-Тарау ИММУНДЫҚ ДИАГНОСТИКА

23-Тарау. Иммундық диагностика принциптері мен әдістері
507
статустың барлык түрі иммундык диагностикаға сәйкес келе бермейді. 
Иммундык статустын біркелкі еместігін ескере отырып, патология 
кезіндегі екі түрі ажыратылады: антигенарнайы және антигенар- 
найы емес. Антигенарнайы түрі иммундык статустьщ алты вариантын 
кұрады: инфекциялык, аутоиммундык, трансплантациядан кейінгі, 
репродуктивті. Антигенарнайы емес түрі иммундык статустын үш түрін 
кұрады: алғашкы реттік және екінші реттік иммундык тапшылык, 
лимфопролиферативті. Сондай-ак, иммундық статустың көрсетілген 
түрлері жалпы және жергілікті иммундык статусты бағалауда маңызды 
орын алады.
Бұндай іріктеудін маңыздылығы иммундык статусты бағалау 
әдістерінін көбісі тек иммундык тапшылык жағдайды аныктауда 
маңызды болып табылуында. Иммундык статусты бағалау әдістерінің 
көбі иммундық тапшылықты ғана дәлелдеуге кажет, ал баска 
иммунопатологиялык күйлердін диагностикасында ен маныздысы — 
антигенарнайы иммунологиялык реактивтілікті, яғни антидене мен 
эффекторлы лимфоциттерді аныктау болып табылады. Осыны ескере 
отырып, наукастың иммундык статусын бағалау, яғни иммунды негізді 
акауды табу іске асырылады. Мүндай акау иммунитеттің әр түрінен та- 
нылуы мүмкін болғандығынан, иммундык статусты бағалауда бірінші 
және екінші дәрежелі тест көрсеткіштері кажет болып табылады. Со- 
нымен катар, иммундык диагностика үшін иммунологиялык емес зерт- 
теу әдістері де қолданылуы мүмкін (жалпы клиникалык, биохимиялык 
және т.б.).
Диагностиканын иммунологиялык әдістері иммунды реакцияларға, 
жасуша кұрамын аныктауға, иммунокомпонентті жасушалардың ре- 
цепторлы репертуарына және кызметіне, сонымен қатар, иммундык 
жүйенің маңызды молекулаларының сандык және сапалык кұрамын 
(цитокиндерді, рецепторлардың ерігіш формасын, медиаторларды, 
компоненттің нәруыздары мен ингибиторларын, тимус гормондарын 
және т.б. аныктауға негізделген.
Қазіргі танда иммунодиагностиканың стандартты әдістері көптеп 
ашылғанымен әлі де калыптасу кезеңінде жүріп жатыр. Замана- 
уи иммунды диагностикалык әдістер каржыны және еңбекті қажет 
ететіндіктен, бұндай әдістерге жолдаманы бергендерге аса жауапты 
қарау кажет. Осыған карай әдістерді кажет ететін белгілі бір 
көрсеткіштердің кабылданғандығы дұрыс болады. 
Қазіргі күні 
көрсеткіштердің үш түрі карастырылады:

508
IV Бөлім. Иммунды патология және иммунды профилактика
• иммунологиялык әдістер шешуші рөл аткаратын сыркаттар 
кезінде (ЖИТС, ілкі иммунды жетіспеушілік жағдайлар, транс- 
плантация);
• иммундык статусты бағалау әдістері емнің тиімділігін көрсететін 
жағдайлар кезінде (антибиотикпен емдеу, цитотостатиктер мен 
иммунодепресанттарды колданудын, сәулелі терапиянын және 
т.б. тиімділігін кадағалауда), аурудың ауырлык дәрежесін, аскыну 
болжамдарын және ағымын бағалауда (инфекциялык аурулар, со- 
зылмалы немесе ұзакка созылған операциялык араласулар);
• арнайы иммунологиялык әдістер аурудын диференциалды диа- 
гностикасы кезінде көмектесетін ауру түріне тиімді (аутоиммунды 
аурулар, лейкоз, лимфома) болуы.
Қазіргі күні екі кезеңнен түратын адамнын иммундык жағдайын 
бағалайтын принцип колданылады. Оның негізгі жағдайлары им- 
мунограммада тіркелген, бүл зерттеу негізінде бірінші дәрежелі тест 
көрсеткіш болып табылады. Бірак кейбір кезде лабораториянын 
жабдықталуына байланысты екінші дәрежелі де әдістер көрсетеді. 
Иммунограмма ағзадағы иммунопатологиялык үдерістерді аныктауға 
жеткілікті лабораториялық көрсеткіштердін минималды комплектінен 
түрады. Белгілі бір иммунограмманы талдау кезінде көрсеткіштер 
калыптыдағымен салыстыра карастырылады. Қалыпты интервалдар 
стандарттық әдістерді, күрылғылары және реактивтерді колдану аркылы 
дені сау үлкен адамдар тобына жүргізілген зерттеулер нәтижесіне сүйене 
отырып аныкталған.
Екі кезеңдік иммунологиялык статусты бағалау принципіне сәй- 
кес иммунологиялык диагностикада лабораториялык-диагностикалык 
тесттердің бірінші және екінші дәрежелері колданылады.
• Біріншілік кезең — деңгей өз алдына карапайым, дәлірек айтсак, 
ағзадағы 
иммундық 
жүйені 
қүрамындағы 
компоненттерді 
бағалаудағы басты нысана-тесттер, туа біткен және адаптивті 
иммундык жүйенің әр түрлі тізбектерінің «күрделі» кемістіктерін 
аныктауға арналған. Бірінші денгейлік тесттерге жатады;
— лейкоциттердің, лимфоциттердің, нейтрофилдердің, моноцит- 
тердің және тромбоциттердің шеткері кандағы жалпы санын 
аныктау;
— Т- және В-лимфоциттердің, >іК-жасушалардын СйЗ-ке, СО20- 
ға, СОІб/56-антигендерге қарсы М КА қолдануымен салыстыр- 
малы және абсолютті сандарын аныктау;

23-Тарау. Иммундық диагностика принциптері мен әдістері
509
- Т-лимфоциттер субпопуляцияларынын санын аныктау: Т-хел- 
перлер (СЭ4"), ЦТЛ (СОЗ+С'Ц
8
+) және олардың катынасын 
(С 0 4 +/С 0 8 +);
- негізгі сарысулы иммуноглобулиндердін (І§М, І§С, І§А) кон- 
центрациясын аныктау;
— лейкоциттердін фагоцитті белсенділігін аныктау, НСТ-тест;
- сарысу мен кандағы ЦИК аныктау;
— лейкоциттер миграциясын тежеу тесті;
— баска көрсеткіштер.
• Екінші кезеңде — бастапкы тесттердін калыпты денгейден 
өзгерулері бойынша немесе арнайы көрсеткіштер аркьшы 
адамнын иммунитетінін өзгеше тізбектерін бағалау аркьшы талдау 
жасалады, ол дефектті дәлелдеуге және иммунды коррекциялауды 
өткізуге көмектеседі.

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: