтың жер бетінде таралуы
Топырақ географиясының негізгі заңдылықтары
Негізгі топырақ топтарының таралуы.
Тақырлар. Морфологиялық белгілері.
Шалғынды-сортаңды топырақтар.
Шөл зонасының құба, сұр-құба топырақтары.
Сұр-құба топырақтар морфологиясы.
Сорланған және сортаң топырақтар морфологиясы. Олардың генетикалық ерекшеліктері.
Сортаң топырақтардың түзулуіне көзқарастардың дамуы.
Зонааралық (сорланған, сортаң, солодтар) және зонасыз (құм және т.б.) топырақтар.
Полярлы және субполярлы тундра топырақтары.
Күлгін топырақтар.
Құба орман топырақтары.
Сұр орман топырақтары.
Прерия қара топырақтары.
Дала қара топырақтары.
Құрғақ дала қара қоңыр топырақтары.
Шөлейт құба топырақтары.
Сұр-құба шөлейт топырақтары.
Қызыл, сары және қоңыр-сары ылғалды субтропик топырақтары.
Латериттер және латеритті күлгін топырақтар.
Саванна қызыл топырақтары.
Құрғақ саванна қара топырақтары.
Құрғақ тропика орманның қызыл-қоңыр топырақтары.
Далалық тропикалық саванна қызыл-құба топырақтары.
Таулы аудардардың топырақтары.
Тундра топырактары
Күлгіндеу топырактар
Қара топырақтар
Орман сүр топырақтары
Қоныр топырақтар
Құрғақ далалардын құба топырактары.
Сор және сортан топырақтар
Ылғалды субтропиктердің қызыл топырақтары және баска топырақтары
Тайга-орман ландшафттарының топырақтары.
Аралас орман топырақтары
Жапырақты орман топырақтары.
Шалғынды және шалғынды-алуаншөптесінді далалар топырақтары
Құрғақ дала мен шөлейт зоналарының топырақтары.
Даланың гидроморфты топырақтары
Шөлдің топырақтары.
Субтропикалық белдеу топырақтары
|
реферат
|
ІХ апта
|
10. ОҚУ, ӨНДІРІСТІК ЖӘНЕ ДИПЛОМАЛДЫ САРАМАНДЫ ӨТКІЗУ ЖӨНІНДЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР ЖӘНЕ ЕСЕП ҚҰЖАТТАРЫНЫҢ ТҮРІ (ЕГЕР ПӘН БОЙЫНША ҚАЖЕТ БОЛСА).
Топырақ географиясы пәнінен далалық оқу сараманы күніне 6 сағаттан 3 күнге есептелген. Далалық сараман барысында студенттер курс бойынша алған теориялық білімдерін далалық жағдайда практикамен ұштастырып, жетілдіре түседі. Аудиторияда жасаған морфологиялық ерекшеліктерін табиғи жағдайда көзбен көре отырып жасайды. Далалық сараман жоспары:
1-ші күні студенттер аудиторияда аталған пән бойынша әдебиеттермен танысып, одан өздеріне қажетті әдістемелік нұсқауларды жазып алады. Соның ішінде топырақтың морфологиялық белгілері, монолит алу, жергілікті жерді картаға түсіру. Жазған жұмыс жасау барысы негізінде топырақ шұңқырын қазып, оған морфологиялық талдау жасау үшін далаға шығады. Ең алдымен шұңқыр қазатын жер таңдап алынады (Медколледж аймағы). Жергілікті жерді картаға түсіреді. Сол жердің өсімдік жамылғысының пайыздық деңгейі анықталады. Ұзындығы 100-120 см, ені 70-80 см болатындай тік шұңқыр қазылады. Қазылған шұңқыр бойынша қабаттарға бөліп, әр қабатқа морфологиялық талдау жасалып, монолит және анализге топырақ үлгілері алынады.
2-ші күні лабораторияда алынған топырақ үлгісі бойынша топырақтың құрылымдық және бөлшектік құрамы анықталады. Сондай-ақ әкелінген топырақ үлгісінен Тюрин әдісі бойынша топырақтың органикалық заты - гумус мөлшері анықталады. Топырақ үлгісіне химиялық талдау жасалады, хлорид, сульфат, нитрат, кальций және темір иондары анықталады.
3-ші күні жасалған тәжірибелер қорытындыланып, далалық сараман бойынша есеп жазылады. Жазылған есеп негізінде жетекшіге сынақ тапсырады.
11.Студенттің оқу жетістіктерін бақылау және бағалау материалдары (бақылау тапсырмалары, тесттік тапсырма, өзін-өзі даярлау сұрақтар тізімі, емтихандық билеттер және т.б.)
11.1 Білімді бағалау жөніндегі мәлімет
«Білімді бағалау схемасы»
№
|
Бағалау критериясы
|
Бағалау түрі
|
%
|
Барлығы
|
1
|
Үй тапсырмасы (ОЖСӨЖ)
|
100
|
45
|
|
Дәріске қатысу
|
100
|
30
|
2
|
Жеке жұмыс
|
100
|
2
|
3
|
Бақылау жұмысы
|
100
|
2
|
6
|
Лабораториялық сабақта белсенділік
|
100
|
15
|
7
|
Бақылаудың басқа т үрлері
|
100
|
N
|
|
Аралық бақылау (Р1, Р2)
|
100
|
Барлық бағалардың орташа мәні
|
|
Ағымдағы бақылау
|
(Р1+Р2)/2
|
|
|
Емтиханға жіберілу рейтингісі
|
Аралық бақылау *0,6
|
|
|
Қортынды бақылау (емтихан)
|
100*0,4
|
|
|
Барлығы
|
Емтиханға жіберілу рейтингісі + Қортынды бақылау
|
|
Бағалау туралы ақпарат
Барлық семестр уақытында 2 рубеждік бақылау (8-ші – 15 – ші жұмада). Студенттердің үлгерімі бақылау уақытында максимальді көрсеткіш 60% құрайды. Семестр аяғында сабақ пәні бойынша емтихан өтеді. Максимальді көрсеткіш 40% құрайды. Екеуін қосқанда 100% құрайды. Емтихан тест түрінде, курсты теориялық және практикалық материалды қамтитын 30 сұрақтан тұруы керек.
Қорытынды емтихан пәннің негізгі теориялық және практикалық материалдарын қамтитын нұсқауларға бөлінген тест тапсырмалары түрінде өтеді.
Әріптік бағалау және оның балдардағы цифрлік эквиваленті дұрыс жауаптардың пайыздық көрсеткіші бойынша анықталады (кесте бойынша)
Студентердің білімі келесі кесте бойынша бағаланады:
Бағалау
|
Бағаның әріптік баламасы
|
Бағаның сандық баламасы
|
Бағаның проценттік баламасы
|
Бағалаудың дәстүрлі жұйесі
|
А
|
4,0
|
95-100
|
өте жақсы
|
А-
|
3,67
|
90-94
|
В+
|
3,33
|
85-89
|
жақсы
|
В
|
3,0
|
80-84
|
В-
|
2,67
|
75-79
|
С+
|
2,33
|
70-74
|
қанағаттанарлық
|
С
|
2,0
|
65-69
|
С-
|
1,67
|
60-64
|
Д+
|
1,33
|
55-59
|
Д
|
1,0
|
50-54
|
Ғ
|
0
|
0-49
|
қанағаттанарлықсыз
|
11.2 Курс саясаты және іс-жосығы
Студенттерге қойылатын талаптар:
Курс бойынша жоғары балл алу үшін әрдайым жұмыстану қажет.Себебі пән бойынша баға жалпы семестр бойы жинақталады. Сабаққа белсенді қатысып,барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындаған жағдайда студентке жоғары баға қойылады. Студент әрбір кредит сағат боцынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет(жоғарыда көрсетілген пән бойынша білімді бағалау және апталық тақырыптық кесте бойынша)
Сабаққа қатысу
Студент сабаққа қатысуға міндетті.Қалдырылған сабақтар пәннің оқу-әдістемелік кешенінде көрсетілгендей толық көлемде орындалу қажет.Пәннің3/1себепсіз қалдырса,курстан шығарылады.
2. Аудиториядағы тәртіп.
Студент сабаққакешікпеу, сабақ уақытында сөйлеспеу,газет оқымау,ұялы телефонын сөндіру, оқу үрдісіне белсенді қатысуы қажет.
3. Үй тапсырмасы
Үй тапсырмасы міндетті түрде көрсетілген мерзімде орындалуы қажет. Үй тапсырмалары негізінде қорытынды баға шығарылады.
4. Жеке тапсырмалар
Семестірлік жеке тапсырмалар міндетті болып табылады. олар реферат (баяндама,харлама т.б) ретінде орындалып, қорғалады. Бул тапсырмалардың әрқайсысы бағаланып, қорытынды баға шығарылады.
5. Бақылау жұмысы.
Бақылау жұмысы сабақ уақытында орындалып,тапсыралады. Студентердің білімін бақылау негізінентест тапсырмаларын орындату арқылы тексеріледі.
6. Пікірлесу.
Пікірлесу әр топта кесте бойынша жұзеге асады.Студентердің білімін бақылау тест тапсырмаларын орындату арқылы жүргізілуі мүмкін.
11.3 Студенттердің білімін тексеру жөніндегі тақырып бойынша емтиханның бақылау сұрақтары:
11.3.1.Өтілген материал бойынша 1-7 аптадағы бақылау сұрақтары:
Топырақтану оқулығын (бірінші) жазған
«Орыс қаратопырағы» атты еңбекті жазған кім?
Топырақтану ғылымының негізін қалаушы ғалым.
Ең алғашқы топырақ туралы мәліметтерді жинақтауыш қай жерде өтті?
Топырақтану ғылымы нені зерттейді?
Топырақтың ендік және тік белдеулік зоналарға бөлінуін алғаш рет зерттеп, дәлелдеген ғалымды атаныз?
Тау жыныстарынан минералды- химиялық бұзылу әсерінен жаңа минералдар пайда болса, бұл ---- мүжілу деп аталады
Атмосфера, гидросфера және биосфера әсерінен тау жыныстармен оларды түзетін минералдардың сапалық және сандық өзгерістері ……… деп аталады
Тау жыныстарымен минералдардың химиялық өзгеріссіз механикалық үгілуі --------- мүжілу деп аталады
Топырақ неден пайда болады?
Жасыл өсімдіктер, микрожәндіктермен жануарлар ………. қатысады
Шөгінді тау жыныстар қандай үш түрге бөлінеді?
Шөгінді тау жыныстарын атаныз?
Үгілудің негізгі үш түрі бар. Олар …
Химиялық үгілу қандай химиялық құбылыстардан тұрады?
Топырақ құраушы тау жыныстар қандай түрлерге бөлінеді?
Физикалық ұгілу дегеніміз не?
Тау жыныстарының физикалық үгілуінің негізгі факторлары қандай?
Химиялық мұжілу дегеніміз не?
Топырақ құраушы тау жыныстар топтары?
Магматикалық топырақ құраушы тау жыныстары қалай пайда болады?
Калийдің негізгі бұлағы болып …….. есептеледі
Пайда болған жерде мүжілу әсерінен жинақталған өнімдер …….. деп аталады
Негізгі топырақ түзуші жыныстарға -------- жыныстар жатады
Жауын-шашын және еріген қар сулар әсерінен баурайларда пайда болған шөгінділер ------ деп аталады
Монтморилонит ------- минералдарға жатады
Мұз әсерінен пайда болған шөгінділер ------ деп аталады
Өзен әсерінен пайда болған шөгінділер --------- деп аталады
Кварц ------ минералдарға жатады
Топырақ пайда болатын жыныстар ……… деп аталады
Тау етектерінде сумен селдің ағындылары әсерінен пайда болған шөгінділер ……….. деп аталады
Слюда ……….. минералдарға жатады
Дала шпаты ...... минералдарға жатады
Топырақ құралатын тау жынысын қалай атайды?
Топырақ құралатын тау жынысын қалай атайды?
Топырақтың тау жынысынан айырмашылығы неде?
Топырақ құраушы метаморфоздық тау жыныстар қалай пайда болды?
Топырақтың негізгі фазаларын атаныз ?
Топырақ минералдарының химиялық құрамына кіретін өте тығыз байланысқа түскен топырақ суы қалай аталады?
Топырақ кеуектерінде судың әр түрлі температурада булануынан пайда болатын су қалай аталады?
Топырақтың беткі қабаты арқылы сіңірілген молекула күйіндегі су қалай аталады?
Топырақ қылтүтіктерінде жоғары-төмен жылжып жүретін су қалай аталады?
Өз салмағы мен топырақтың жоғарғы қабатынан төменгі қабаттарына жылжитын сулар қалай аталады?
Топырақтың әр түрлі терең қабатында,әдетте су өткізбейтін қабатында жиналатын су қалай аталады?
Өсімдіктер топырақтан оңай сіңіре алатын су түрің атаныз?
Өсімдіктер топырақтан сіңіре алмайтын су түрің атаныз?
Су режимінің келесі түрлерін жіктеңдер
Ылғалдану коэффициенті < 1 болса, бұл су режимі ---- режимге тән
Сорбция және капиллярлы күш әсерінен топырақтың су ұстап тұру қабілеті ---- деп аталады
Ылғал мөлшері топырақтың беткі қабаттарында таралса, грунтты суға дейін топырақ кескінін шайнасы бұл су режимі------ режимге тән
Топырақтың суды кабылдап, оны өткізу қабілеті --------- деп аталады
Жауын-шашын мөлшері булану мөлшерінен бірнеше рет көп болса, бұл -------- су режиміне тән
Топырақтың суды капилляр кеуектер арқылы көтеруі --------- деп аталады
Жауын-шашын мөлшері булану мөлшерінен аз болса ------- су режимі
Топырақтың су қасиеттеріне ………. жатады
Грунт сулар 3 метрден жақын жатса, бұл топырақтар ----------- деп аталады
Эрозияның түрлерін ата
Атмосфералық ауамен топырақ ауасының ауысуы қалай аталады?
Топырақ ауасындағы көмір қышқылының мөлшері қанша?
Топырақтың пайда болуына қандай факторлар әсер етеді?
Физикалық немесе химиялық үгілу өзінше топырақ түзе алмайды, өйткені топырақ түзу процесі .....
В.В.Докучаев бойынша қанша топырақ түзуші фактор бар?
Топырақ түзуші факторларды атаныз?
Соңғы зерттеулер бойынша табылған топырақ түзуші факторларды атаныз?
Жер бедерінің келесі түрлерін жіктеңдер
Топырақ түзуші факторлардың біреу болып ……. есептеледі
Топырақ түзілуінде грунт сулары қатыспаса (6 м төмен жатса) …… топырақ деп аталады
В.В.Докучаев бойынша негізгі топырақ құраушы факторлар:
Топырақтың иллювиалды қабаты қандай индекспен белгіленеді?
Топырақтың морфологиялық белгілерін атаңыз
Ауыл шаруашылығына пайдалануға өте қолайлы болып табылатын механикалық құрамы бойынша топырақтар:
Механикалық құрам бойынша физикалық құмға қандай деңгейдегі түйіршіктер жатады?
Топырақ түйіршектері неғұрлым майда ұсақ болса, топырақтарды соғұрлым…
Табиғи құрылысы бұзылғанда топырақтың әр мөлшерлі және түрлі түйіртпектерге ыдырау қабілеті дегеніміз?
Топырақ қанқасын қандай өлшемдегі түйіршектер құрайды?
Топырақтың бетінен аналық жыныстарға дейінгі қабаттарын тік қиып өтетін кесінді.
Ао қабат калай аталады
Қатты бөлшектерден, судан, топырақ ауасымен тірі жәндіктерден------------ құрылады
1 мм ұсақ бөлшектер --- аталады
Топырақтың кеуектілігімен тығыздығының сыртқы көрінісі деп қай морфологиялық белгіні атайды?
Топырақта карбонаттар бар жоқтығың қалай анықтайды?
Топырақ «қайнауы» кезінде көпіршік түрінде не бөлінеді?
С.А.Захаров бойынша топыраққа түс беретің негізгі косылыстар
Жаңа заттар қандай топтарға бөлінеді?
Кірме заттар дегеніміз не?
Кірме затқа мысал келтір
Биологиялық жаңа заттар қатарына не жатады?
Топырақ морфологиясы дегеніміз не?
Топырақ кескінің құрайтын тектік қабаттар жиынтығын не деп атайды?
В.В. Докучаев топырақты қандай қабаттарға бөлді?
Топырақтын шайлу топталу қабатын басқаша қалай атайды?
Топырақтын шайлу қабатын басқаша қалай атайды?
Топырақтын элювиалды қабатын басқаша қалай атайды?
Топырақ түзу кезінде бөлініп белгілі бір пішін құрайтын топырақ құрамындағы қосындылар қалай аталады?
Топырақ құрылымың негізгі түрлері
Топырақ түсі қандай жағдайларға байланысты ?
Топырақтың иллювиалды қабаты қандай индекспен белгіленеді?
Топырақтың қатты фазасымен топырақ түзуші жыныстар әр түрлі бөлшектерден түзіледі, оларды ……………деп атайды
Топырақ түсіне келесі қосылыстар әсер етеді
Вертикаль бойынша дамып, горизонталь бойынша дамымаса бұл структура ……. тәрізді болып аталады
Механикалық элементер шығу тегі бойынша ------ болып келеді
С қабат қалай аталады ?
Ең агрономиялық маңызды структура ----- тәрізді
Кірме заттарға ------- жатады
1 мм үсак бөлшектер ----- деп аталады
В1 қабат сортаң топырақтарда қалай аталады ?
Топырақ структурасының келесі типтерін жіктеңдер
Бөлшектердің фракцияға топтануы механикалық элементтердың ………. деп аталады
G қабат қалай аталады
Үш жаққа перпендикулярлы ось бойынша дамыған структура ………. тәрізді структура деп аталады
0,01 мм ұсақ бөлшектер ...... деп аталады
0,01 мм ден ірі бөлшектер …. деп аталады
Құмды топырақтар қандай эрозияға ұшырайды ?
Саздақ топырақтар қандай эрозияға ұшырайды ?
Қара топырақтың А1 қабатының құрылымы …….. тәрізді
Қара қоныр топырақтың А1 қабатының құрылымы……..
Призма және жанғақты құрылым болса, бұл топырақтың құрамында….көп
Дәнді тәрізді структура болса, топырақ құрамында….. көп болады
Топырақ структурасын реттеу үшін
Топырақтың механикалық құрамың….. әдісімен анықтайды
Горизонт бойынша дамып, вертикаль бойынша дамымаса, бұл структура деп аталады
Жаңа жарандыларға -------- жатады
Топырақ ортасының реакциясы бойынша тірі ағзалар үшін қандай топырақтар қолайлы?
Топырақ ортасының реакциясы бойынша тірі ағзалар үшін қандай топырақтар қолайсыз?
Бейтарап топырақтардың рН көрсеткіші
Сілтіленген топырақтардың рН көрсеткіші
Қышқыл топырақтардың рН көрсеткіші
Топырақ ортасы қышқыл, топырақтың сіңіру кешені сутегі катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Топырақ ортасы бейтарап, топырақтың сіңіру кешені кальций катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Топырақ ортасы сілтілі , топырақтың сіңіру кешені натрий катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Нағыз қара топырақтардың орта реакциясы
Топырақтың қышқыл ортасың төмендету үшін оған қандай заттар косады?
Сәл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Қышқыл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Өте қышқыл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Топырақ ерітіндесіндегі сутегі ионы, сол сияқты топырақтың қатты бөлігінде сутегімен алюминий алмаса алатын иондарға байланысты түзілетін топырақ түрлерінің қасиеті дегеніміз не?
Топырақ қышқылдылығы қандай түрлерге бөлінеді?
Топырақтағы күшті негіз және сәл қышқылдан құралған тұзбен араластырғанда қосымша ығыстыралатын алмасты сутегі мөлшерімен анықталатын қышқылдылықтын түрі
Бейтарап топырақтардың ортасының реакциясының көрсеткіші (рН)
Потенциалды қышқылдық қандай түрлерге бөлінеді?
Топырақ орта реакциясының түрлері (қышқылдығы)
Алмасу реакцияларына қабілеті бар топырақтағы органика-минералды қосындылар жинағы дегеніміз не ?
Топырақтағы сулы темір мен алюминий тотықтарының сульфат пен фосфат иондарды алмасты тұтуы дегеніміз не?
Топырақтың коллоидты кешенінде ұсталған алмасуға дайын катиондарды қалай атайды?
Негіздерге қанған топырақтарды атаныз?
Негіздерге қанбаған топырақтарды атаныз?
Алмасты катиондары – кальции, магний, натрий топырақтар қалай аталады?
Топырақтың өз ішіндегі кейбір ерітінділердің қосылыстарын, майда ұнтақталған минералды және органикалық қосылыстарды, микроағзалармен басқа кейбір заттарды өзіне сіңіріп, ұстап қалу қасиеті
Құм топырақтардың буферлігі
Топырақ ортасының реакциясы бойынша тірі ағзалар үшін қандай топырақтар қолайлы?
Топырақ ортасының реакциясы бойынша тірі ағзалар үшін қандай топырақтар қолайсыз?
Бейтарап топырақтардың рН көрсеткіші
.Сілтіленген топырақтардың рН көрсеткіші
Қышқыл топырақтардың рН көрсеткіші
Топырақ ортасы қышқыл, топырақтың сіңіру кешені сутегі катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Топырақ ортасы бейтарап, топырақтың сіңіру кешені кальций катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Топырақ ортасы сілтілі , топырақтың сіңіру кешені натрий катионымен толықтырылған топырақтарды атаныз?
Нағыз қара топырақтардың орта реакциясы
Топырақтың қышқыл ортасың төмендету үшін оған қандай заттар косады?
Сәл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Қышқыл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Өте қышқыл топырақтар қышқылдылығы қандай?
Топырақ ерітіндесіндегі сутегі ионы, сол сияқты топырақтың қатты бөлігінде сутегімен алюминий алмаса алатын иондарға байланысты түзілетін топырақ түрлерінің қасиеті дегеніміз не?
Топырақ қышқылдылығы қандай түрлерге бөлінеді?
Топырақтағы күшті негіз және сәл қышқылдан құралған тұзбен араластырғанда қосымша ығыстыралатын алмасты сутегі мөлшерімен анықталатын қышқылдылықтын түрі
Негіздермен қанықпаған топырақтың кұрамында келесі катиондар кездеседі
Топырақтың су мен бейтарап тұзды ертінділерді қышқылдау қасиеті …….. деп аталады
Топырақтың ерітіндісінің реакциясының өзгеруіне қарсы тұру кабілеті топырақ ……… деп аталады
Сілті топырақтардың мелиорациялау шараларына не жатады?
Қышқылдықтың келесі түрлерін жіктеңдер
Құм топырақтардың буфферлігі
Потенциалды қышқылдықтың келесі түрлерін жіктеиді
Сілтіліктің келесі түрлерін жіктейді
Қышқыл топырақтарда қандай мелиорация шараларын қолданады
Қандай катион көп болса топырақ жақсы иленеді ?
Алмасу реакцияларына қабілеті бар топырақтағы органика-минералды қосындылар жинағы дегеніміз не ?
Топырақтағы сулы темір мен алюминий тотықтарының сульфат пен фосфат иондарды алмасты тұтуы дегеніміз не?
Топырақтың коллоидты кешенінде ұсталған алмасуға дайын катиондарды қалай атайды?
Негіздерге қанған топырақтарды атаныз?
Негіздерге қанбаған топырақтарды атаныз?
Алмасты катиондары – кальции, магний, натрий топырақтар қалай аталады?
Топырақтың өз ішіндегі кейбір ерітінділердің қосылыстарын, майда ұнтақталған минералды және органикалық қосылыстарды, микроағзалармен басқа кейбір заттарды өзіне сіңіріп, ұстап қалу қасиеті
Сумен немесе желмен бірге келген әр түрлі заттарды топырақ кеуектерінде ұстап қалу қабілеті
Топырақ бөлшектерінің беткі қабатының топырақтағы кейбір ерітінді молекулаларды сіңіру қасиеті
Топырақтың қатты фазасындағы иондардың тең мөлшерде алмасуы
Топырақтың кейбір иондарды сіңіруі арқылы суға ерімейтін немесе аз еритін тұздарды түзу процесі
Топырақтың тірі бөлігі арқылы әр түрлі заттарды сіңіруі
Механикалық құрамы бойынша қандай топырақтарда сіңіруі сапалы және мол болады?
Коллоид бөлшекті Вигнер қалай атаған?
Коллоидтін зольдан гельге аусуы ………. деп аталады
Микрожәндіктермен өсімдіктердің топырақ ертіндісінен әр түрлі заттарды ұстап салу қабілеті ……. сіңіру деп аталады
Топырақтың сіңіру қабілетін зерттеген ғалым -------
Коллоидтың гельден зольға ауысуы қалай аталады?
Ерігіш тұздардың аниондары мен катиондары ерімейтін тұздар түзсе, бұл ---- сіңіру қабілеті деп аталады
Жұту сыйымдылығы қалай белгіленеді ?
Топырақтың қатты фазасының қышкылдығы ------------қышқылдық деп аталады
Топырақ ертіндісінің сілтілігі -----сілтілік деп аталады
Алмасты катиондардың қоспа мөлшері топырақтың ---- деп аталады
Топырақ ертіндісінің қышқылдығы ------ қышқылдық деп аталады
Жұту сыйымдылығынан сіңірілген негіздер мөлшерінің пайызы топырақтың ------ деп аталады
Қышқыл топырақтың құрамында кездесетін катиондар (алмасты)
Сіңіру қабілетінің келесі түрлерін жіктеңдер
Негіздермен каныққан топырақтың құрамында келесі катиондар кездеседі
Барлық топырақтың құрамында келесі алмасты катиондар кездеседі
Эквивалентті мөлшерде топырақтың қатты фазасының катиондармен топырақ ертіндісінің катиондары алмасса …… сіңіру қабілеті деп аталады
Сl мен NО3 топырақпен қалай сініріледі
Алмасты коллоидтарды атаңыз
Топырақтың қатты бөлшектерінің, ерітінді заттарының концентрациясының өзгеруі ----- сіңіру қабілеті деп аталады
Сумен немесе желмен бірге келген әр түрлі заттарды топырақ кеуектерінде ұстап қалу қабілеті
Топырақ бөлшектерінің беткі қабатының топырақтағы кейбір ерітінді молекулаларды сіңіру қасиеті
Топырақтың қатты фазасындағы иондардың тең мөлшерде алмасуы
Топырақтың кейбір иондарды сіңіруі арқылы суға ерімейтін немесе аз еритін тұздарды түзу процесі
Топырақтың тірі бөлігі арқылы әр түрлі заттарды сіңіруі
Механикалық құрамы бойынша қандай топырақтарда сіңіруі сапалы және мол болады?
Коллоидты ерітінділер қандай жағдайда болады?
Топырақтың сіңіру қабілетің зерттеген ғалым
Топырақ ерітіндісіне қандай аниондар кіреді?
Топырақтың жүту қабілеті дегеніміз не?
Физика – химиялық жұту қабілеті дегеніміз?
Топырақ ерітіндісінін құрамына қандай бір валенттік катиондар кіреді?
Химиялық жұту қабілетін көрсететін реакцияны көрсетіңіз.
Топырақтың сіңіру қабілетінің түрлерін атаңыз?
Топырақ коллоидтары суға қатынасы бойынша қандай топтарға бөледі?
Топырақ буферлігі дегеніміз не?
Топырақтың механикалық сіңіру қасиеті дегеніміз не?
Күкірт бактериялар әсерінен органикалық заттар шіріген кезде қандай газ бөлінеді?
Қандай тірі ағзалардың саны бір грамм топырақта 1 – 1,5 миллионға дейін жетеді
Қандай тірі ағзалардың саны бір грамм топырақта 1 – 5 миллиардқа дейін жетеді
Топырақтың тірі бөлігіне жататындар:
Топырақ қара шіріндісінің құрамы.
Ульмин қышқылының түсі қандай?
Қара топырақтардың қандай қасиеті қара шіріндінің жинақталуына себеп болады?
Қара шірінді мөлшерін қандай әдіспен анықтадыңыз?
Гумификация дегеніміз не?
Қандай қара шірінді қышқылдары гумус құрамына кіреді?
Гумин қышқылының түсі қандай?
Далалық қара топырақты аймақты қара шірінді мөлшері:
Шөлді және тундра аймақтарында қарашірік мөлшері қандай болады?
Гумус типі қалай аталады?
Гумин қышқылдың құрамында келесі элементтер кездеседі
Достарыңызбен бөлісу: |