КОЛОНИЯ БЕЛСЕНДІРУШІ ФАКТОРЛАР

562
IV Бөлім. Иммунды патология және иммунды профилактика
найы емес қабыну кезіндегі жергілікті кабыну реакцияларында канның 
жетілген жасушаларынын сакталуы мен кызмет етуіне әсер келтіреді.
Бұл топка сүйек кемігінде 
іп 
у ііг о
миелоидтык және моноцитарлык 
тізбектердің колонияларының калыптасуын сүйемелдейтін 3 фактор 
кіреді: ГМ-КСФ (гранулоцитарлык-макрофагалдык колония сти- 
мулдайтын фактор), Г-КСФ (гранулоцитарлык КСФ) және М-КСФ 
(макрофагалдык КСФ). Сонымен катар бұл топқа тағы да ИЛ-3, 7 
және 11 жату керек еді, осымен цитокиндердің казіргі жіктелуі шартты 
екендігі айкындалады.
КСФ сүйек кемігінің және баска ағзалардын жасушаларымен (фи- 
бробласттармен, эңцотелиалды жасушаларымен), макрофагтармен, 
белсендірілген Т-лимфоциттерімен өндірілетін 
гликопротеиндер. 
Олардың синтезін бактериялык өнімдер, полиэлектролиттер, митоген- 
дер және антигендер коздыра алады.
ГМ-КСФ — алғашкы рекомбинанттык ДНК технологиясымен 
жасалған адамның гемопоэздік гормоны. Негіздейтін тегі адам 
хромосомаларының 
5-жұбында 
орналаскан. 
ГМ-КСФ 
макро- 
фагтардын пісіп-жетілуін белсенді түрде коздырады. ИЛ-3 екеуінің 
рецепторларының (3-тізбектері бірдей болғандықтан әсерлері ұксас. 
Г-КСФ сиякты, ГМ-КСФ әр түрлі цитокиндермен әсерлесіп, 
гемопоэздік жасушалардың көбеюі мен жетілуін реттейді және 
ГМ-КСФ жетілген миелоидты жасушалардың кызметтерін белсендіре 
алады, сонын ішінде, катерлі меланома жасушаларына карасты (А 375 
тізбегі) макрофагтардың цитотоксикалык әсерін күшейтеді. Сонымен 
катар, ГМ-КСФ макрофагтардын тыныстык үдерістерін ұлғайтады. 
ГМ-КСФ белгілі бір деңгейде, әсіресе ІҒІЧ-ү-мен косылып, адам 
моноциттерінің ГІ 937 тізбегінде АИТВ-1 репликациясын тежейді. 
ГМ-КСФ жетілген нейтрофилдер мен эозинофилдердің біркатар 
кызметтерін жоғарьшатады: нейтрофилдердің бактериялар мен ашыт- 
кьшарды фагоцитоздауын белсендіреді; антиденелермен байланыс- 
кан нысана-жасушаларына нейтрофилдер мен эозинофилдердін 
цитоүлағыштығы әсерлеуіне ыкпал етеді. ГМ-КСФ кабынудын 
белсенді медиаторы — лейкотриен В4 синтезіне катысты нейтро- 
филдік 5-липоксигеназаны активтейді. ГМ-КСФ культивациялан- 
ған адамның эндотелиалды жасушаларының миграциясы мен 
көбеюін коздырады. 
ГМ-КСФ рецепторлары біркатар тіндерде 
табылған: 
плацентада, 
олигодендроциттерде 
және 
кейбір 
ісік
жасушаларында 
(меланома, 
өкпенің 
жасушааралық 
карцино- 
масы және куыкасты безі). Сонымен, 
іп 
у ііг о
өткізілген зерттеулер

24-Тарау. Цитокиндердің негізгі топтары, биологиялық әсерлері...
563
нәтижесінде ГМ-КСФ макрофагтар мен нейтрофилдердің физио- 
логиялык белсенділігінде зор маңызы бар деп айта аламыз, сол себептен 
біркатар, соның ішінде макрофагішілік көбейетін микробтармен 
шакырылған індеттер кезінде, емдеу және алдын алу шарасы ретінде 
колданыла алады.
Г-КСФ — тегі адам хромосомаларының 17-жұбында орналасқан, 
классикалык гемопоэздік өсу факторларының бірі. Г-КСФ негізгі 
өндіруші 
жасушалары: 
моноцит/макрофагтар, 
фибробласттар,
тегіс салалы және эндотелиалды жасушалар. Г-КСФ синтезін 
қоздыратындар — ИЛ-1, 
ИЛ-6 және ГМ-КСФ. Ол, көбінесе, 
гранулоциттердін 
бастауыштары 
мен жетілген 
гранулоциттерге 
әсер келтіріп, эритроциттер, тромбоциттер, нейтрофилдер және 
эозинофилдердін дамуын камтамасыз етеді, митогендерге (ЛПС) жауап 
ретінде фагоциттердің белсенділігін және оттегі өнімін жоғарылатады. 
Сонымен катар, Г-КСФ хемотаксикалык белсенділікті көрсетіп, 
лейкоциттердің миграциясын шакырады; гранулоцитопоэзді коздыруда 
ИЛ-3, 6, 11-лермен бірігіп, кызмет етеді; адам эндотелиінде фибрин 
ұйыткыларын ерітетін протеолитикалық фермент — плазминнің 
плазминогеннен 
пайда 
болуына 
әсер 
келтіретін 
плазминоген 
активаторының 
белсенділігін 
жоғарьтатып, 
культивацияланған 
адам эндотелиі жасушаларының миграциясы мен пролиферациясын 
күшейтеді; куық карциномасына аутокринді өсіру фактор ретінде 
әсер келтіреді. Г-КСФ-ды енгізгенде тез арада гранулоциттердің саны 
көбейеді.
М-КСФ — тегі адам хромосомаларының 5-жұбында орналасқан. 
М-КСФ өндірілуінің индукторлары: ИЛ-3, ГМ-КСФ, ІҒКІ-ү. Оны 
фибробласттар, 
эндотелиалды жасушалар, 
моноцит/макрофагтар 
өндіреді. Негізгі биологиялык әсері моноцитопоэзді коздыруымен 
және моноцит/макрофагтарды белсендірумен байланысты. ГМ- және 
Г-КСФ-термен 
салыстырғанда, 
нейтрофилдердің 
хемотаксисінің 
кұшті тежегіші болып келеді. Сонымен, КСФ табиғи жағдайда миело/ 
моноцитопоэзді, белгілі бір сатылары мен тізбектеріне әсер етіп, 
қамтамасыз ететін факторлары болып келеді.

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: