С. Ж. Асфендияров атындағЫ
жүктеу/скачать 7,53 Mb.
|
12.Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойыңыз Студенттер әдебиет,өнер .......өз ойларын айтып,пікірсайыс өткізді. а)+.туралы,жайлы ә) бойы,сайын б) дейін, кейін в) сайын,қарай г) бұрын,соң 13.Дұрыс қолданған септеулік шылауды көрсетіңіз. а) университетке кейін ә) сенен туралы б) онымен үшін в) сабақ соң г)+ білім үшін 14.Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойыңыз. Ол өзінің өлеңдері ....... жастарды өнер-білімге шақырды. а) жайында ә) туралы б)+ арқылы в) бойы г) сайын 15.Әдебиет- а) би өнері ә) +.сөз өнері б) бейнелеу өнері в) қол өнері г) сәулет өнері 11. Негізгі әдебиеттер: 1. Бектұров Ш.К. Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі для начинающих. Алматы 1994. 2. Бектұров Ш.К. Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі. Ана тілі деңгейінде үйрету құралы. Алматы: Атамұра, 2008. 3. Хабдин Қ .Е., Тәттібаева А.Е. Қазақ тілі сабақтары. Алматы, 2002. Қосымша әдебиеттер: Ақыжанова А.Т. Мемлекеттік тілде оқып үйренейік. Алматы, 2002. Қожахметова Х. 40 уроков казакского языка. Алматы, 1989. ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН (ОСӨЖ) ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ Тақырыбы: Адамзаттың Абайы 2012 ж. Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды №____хаттама «_____»___________20____ ж. Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай 1. Тақырып: Адамзаттың Абайы 2. Мақсаты: Қазақ халқының ұлысы, қазақ әдебиетінің негізін қалаушы, ақын өмірі мен шығармашылығы жайлы мағұлымат беру. Абай сынды ұлы адамдардың ұлағатты істерін әрқашан естерінде сақтап, үлгі тұтып жүруге баулу. Мәтін арқылы жаңа сөздер мен сөз тіркестерін, синтаксистік оралымдарды меңгерту. Студенттің сөздік қорын байыту. Барыс септігінде тұрған сөздердің мағынасын меңгерту. «Абай Құнанбаев» мәтінін пайдалана отырып әңгіме-сұхбат құрастыруды үйрету 3. Міндеті: Мәтін соңында қойылған сұрақтарға жауап беруге дағдыландыру. Мәтін бойынша өздеріне сұрақ қойдырып үйрету. Мәтіннің қысқаша мазмұнын айтуға машықтандыру. Жаңа сөздермен сөйлем құрай алуды, жаттығуларды толық түрде меңгерту. Қазақ тілінің медицинаға және күнделікті өмірге қажетті сөздерін, сөз тіркесін үйрету. 4. Негізгі ұғымдар: а) лексикалық тақырып бойынша 1. Абай Құнанбаев туралы жалпы мағлұмат беру; 2. Абай Құнанбаев шығармаларын атау; 3. Абай Құанбаев атындағы мекемелерді білу; 4. Абай Құнанбаев туралы кітаптарды атау; ә) грамматикалық тақырып бойынша 1. Барыс септік, сұрақтары, жалғаулары, 2. Барыс септік шылаулары. 5. Сабақты өткізу жоспары: 1. Кіріспе бөлім (ұйымдастыру кезеңі) - 5 минут 2. Өткен сабақты пысықтау - 25 минут 3. Үйге берілген жаттығуларды тексеру - 20 минут ҮЗІЛІС 4. Жаңа лексикалық тақырып бойынша жұмыс - 30 минут 5. Жаңа грамматикалық тақырып бойынша жұмыс - 20 минут ҮЗІЛІС 6. Лексикалық тақырып бойынша жаңа сөздермен жұмыс - 20 минут 7. Жаттығу жұмыстары, тестілер - 20 минут 8. Қорытындылау -5 минут 9. Үй тапсырмасын беру, бағалау - 5 минут 6. Өткізу түрі: тәжірибелік 7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: Жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен жұмыс, грамматикалық тапсырмалар, сұрақ-жауап, аударма жұмысын жасату, тест тапсырмалары. 8. Көрнекі құралдар: кестелер, суреттер, үлестірмелі карточкалар. 9. Тапсырмалар: а) Төмендегі сөздердің ауармасымен танысу: Абайдың музыкалық мұрасы-духовные наследие Абая ырғақ-ритм аудармашы-переводчик саяси қайраткер-политический деятель әлеуметтік-социальный өнер-искусство шығармашылық-творчество рухани-духовный ерекше-особый, особенный тек- род,порода қисса-поэма, кисса телегей-теңіз- огромное, громадное әдет-ғұрып-обряд,обычай игеру- овладеть,усваивать алуан-всевозможный,разносторониий мүдде-желание,цель,намерение зерек-сообразительный, способный көреген – дальновидный әулет – династия күш-жігерін аямаған – не жалея сил үлгі – пример сапа – качество жан-жақты - разносторонний ә) Мәтінді оқып, мазмұнын айту, жоспар құру. Адамзаттың Абайы Абай Құнанбаев 1845 жылдың тамыз айында Семей өлкесінің төрінде әйгілі Шыңғыс тауында дүниеге келді. Ел молдасы баланың құлағына үш рет айғайлап Ибраhим деп атын қойды. Баланың ата – тегі Орта жүздің Тобықты руынан шыққан атақты билер әулеті еді. Әкесі Құнанбай өз заманындағы беделді адамдардың бірі болған. Ол дін жолын қатты ұстанып, елде мұсылмандықтың кең тарауына күш – жігерін аямаған. Жас Ибраhимді анасы Ұлжан Абай деп атаған. Осы есіммен Абай тарихқа енді. Абай жастайынан ерекше қабілетімен, ақылдылығымен көзге түседі. Көреген әке Абайға көп үміт артып, 9 жасында Семей қаласындағы Ахмет Риза медресесіне оқуға береді. Болашақ ақын дін сабақтарын жеңіл үйреніп, бос уақытын кітап оқып, өз бетімен ізденуге жұмсайды. Шығыстың классик ақындары Низами, Саади, Хафиз, Новои, Физули шығармаларымен, ертегі, дастан, қисса сияқты әдеби мұралармен танысып, оларды қызыға оқиды.Медресенің соңғы жылында өз бетімен орыс мектебіне барып, тіл үйренеді. Бұл – Абайдың кейін орысшаны игеріп кетуіне негіз болады. Абай 13 жасқа келгенде әкесі қасына алып, әкімшілік – билік жұмыстарына араластырмақ болады. Сөйтіп Абай ел ісіне араласады. Ел ісіне араласу – зерек те талапты жас Абайдың халықтың әдет – ғұрып, салт – тұрмыстарымен кеңінен танысуына жол ашады. Ол қазақтың телегей – теңіз ауыз әдебиетінен, батырлар жырлары мен ғашықтық жырларынан сусындайды. Сонымен қатар орыстың - Пушкин, Белинский, Герцен, Чернышевский, Некрасовтарды, Европаның Гете, Байрон сияқты ақындарын, Спенсер, Спиноза, Льюис, Дарвин сынды ғұламаларының туындыларын оқиды. Сөйтіп, Абай, бірінші, өз жұртының,екінші араб-парсы тілді жұрттың, үшінші орыс, Европа жұртының ой-өнерінен нәр алады. Шығыс, батыс, орыс мәдениетін өз шығармаларына үлгі етіп, сол арқылы өз өлеңдерінің сапасын жоғарлатты. Абай қазақ әдеби тілінің негізін салды, қазақ поэзиясын жаңа деңгейге көтерді. Өз шығармаларында халықтың мүддесін, арман-мұңын жырлады, жарқын болашақты аңсады. Ақынның шығармашылықпен еркін араласуы 1860 жылдары басталады. Ол кезде Абай өлеңдерін басқа аттармен жариялаған, тек 1886 жылы «Жаз» деген өлеңінен бастап өз атын қоя бастайды. Ақынның өлеңдерінің күні бүгінге дейін мәні зор. Ақын айтқан: өсек, өтірік, мақтаншақтық, еріншектік, бекер мал шашу сияқты теріс әрекеттер әлі де бар. Ал, талап, еңбек, ғылым - біздің қазіргі тәрбиеге дәл келеді. Абай өлеңдерінің тақырыбы жан – жақты, әлеуметтік аясы кең. Өлеңдері халықты өнерге, білімге, табиғатты сүюге, ғылымға шақырады, махаббат тақырыбын көп жырлайды. Ақын адамның адамдық қасиеті еңбекте, ғылым – білім үйренуде, адамгершілік мінез – құлықта деп ұқты. 90-жылдар ішінде Абай өзінің бір алуан шығармаларын қара сөзбен жазған. Абайдың қара сөздерінің жалпы саны елуге жақын. Олардың әрқайсысы өз кезіндегі әлеуметтік өмірдің күрделі мәселелеріне арналған. Кейбір әңгімелер тақырыбы, кейде мазмұны жағынан бірін-бірі толықтырып отырады. Абайдың қара сөздерінің өзінше ерекшелігі бар. Оның сөйлем құрылысы да басқашалау болып келеді. Сөздердің көлемі аз болса да, мағынасы терең, мазмұны мол. Көпшілігі сұрау, жауап, не оқушыларымен, не өзімен-өзі кеңесу үлгісінде құрылады. Қазақ топырағында реалистік аударма дәстүрі Абайдан басталады. Аударма мәдениеті де сол Абайдан тарайды. Абай аудармамен айналысқан кезде орыс әдебиетіне қанық, орыс тіліне жетік еді. Абай өлеңдері мен поэмалары , қарасөздерінен басқа ән шығармашылығы да қазақтың халық музыкасында ерекше орын алады. «Сегіз аяқ», «Айттым сәлем, Қаламқас», «Желсіз түнде жарық ай», «Көзімнің қарасы» және тағы да басқы әндері әлі күнге дейін халықтың жүрегіне жақын. Қазақ әдебиетінің көрнекті жазушысы Мұхтар Әуезов Абайды «қазақ поэзиясының күн шуақты асқар биігі» деп орынды атаған. 1-тапсырма. Мына шылауларды аударып, бірнеше сөйлем құрастырыңыз. Осылардың ішінен септеулік шылауларды ажыратып, атап беріңіз. Дейін, кейін, туралы, жайлы, мен, әлде, немесе, үшін, шейін, кейде, не, қасында, жанында, алдында, бойы, бірге. 2-тапсырма. Мына сөздерге барыс септік шылауларын тіркестіре отырып бірнеше сөйлем құраңыздар. Абай, өлең, үйрену, араласу, мешіт, ел, ғылым, тәрбие. 10. Бақылау ( біліктілікті, коммуникативтік, практикалық дағдыларды, өзін-өзі дамытуға арналған сұрақтар, тапсырмалар). Абайдың туып-өскен жері мен туған жылы. Абай деген атты кім қойды? Шын аты кім? Абай неше жасында, қайда оқуға барды? Шығыс классиктерінен кімдердің шығармаларымен танысты ? Абай қандай тілдерді жетік білді? Ақын шығармашылықпен қай жылдары еркін араласып, өз атынан жаза бастады ? Абайдың сазгерлік қырын танытатын қандай шығармаларын білесіз? Абайдың қанша қарасөзі бар? Қанша поэмасы бар ? Аттарын атап беріңіз. Абай туралы көлемді шығарма жазған адам кім? Барыс септігінің қандай жалғауларын білесіз? Барыс септік шылауларын атап беріңіз. Қандай септеулік шылаулар бар? Септеулік шылауларға мысал келтіріңіз. Тақырыпқа байланысты тестер: 1. Барыс септігі бар сөйлемді көрсетіңіз. а) Науқас жақсы күтінк керек. ә) Науқастың жасын, ауру түрін ескеру керек. б) Досыма рұқсат етіңіз. в) Дана көмектесу керек. г) Дәріні дұрыс ішу керек. 2. Барыс септігіндегі сөзді көрсетіңіз. а) дәкемен ә) тамызуға б) қасиеттері в) шөптерден г) тамырын 3.Барыс септігінде тұрған сөзді анықтаңыз. а) бауырына ә) емдел б) деканның в) сынақты г) дәптерің 4.Барыс септігінде тұрған сөз тіркесін көрсетіңіз. а) тағам құрамында ә) мал өнімдерінде б) бауырдың ауруына в) балық бауырында г)азық-түліктерде 5.Абайдың анасының аты кім? а) Зере ә) Ұлжан б) Әйгерім в) Айша г) Хадиша 6.Барыс септігінде тұрған есімдікті көрсетіңіз. а) осыған ә) менде б) менде в) нешене? г) неде? 7.Барыс септігіндегі есімдікті табыңыз. а) менен ә) өзіңді б) оған в) онда г) осымен 8.Барыс септігінің жалғауын көрсетіңіз. а) -на, -не ә) -ды, -да б) -н, -ты в) -да, -де г) -ның, -нің 9.Барыс септігін меңгеретін шылауды көрсетіңіз. а) аурудың қоздырғышы ә) микроб арқылы б) аурудың алдын алу в) дәріханаға дейін г) түрлі әсерге 10. Барыс септігі бар сөйлемді көрсетіңіз. а) Дәрігердің кеңесін тыңдаған жөн. ә) Бұл асқазан ауруына шалдықтырады. б) Гүлдің аталығы көптеген ұсақ дәннен тұрады. в) Ғылыми еңбекте айтылған. г) Мерзімі өткен дәріні тастау керек. Абай қай жылы дүниеге келді? а) 1845 ә) 1865 б) 1925 в) 1878 г) 1912 11.Барыс септікпен тіркесетін септеулік шылауды көрсетіңіз. а) шейін, қарай ә) басқа, гөрі б) қаралы, жақында в) ғой, ғана г) мен, сіз, ол 12.Барыс септіктегі сөзді көрсетіңіз. Көреген әке Абайға көп үміт артып, 9 жасында Семей қаласындағы Ахмет Риза медресесіне оқуға береді. а) Семей ә) жасында б) береді в)Абайға г) қаласындағы 13.Барыс септігіндегі сөзді табыңыз. Картоп, бидай сияқты өсімдіктер крахмалға бай: а) картоп ә) бидай б) өсімдіктер в) крахмалға г) бай 14.Барыс септіктегі сөзді табыңыз. Әр адамның гүл тозаңына аллергиясы болуы мүмкін. а) адамның ә) гүл б) тозаңына в) болуы г) мүмкін 15. Абайдың шын аты кім? а) Абдулла ә) Ибраһим б) Фараби в) Мағауия г) Ахмет 11.Әдебиеттер: 1. Исаева Ж.Т., Тәттібаева А.Е. Қазақ тілі. Алматы, 2011 ж. 62-63 бб. 2. Қанапиянова Ә.Ж. Кәсіби қазақ тілі. Алматы, 2008 ж.40 б. 3. Тәттібаева А.Е., Хабдин Қ.Е. Қазақ тілі сабақтары. Алматы, 2004 ж.20бет 4. Ақыжанова А.Т. Қазақ тілі. Мәтіндер мен жаттығулар. Алматы, 2005 ж. 26 бет ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН (ОСӨЖ) ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ Тақырыбы: Мәдениет және өнер қайраткерлері (Ш.Айманов, К.Бәйсейітова, Ш.Қалдаяқов, Ә.Қашаубаев, Н.жантөрин, Ә.Қастеев т.б.). 2012 ж. Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды №____хаттама «_____»___________20____ ж. Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай 1. Сабақтың тақырыбы: Мәдениет және өнер қайраткерлері (Ш.Айманов, К.Бәйсейітова, Ш.Қалдаяқов, Ә.Қашаубаев, Н.жантөрин, Ә.Қастеев т.б.). 2. Мақсаты: Жаңа сөздермен сөйлем құрай алуды, жаттығуларды толық түрде меңгерту. «Мәдениет және өнер қайраткерлері» мәтінін пайдалана отырып әңгіме-сұхбат құрастыруды үйрету. 3. Міндеті: Қазақ тілінің медицинаға және күнделікті өмірге қажетті сөздерін, сөз тіркесін үйрету. 4. Негізгі ұғымдар: Музыканың өмірдегі рөлі туралы түсінік Қазақтың ұлттық музыкасының арғы аталары кімдер? Қазақстанның музыка ұжымдары туралы әңгімелеп беріңіз. Театрда тұңғыш қай қойылым қойылды? Көрген театрлық қойылымыңыз туралы әңгімелеп беріңіз. Кино өнерінің салаларын туралы мәлімет беру Бейнелеу өнері туралы не білесіз, қандай суретшілерді білесіз? Табыс септік дегеніміз не? Оның сұрақтары қандай? Жатыс септік дегеніміз не? Оның сұрақтары қандай? 5.Сабақ өткізу жоспары: А) Ұйымдастыру (2-3 минут). Ә) Үй тапсырмасын сұрау (40-48 минут). Б) Жаңа сабақты түсіндіру. -Мәтін бойынша жұмыс (45-55 минут). Жаңа сөздермен. Сөз тіркестерімен жұмыс істеу, оқылым, мәтін бойынша сұрақтарға жауап, салыстыру жүргізу, аударма жұмысын жасату. -Грамматикалық тақырып бойынша жұмыс (35-40 минут). -Жаңа сабақты қорыту (15-20 минут). В) Студенттердің білімін бағалау (2-4 минут). 6.Өткізу түрі - тәжірибелік 7.Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері: Ситуациялық тапсырмалар, сабақ үстіндегі жұмыс, сұрақ-жауап, сөздердің баламасын табу, топпен жұмыс, сөйлесу т.б. 8.Көрнекі құралдар. Кестелер, карточкалар, рөлдік /іскерлік ойын түрлері. 9.Тапсырмалар ☺Табыс септігіндегісөздер кімді? нені? кімдерді? нелерді? деген сұрақтарға жауап береді. Табыс септігінің жалғаулары: -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті, -н. Бұл жалғаулар буын және дыбыс үндестігі заңдылықтарын сақтап жалғанады. Табыс септігіндегі сөз тура толықтауыш қызметін атқарады. (Винительный падеж образуется с помощью окончаний -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті, -н, которые могут прибавляться неспосредственно к основе, окончаниям множественного числа, окончаниям притяжательности в соответсвии с законами сингармонизма. Винительный падеж отвечает на вопросы кого? что?). Мысалы: Мен Сараны (кімді?) көрдім. – Я видела Сару. 
☺Жатыс септігіндегісөздер кімде?не де? кімдерде? нелерде? қайда? қашан? деген сұрақтарға жауап береді. Жатыс септігінің жалғаулары: -да, -де, -та, -те, -нда, -нде. Бұл жалғаулар буын және дыбыс үндестігі заңдарына сәйкес жалғанады. Жатыс септігіндегі сөздер кімде? неде? деген сұрақтарға жауап бергенде толықтауыш болса, қайда? қашан? деген сұрақтарға жауап бергенде пысықтауыш болады. Жатыс септігіндегі сөздер көбінесе пысықтауыштың қызметін атқарады. (Местный падеж образуется с помощью окончаний: да, -де, -та, -те, -нда, -нде, которые прибавляются к основе, окончаниям множественного числа и окончаниями притяжательности в соответсвии с законами сингармонизма. Местный падеж отвечает на вопросы у кого? в ком? в чем? на чем? у чего? где? когда?. В предложении местный падеж выполняет функцию обстоятельства и дополнения). Мысалы: Сенің жүрегіңде (неде?) адамға деген жылылық бар. – В твоем сердце есть тепло для людей. 
Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыс түрлері: 1-жаттығу. Мақалдарды көшіріп жазып, табыс септігіндегі сөздердің астын сызыңыздар. Шеге тағаны сақтайды, таға тұлпарды сақтайды. Тұлпар ерін сақтайды, ері елін сақтайды. 2. Жолдасты жол айырады. 3. Алтынды еріте білмеген ірітер, теріні илей білмеген шірітер. 4. Таудағы түлкіні табандағы тазы алар. 5. Тігілмеген тігінді мақтама. 6. От үрлеген жағады, шындықты іздеген табады. 2-жаттығу. Жатыс септігінде тұрған сөздерге сұрақ қойып, сөйлемдер құрыңыздар. Әріптесте, көршімде, жігіттерде, әке-шешеңізде, отбасында, ағада, менде, Сізде, досымда, төрағада, онда, оқытушыда, қыздарда, ұлымда, түнде, жазда, бастықта, оларда, қарындасынд, баласында, саябақта, әкеңізде, жиырма бесте, Алматы қаласында, сіңілімде, інісінде, көзінде. 3-жаттығу. Сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыздар. У моего отца, у тебя, у него, у нашей мамы, у них, у девочки, у детей, в книгах, в городах, в селах, в областях, в управлении, на улице, на улице Кунаева, в дечсть часов, в восемь часов, в молоке, в гостях, в машине, на автобусе, у дедушки, в субботу, на остановке, в магазине, ночью, на курсе, в отделении, в роте. Мәтін алдындағы сұрақтар: Қандай мәдениет және өнер қайраткерлерін білесіз? Жыршы мен жырау дегенді қалай түсінесіз? Сал, серілерден кімдерді білесіз? Әнші-күйшілерден кімдерді білесіз? Атақты қазақтың биші қызын атаңыз? Атақты суретшілерді атаңыз. Композиторлардан кімдерді білесіз? Мәтінге байланысты тірек сөздер: Адамзат тарихы, қыз ұзату, жастар сауық кештері, күй тарту, жоқтау айту, сайқымазақ, өнерпаздар, бейнелеу өнері, сурет өнері, салт-дәстүрлер, хаық аспаптар оркестері, мәнерлеу амалдары, негізін салушы, туындылар. Мәтінді оқып, түсінгендеріңізді айтыңыздар Мәдениет және өнер қайраткерлері Музыка адамзат тарихында қоғамдық, мәдени тәрбиелік және ұйымдастырушылық рөл атқарады. Ол ғасырлар бойы қалыптасты. Әбу Насыр әл-Фараби (10-11 ғғ), «Музыканың ұлы кітабы» деген трактат жазды. Одан бұрынғы «Қорқыт» (8 ғ.) одан кейінгі Қазтуған мен Асан Қайғы (15 ғ.) – қазақтың көне музыка өнерінің өкілдері. Халық ән-күй арқылы аңыз әңгімелер мен тарихи оқиғалар, даналық ойларды бейнеледі. Ауыл ақсақалы елге әнмен бата берді, ақсақалдар кеңесі ән немесе күймен ашылды. Жақсылық хабарларды терме түрінде жырлау, үйлену тойында, қыз ұзату, жастар сауық кештері, салтанаттарында ән айту және күй тарту дәстүрі бар. Бесік жыры, балалар әндері айтылды. Өлген адамға әнмен жоқтау арналады. Біржан, Ақан, Жаяу Мұса, Құрманғазы, Абай, Дина сияқты халық композиторлары өздерінің күйлері мен әндерінде халық өмірін суреттеді. Әнші-композитор, күйші-композитор ән мен күй шығарды. Орындаушылар жырау, жыршы, әнші, күйші, сайқымазақ, сал, сері деп аталды. Қазақ музыка мәдениетінің өсіп дамуына күш жұмсаған академик Ахмет Жұбанов, композиторлар Мұқан Төлебаев, Ғазиза Жұбанова, Латиф Хамиди, Шәмші Қалдаяқов. Әншілер: Күләш Байсейітова, Роза Бағланова, Роза Жаманова, Ермек Серкебаев, Бибігүл Төлегенова, Әлібек Дінішев т.