Практикалық сабақтардың әдістемелік нұсқаулары

Клетка органоидтары

Өсімдіктер мен жануарлар клеткаларының ерекшеліктері

Клетка патологиясы

Мембрана моделі

Рефераттардың тақырыбы:

1. 
   Клеткалық теория
   
2. 
   Клеткалар мен ұлпаларды зерттеу әдiстерi
   
3. 
   Клеткалардың жiктелуi (дифференциясы)
   
4. 
   Клетка патологиясы
   

6 Клеткааралық байланыс

7 Эндоплазмалық тор құрылысы, атқаратын қызметі

8 гольджи аппараты

9 митохондрия, пластидтер

10 лизосома

11 митоз, жыныссыз көбею

12 мейоз

14 клетканың өлімі

XX ғасырдың 2- шi жартысында цитология ғылымының даму тарихы.

“Цитологиядағы оптикалық зерттеу әдiстерi” тақырыбында конспект даярлау.

«Ядро қабықшасы” тақырыбында реферат даярлау.

“Клетканың химиялық құрамы.

Клетканың органикалық заттары.

Клетканың бейорганикалық заттар

“Микроталшықтар, кiрпiкшелер,микротүтiкшелер, тубулиндер

Митоздың биологиялық маңызы реферат жазу.

Клетканың жіктелуі туралы гипотеза

11.1 Студенттердің білімін тақырыптар бойынша тексеру және емтихан сұрақтары

11.2. 1-5 апталардағы тақырыптар бойынша тексеру сұрақтары.

1. 
   Клеткалық теорияның негiзiн қалаған ғалымдар
   
2. 
   Клетканың барлық ағзалардың құрылысының және генетикалық бiрлiгiнiң себебi.
   
3. 
   Гиалоплазма құрылысы
   
4. 
   Цитоплазмалық мембрананың құрылысы және қалыңдығы
   
5. 
   Клетка аралық байланысқа қатысатын құрылымдар
   
6. 
   Рибосома құрылысының ерекшелiгi
   
7. 
   Рибосома қызметi
   
8. 
   Эндоплазмалық тордың құрылысындағы ерекшелiктер
   
9. 
   Тегiс эндоплазмалық тор қызметi
   
10. 
    Кедiр бұдырлы эндоплазмалық тор қызметi
    
11. 
    Митохондрия құрылысы
    
12. 
    Клетка құрамына енетiн бейорганикалық заттар
    
13. 
    Ядро құрылысы
    
14. 
    Ядро қызметi
    
15. 
    Майлар мен көмiрсулар синтезi қайда жүредi
    
16. 
    Оибосоманы кiм және қай жылы ашты
    
17. 
    Клетканың химиялық құрамына енетiн заттар
    
18. 
    Хромосоманы алғаш анықтаған ғалымдар
    
19. 
    ДНҚ мен РНҚ мономерлерi
    
20. 
    Интерфазалық кезеңнiң қай сатысында АТФ синтезделедi
    
21. 
    Интерфазалық ядродағы ең маңызды процесс
    
22. 
    Гольджи апппаратының құрылысы
    
23. 
    Гольджи аппараты атқаратын қызмет
    

1. Бастапқы жасушаларға айнымайтын жасуша қандай бөлiну нәтижесiнде пайда болады

1. 
   Митоз түрлерi
   
2. 
   Клеткалық циклдiң кезеңдерi
   
3. 
   ДНҚ репликациясы жүретiн интерфазалық кезеңнiң ұзақтығы
   
4. 
   Жануар гаметогенезiнiң қай сатысында мейоз жүредi
   
5. 
   Мейоздың профаза I мен профаза II арасындағы айырмашылықтар
   
6. 
   Мейоздың редукциялық бөлiнуiнiң мәнi неде
   
7. 
   Хромосома морфологиясы митоздың қай сатысында жақсы көрiнедi
   
8. 
   Мейоздың эквациялық бөлiнуiнде хромосома жиынтығы қандай
   
9. 
   Митоздың қарама- қарсы фазалары қандай
   
10. 
    Рибосома құрамына енетiн заттар
    
11. 
    Мейоз дегенiмiз не?
    
12. 
    Интеркинездiң интерфазадан айырмашылығы
    
13. 
    Мейоздың қай сатысында хромосома жиынтығы азаяды
    
14. 
    Цитоплазмалық мембранаға тән қасиеттер
    
15. 
    Сперматогенезде эквациялық бөлiнуден соң түзiледi
    
16. 
    Өсiмдiктерде жыныс жасушаларының түзiлуi қандай кезеңдерден тұрады
    
17. 
    Қосарлана ұрықтану дегенiмiз не?
    
18. 
    Жұмыртқа жасушасы мен сперматозоидтың қосылуы нәтижесiнде не түзiледi
    
19. 
    Кедiр- бұдырлы эндоплазмалық тор құрылысы
    
20. 
    Электрондық микроскоптың жарық микроскопынан ерекшелiгi
    
21. 
    Сперматогенезде эквациялық бөлiнуден соң пайда болады
    
22. 
    Клетка орталығы кiм және қай жылы ашты
    
23. 
    Хромосоманың химиялық табиғатын құрушы заттар
    
24. 
    Митотикалық цикл дегенiмiз не?
    
25. 
    Жарық микроскопының үлкейтiп көрсету деңгейi
    
26. 
    Ұрықтану дегенiмiз не
    
27. 
    Миксоплазма дегенiмiз не
    
28. 
    Ядрошықтың атқартын қызметi қандай
    
29. 
    Ядроның негiзгi салмағын құраушы заттар
    
30. 
    Ұрық жасушаларында хромосомалардың жиынтығы қандай болады
    
31. 
    Гүлдi өсiмдiктердiң ұрық қапшығының құрамына қандай құрылымдар енедi
    
32. 
    Интерфазада жүзеге асатын дайындықтар
    
33. 
    Жасушадағы көмiрсулардың ролi
    
34. 
    Нуклеотидтердiң құрамына қандай заттар енедi
    
35. 
    Адамның жасушаларының қайсысында хромосома жиынтығы гаплоидты
    
36. 
    Субметацентрлi хромосомалар ерекшелiгi
    
37. 
    Метацентрлi хромосома ерекшелiгi
    
38. 
    Жасушасыз ағзалар денесi қандай ерекшелiктерден тұрады
    
39. 
    Лизосоманы кiм ашты
    
40. 
    Лизосоманың атқаратын қызметi
    
41. 
    ДНҚ қай кезеңде екi еселенедi
    
42. 
    Цитоплазма түпнегiзiн құрайтын зат
    
43. 
    Май молекуласының құрамына не енедi
    
44. 
    Гомологтiк хромосомалардың бiрiгу процессi
    
45. 
    Профаза басталған уақытта хромосомаларда неше хроматид болады
    
46. 
    Клетка қабықшасының құрамы
    
47. 
    Ақуыз синтезiн атқаратын органоид
    

11.3. Студенттердiң бiлiм тақырыптар бойынша тексеру және емтихан сұрақтары

2. Клетканың барлық ағзалардың құрылысының және генетикалық бiрлiгiнiң себебi.

3. 
   Гиалоплазма құрылысы
   
4. 
   Цитоплазмалық мембрананың құрылысы және қалыңдығы
   
5. 
   Клетка аралық байланысқа қатысатын құрылымдар
   
6. 
   Рибосома құрылысының ерекшелiгi
   
7. 
   Рибосома қызметi
   
8. 
   Эндоплазмалық тордың құрылысындағы ерекшелiктер
   
9. 
   Тегiс эндоплазмалық тор қызметi
   
10. 
    Кедiр бұдырлы эндоплазмалық тор қызметi
    
11. 
    Митохондрия құрылысы
    
12. 
    Клетка құрамына енетiн бейорганикалық заттар
    
13. 
    Ядро құрылысы
    
14. 
    Ядро қызметi
    
15. 
    Майлар мен көмiрсулар синтезi қайда жүредi
    
16. 
    Оибосоманы кiм және қай жылы ашты
    
17. 
    Клетканың химиялық құрамына енетiн заттар
    
18. 
    Хромосоманы алғаш анықтаған ғалымдар
    
19. 
    ДНҚ мен РНҚ мономерлерi
    
20. 
    Интерфазалық кезеңнiң қай сатысында АТФ синтезделедi
    
21. 
    Интерфазалық ядродағы ең маңызды процесс
    
22. 
    Гольджи апппаратының құрылысы
    
23. 
    Гольджи аппараты атқаратын қызмет
    
24. 
    Бастапқы жасушаларға айнымайтын жасуша қандай бөлiну нәтижесiнде пайда болады
    
25. 
    Митоз түрлерi
    
26. 
    Клеткалық циклдiң кезеңдерi
    
27. 
    ДНҚ репликациясы жүретiн интерфазалық кезеңнiң ұзақтығы
    
28. 
    Жануар гаметогенезiнiң қай сатысында мейоз жүредi
    
29. 
    Мейоздың профаза I мен профаза II арасындағы айырмашылықтар
    
30. 
    Мейоздың редукциялық бөлiнуiнiң мәнi неде
    
31. 
    Хромосома морфологиясы митоздың қай сатысында жақсы көрiнедi
    
32. 
    Мейоздың эквациялық бөлiнуiнде хромосома жиынтығы қандай
    
33. 
    Митоздың қарама- қарсы фазалары қандай
    
34. 
    Рибосома құрамына енетiн заттар
    
35. 
    Мейоз дегенiмiз не?
    
36. 
    Интеркинездiң интерфазадан айырмашылығы
    
37. 
    Мейоздың қай сатысында хромосома жиынтығы азаяды
    
38. 
    Цитоплазмалық мембранаға тән қасиеттер
    
39. 
    Сперматогенезде эквациялық бөлiнуден соң түзiледi
    
40. 
    Өсiмдiктерде жыныс жасушаларының түзiлуi қандай кезеңдерден тұрады
    
41. 
    Жарық энергиясының химиялық энергияға айналуы қайда жүредi
    
42. 
    Қосарлана ұрықтану дегенiмiз не?
    
43. 
    Жұмыртқа жасушасы мен сперматозоидтың қосылуы нәтижесiнде не түзiледi
    
44. 
    Кедiр- бұдырлы эндоплазмалық тор құрылысы
    
45. 
    Электрондық микроскоптың жарық микроскопынан ерекшелiгi
    
46. 
    Сперматогенезде эквациялық бөлiнуден соң пайда болады
    
47. 
    Клетка орталығы кiм және қай жылы ашты
    
48. 
    Хромосоманың химиялық табиғатын құрушы заттар
    
49. 
    Митотикалық цикл дегенiмiз не?
    
50. 
    Жарық микроскопының үлкейтiп көрсету деңгейi
    
51. 
    Ұрықтану дегенiмiз не
    
52. 
    Миксоплазма дегенiмiз не
    
53. 
    Ядрошықтың атқартын қызметi қандай
    
54. 
    Ядроның негiзгi салмағын құраушы заттар
    
55. 
    Ұрық жасушаларында хромосомалардың жиынтығы қандай болады
    
56. 
    Интерфазада жүзеге асатын дайындықтар
    
57. 
    Нуклеотидтердiң құрамына қандай заттар енедi
    
58. 
    Адамның жасушаларының қайсысында хромосома жиынтығы гаплоидты
    
59. 
    Субметацентрлi хромосомалар ерекшелiгi
    
60. 
    Метацентрлi хромосома ерекшелiгi
    
61. 
    Жасушасыз ағзалар денесi қандай ерекшелiктерден тұрады
    
62. 
    Лизосоманы кiм ашты
    
63. 
    Лизосоманың атқаратын қызметi
    
64. 
    ДНҚ қай кезеңде екi еселенедi
    
65. 
    Цитоплазма түпнегiзiн құрайтын зат
    

67Профаза басталған уақытта хромосомаларда неше хроматид болады

68 Клетка қабықшасының құрамы

69 Ақуыз синтезiн атқаратын органоид

Антипод- ұрық қалтасының халаза бөлiгiнде қалған үш ядроның жиынтығы.

Аутосомалар- аталық және аналық жыныстарының айырмашылығын көрсетпейтiн хромосомалар.

Бивалент- екi хромосома, төрт хроматидтен тұратын коньюгацияланған гомологиялық хромосомалар.

Генотип- ағзаның белгiлерiнiң дамуын анықтайтын тұқым қуалаушы бастамалардың жиынтығы.

Гамета- пiсiп-жетiлген жыныс жасушалары.

Гаметогенез- жыныс жасушаларының түзiлу процесi.

Диакинез- профазаның соңғы кезеңi. Бұл уақытта хромосомалар ең күштi спиральдануға ұшырап, қатты қысқарып, жуандайды.

Диплонема- хромосомалардың бiр-бiрiне ширатылып, оралып, нәтижесiнде хиазма деп аталатын фигураны түзу кезеңi.

Дигибридтi будандастыру- бiр-бiрiнен екi жұпбелгiсi бойынша ажыратылатын дараларды будандастыру.

Доминантты белгi- буданда көрiне отырып, екiншi алтернативтi белгiнi тұншықтырушы белгi.

Жыныспен тiркескен белгiлер- жыныс хромосомында орналасқан гендер шығаратын белгiлер.

Зигонема- гомологиялық хромосомалардың ұқсас үлескiлерi арқылы бiр-бiрiне тартылып, жұптасып қосылуы нәтижесiнде коньюгациялануы жүзеге асатын кезеңi.

Коньюгация (синапсис)- гомологиялық хромосомалардың өзара тартылысы.

Қайыра шағылыстыру- бiрiншi ұрпақты доминантты белгiсi бойынша гомозиготалы дарамен будандастыру.

Лептонема- профаза 1-де интерфазалық ядроның торлы құрылымы жойылып, жiңiшке жiпшелер түрiнде хромосомалардың көрiну кезеңi.

Мейоз- нәтижесiнде гаплоидты хромосома жиынтығы бар төрт сiңлiлi жасуша түзiлумен аяқталатын жыныс жасушаларының бөлiну процесi.

Мендельдiң бiрiншi заңы- бiрiншi ұрпақта ата-анасының бiреуiнiң белгiсi басым болады, басым белгi доминантты белгi деп аталады. Заң- доминанттылық заңы немесе ұрпақтың бiркелiк заңы.

Мендельдiң екiншi заңы (ажырау заңы)- бiрiншi ұрпақты өзара будандастырылып екiншi ұрпақты алған кезде будандарда доминанттық және рецессивтi белгiлер белгiлi бiр сандық қатынаста ажырауы.

Мендельдiң үшiншi заңы- шағылыстыру кезiнде белгiлердiң тәуелсiз тұқым қуалауы немесе еркiн комбинациялануы.

Макроспорогенез-өсiмдiктерде мегаспоралардың түзiлу процесi.

Микроспорогенез-микроспоралардың немесе тозаң түйiрлерiнiң түзiлу процесi.

Митоз- нәтижесiнде диплоидты хромосома жиынтығы бар екi сiңлiлi жасуша түзiлумен аяқталатын дене жасушаларының бөлiну процесi.

Моногибридтi будандастыру- бiр жұп қарама- қарсы немесе альтернативтi белгiлерi бойынша ажыратылатын дараларды будандастыру.

Оогенез- аналық жыныс жасушалары- жұмыртқа жасушаларының дамуы.

Пахинема- коньюгацияланған хромосомалардың екi хромосома төрт хроматидтен тұратын бивалент түзу кезеңi.

Рецепрокты шағылыстыру- доминантты және рецессивтi белгiсi бар дараларды өзара будандастыру.

Синергидтер- микропиледе орналасқан екi жасушаның жиынтығы.

Талдаушы шағылыстыру- генетикалық анализ жасау үшiн бiрiншi ұрпақ буданын рецессивтi аллельдерi бойынша гомозиготалы дарамен будандастыру.

Фенотип- белгiнiң сыртқа шығуын немесе ағзаның қасиеттерi мен белгiлерiнiң жиынтығы.

Бағалау туралы ақпарат.

Аралық бақылаулар бойынша студенттің максималды үлгерім көрсеткіші 60% құрайды. Семестр аяғында оқу пәні бойынша қорытынды аттестациялау – емтихан өткізіледі (максималды көрсеткіші - 40%).

Пән бойынша қорытынды емтихан бағасы аралық бақылаулар және қорытынды аттестациялаудың максималды көрсеткіштер сомасы ретінде анықталады.

Қорытынды емтихан пәннің негізгі теориялық және практикалық материалдарын қамтитын нұсқауларға бөлінген тест тапсырмалары түрінде өтеді.

Әріптік бағалау және оның балдардағы цифрлік эквиваленті дұрыс жауаптардың пайыздық көрсеткіші бойынша анықталады (кесте бойынша)
Студенттердің білімі келесі кесте бойынша бағаланады:

Бағалау
Бағаның әріптік баламасы	Бағаның сандық баламасы	Бағаның проценттік баламасы	Бағалаудың дәстүрлі жүйесі
A	4,0	95-100	өте жақсы
A-	3,67	90-94
B+	3,33	85-89	жақсы
B	3,0	80-84
B-	2,67	75-79
C+	2,33	70-74	қанағаттанарлық
C	2,0	65-69
C-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
F	0	0-49	қанағаттанарлықсыз