С. В. Кожанова Жалпы иммунология
-Тарау ТУА БІТКЕН ИММУНИТЕТТІҢ НЕГІЗГІ
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| 5-Тарау
ТУА БІТКЕН ИММУНИТЕТТІҢ НЕГІЗГІ КОМПОНЕНТТЕРІ. ТУА БІТКЕН ИММУНИТЕТТІҢ АНАТОМИЯЛЫҚ ТОСҚАУЫЛДАРЫ Туа біткен имунитет, оның негізгі компоненттері мен қызметтері. Туа біткен иммунитеттің анатомиялык тоскауылдары. Организмді патогендер- ден туа біткен корғауды камтамасыз ететін физикалык, химиялык және тері мен шырыштардың жасушалык факторлары. Туа біткен иммунитет омыртқалылардың ең көне қорғаныс жуйесі, оның басты қызметі — «патогендер» деген терминге біріктірілген жуқпалы агенттермен (бактериялармен, вирустар- мен, саңыраукұлактармен, карапайымдармен) куресу. Туа біткен иммунитеттің кейбір түрлері барлык көпжасушалы сүткоректілер мен өсімдіктерде аныкталған, ал адаптивті иммунитет эволюцияда кешірек дамыган — омырткалыларда және ол жақсы дамыған туа біткен имму- нитет жуйесін толықтырады. Туа біткен иммунитет жұкпадан корғану жолын патоген ағзаға ен- ген сәттен бастап жедел белсену аркылы жүзеге асырады. Туа біткен иммунитетгін маманданган меншіктімушелері жоқ. оның компоненттері бүкіл ағзада таралған. Туа біткен иммунитеттің негізгі компоненттеріне жатады. •Анатомиялык физика-химиялык тоскауылдар — ағзаға пато- гендердің енуіне кедергі жасайтын тері мен шырышты кабаттар. Бұл тоскауыл мүшелерде жұкпалы агент жасушаларына тежегіштік және токсикалык әсер ететін біркатар химиялық агенттер бар (асказанның кышкыл ортасы, микробка карсы белсенділігі бар бірқатар ерігіш молекулалар). •Туа біткен иммунитеттің паттерн-танушы рецепторлары (ПТР) — ерігіш және жасушалыкрецепторлар, бірінші кезекте оларға N 0 0 - 66 II Бөлім. Туа біткен иммунитет рецепторлар мен Толл-тәріздес рецепторлар жатады. ПТР пато- генмен ассоциацияланған молекулалык кұрылымдарды (ПАМҚ) және жасушалардың жойылуы немесе олардын закымдануы нәтижесінде калыптасатын жасушалардың тіршілігіне кауіпті жағдайлармен ассоциацияланған молекулалык кұрылымдарды (ЖКАМК) аныктауды камтамасыз етеді. • Туа біткен иммунитеттін гуморалды факторлары — оларға микробка карсы пептидтер, жедел кезен нәруыздары, цитокин- дер, хемокиндер, кабыну медиаторлары және комплемент жүйесі кіреді. •Туа біткен иммунитеттің жасушалык факторлары — шығу тегі әр түрлі жасушалар жиынтығынан тұрады (нейтрофилдер, эози- нофилдер, базофилдер, мес жасушалары, ҚК-жасушалары, со- нымен катар терінің, шырышты кабаттардын және кантамыр эндотелиінің эпителиалды жасушалары). Аталған барлык жасу- шаларда ПТР бар, олардын көмегімен патогендерді аныктайды, содан кейін жояды. Кәсіби антигентанушы жасушаларға жата- тын туа біткен иммунитет жасушалары (моноциттер/макрофагтар және дендритті жасушалар) антигендері «өндеу» және «танысты- руды» жүзеге асыру арқылы адаптивті иммунды жауаптын іске косылуы мен онын реттелуіне катысады. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|