б. Қазақ опералары, симфониялары, күйлері мен әндері жылдар өткен сайын дами түсті. Қазақтың опера және балет театры, Қазақ филармониясы, Құрманғазы атындағы академиялық халық аспаптар оркестрі, симфония оркестрі, Қазақтың хор капелласы, Қазақ республикалық ән-би ансамблі, көптеген эстрадалық оркестрлер мен ансамбльдер бар. Қазақ театр өнері ежелден келе жатқан салт-дәстүрлерімізге негізделген. Үйлену салты, шілдехана тойымен байланысты өтетін ойын-сауықтар, ақындар айтысы т.б. дәстүрлеріміз театр өнерінің алғашқы көріністері болған. 1917 жылы Ойқұдық жайлауында (қазіргі Семей облысы, Абай ауданында) М.Әуезовтің «Еңлік-Кебек» трагедиясы тұңғыш рет қойылды. Кейіннен 1925 жылдың аяғында Қызылорда қаласында тұңғыш музыка театры ашылды. Театр шымылдығы 1926 жылы ақпанның 13-інде М.Әуезовтің «Еңлік-Кебек» трагедиясымен ашылды. Театр алғаш рет құрылған жылы онда Иса Байзақов, Әміре Қашаубаев, Қалибек Қуанышбаев, Елебек Өмірзақов, Серке Қожамқұлов, Жұмат Шанин, Шара Жиенқұлова және тағы басқа өнерпаздар қызмет етті. Олар театр тарихына өшпес із қалдырды. 1934 жылы қазақ драма театрының ашылуына негіз болды. Қазақ өнерінің қара шаңырағы – М.Әуезов атындағы драма театры, Абай атындағы опера және балет театры, Ғ.Мүсірепов атындағы Жасөспірімдер мен балалар театры, Ж.Жабаев атындағы филармония т.б. өнер ошақтары бүгінгі таңда халыққа қызмет көрсетуде. Кино өнері – өнердің бір түрі, әдебиет пен театрдың, бейнелеу өнері мен музыканың көркемдік қасиеттерін көрсетеді. Кино өнері – өзіне тән мәнерлеу амалдары, көркемдеу тәсілдері, эстетикалық заңдары мен шығармашылық дәстүрлері бар дара өнер. Кино өнері негізінен төрт салаға бөлінеді: көркем фильм, деректі фильм, мультипликациялық кино және ғылыми-көпшілік кинематография. Кино өнерінде өзіндік орны бар – Ш.Айманов. «Қазақфильм» киностудиясы осы кісінің атымен аталады. Бейнелеу өнері де жақсы дамыған. Сурет өнерінде көптеген атақты суретшілер бар. Әбілхан Қастеев – кескіндемеші-график, қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушылардың бірі. Қазақстан Республикасының халық суретшісі. Оның «Мектепте», «Автопортрет», «Көгілдір көйлекті қыз» т.б. туындылары бар. Оның мұражайы Қ.Сәтбаев көшесінде орналасқан. Одан кейін бейнелеу өнерінде атағы шыққан суретшілер - Б.Түлкиев, Қ.Айтбаев, Т.Тыныбеков, Е.Тоғысбаев т.б. Қазақ тарихында бірінші рет ең үлкен картина салған – Бексейіт Түлкиев. Оның ең үлкен «Ұлы көш» эпопеясына арналып салынған полотносы Президент Резиденциясында ілулі тұр. Студенттердің оқытушымен бірлесіп орындайтын жұмыс түрлері: 1-тапсырма. Мәтінге сұрақтар жазыңыздар.
жүктеу/скачать 7,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
