С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| СҮЙЕК КЕМІГІНІҢ
ТРАНСПЛАНТАЦИЯСЫ Сүйек кемігінін трансплантациясы көптеген катерлі және катерсіз гематологиялык аурулар терапиясында колданылады. Бірінші кезек- те лейкемия, лимфома, апластикалык анемия, талассемия, сонымен катар иммундык тапшылыкты ауруларды емдеу кезінде колданылады. Сүйек кемігі 1980-ші жылдардан бері салынған. 1990-шы жылдары дүние жүзінде сүйек кемігінін 4000-нан астам аллотрансплантациясы жасалған. 1991 ж. АК.Ш -та 7500-ден аса пациенттер сүйек кемігінің трансплантация- сынан өтті. 1993-1997 жж. АҚШ-та туыссыз сүйек кемігін салу саны «толық» НБА-сәйкесті донор-реципиент жұптарды іріктеу саласында 8 есе жоғарылады. 2011 ж. АҚШ-та 8000 аса сүйек кемігінін трансплан- тациясы жасалды. Донордан алынған сүйек кемігі эритроцитті, миелоидты, моноцитті, мегакариоцитті және лимфоцитті массалардан тұрады. Қондырылу — негізінен реципиентке 109 дәрежесі шамасындағы жасушалар реципи- ентке килограмм/салмағына тамыр аркылы енгізіледі. Сүйек кемігінін алғашкы сәтті кондырылуы ұқсас егіздерде жасалған. Тіндік НЬА-антигендерді іріктеудін дамуы өз кезегінде реципиенттеріне ұксас аллогенді донорлардың табылуына мүмкіндік берді. Алайда гемотрансфузияға сезімталданған реципиенттермен жұмыс жасауға тура келеді. Бұл жерде трансплантаттың жедел кері кайту серпілісі қауіпті екендігі аныкталды. Сондықтан да, донордың сәйкес антиген кұрамын иммунологиялык тандау, міндетті түрде, жеке-дара сәйкестілікке кешенді сынамалар коюмен аякталады. Сүйек кемігінің кондырылуы үшін донор мен реципиенттін жасушалык сәйкестігін лимфоциттер және олардың аралас дақылдарын (ЛАД) бласттрансформация әдісімен аныктайды. Бұл тест ӘК, ОР, О0-локустар антигендерінің сәйкестігінің көрсеткіші болады. ЛАД (МЬС) нәтижесін және Н1_А-ОК-антиген бойынша сәйкестік денгейін салыстырғанда, Н БА-ОК-антигендер сәйкестігі жоғарылаған сайын, МБС-сәйкестік жұптарының саны жоғарылайды (18.2-кесте). Сонымен катар, екі НБА-ІЗК-антигені ұксас жұптар аралас дақылда лимфониттерді реттемейді. 18-Тарау. Трансплантациялық иммунитепің негіздері 373 18 .2 -к есте. Н Ь А - О К антигендер бойынша сәйкестік дәрежесі Сәйкесті Н С \-О К - Донор-реципиент Олардын ішіндегі ЛАД-да антигендер саны жұптар саны сәйкестілері 0 6 2(33,3%) 1 19 11 (57,3%) 2 5 5(100%) Сонымен, Н ІА -[)Я-антигендік иммунологиялық мониторинг схема- сында ЛАД нәтижесін болжамдау, яғни донор-реципиентті таңдауға арналған зерттеу нәтижелі жүргізіледі. Сүйек кемігінің кондырылуы кезінде міндетті шара — реципиентті иммунды супрессиялау болып табылады. Мысалы, лейкемия наукастарында циклоспорин А-мен курс өткізіп, тоталды сәулеленуге ауыстырады. Иммунды супрессиянын нәтижесінде реципиентте бөліну серпілісі сирек байқалады, бірак репипиентке карсы бағытталған иесіне қарсы реакция (ТИҚР) дамуы мүмкін, себебі донордың сүйек кемігі иммунхабарлы жасушалардан тұрады. Сүйек кемігінің трансплантаци- ясы кезінде бұл 50-70% кездеседі. ТИҚР донордың Т-жасушаларымен реципиенттің аллоантиген жасушаларын тануының нәтижесінде да- миды. Ол жасушалардың активтенуі мен бөлінуін және цитокиндер өнделуін тудырып, теріде, асказан-ішек жолдарында және бауырда қабыну серпілісіне соқтырады. Егер осы жағдай орын алса, ТИКР-на терінің көлемді эритродермиясы, гастроинтестиналды геморрагиясы және бауыр жеткіліксіздігі косарланады. ТИҚР кері кайту серпілісінің барлык фазаларын (афференттік, эфференттік) іске косады. Афференттік фазасында донордьщ сүйек кемігінің Т-хелперлері реципиенттің пептид-МНС-кешенімен ажы- ратылады. Ко-стимулдаушы белгілері Т-хелперлердің активтену мен бөлінуін және олардың ИЛ-2 өндіруін тудырады. Т-хелперлермен бөлінетін цитокиндер, макрофагтар және цитотоксикалык Т-лимфоциттер, ЫК-жасушалар әр түрлі екіншілік эфференттік жа- сушалар болып активтену арқылы иммунитеттің шеткері ағзаларда ТИКР эффекторлы фазасын тудырады. ТИКР эффекторлык фаза- сында реципиент жасушасында тікелей цитотоксикалык әсер ететін цитотоксикалық Т-лимфоциттермен түзілген ТКҒ-цитокиндер негізгі қызметін атқарады. ТИКР-дың адцын алу үшін, сүйек кемігі кондыру жасалған реципиентті трансплантацияға дейін және содан кейін иммундык ста- тусын мониторинг аркылы бакылай отырып, кұрамына циклоспорин А 374 III Бөлім. Адаптивті иммунитет және метотрексат кіретін иммунды супрессивтік препараттар беріледі. Сонымен катар, трансплантациялау алдында донорлык сүйек кемігін Т-лимфоциттер пулынан тазарту Т-лимфоциттерге карсы моноклон- ды антиденелер және Т-лимфоциттерге карсы сарысу көмегімен жа- салады. Бірак донордын сүйек кемігінен Т-лимфоциттерді толык жою тұрактамау калыптасуынан аса жағдайға жатпайды. Сондыктан, Т-лимфоциттер пулынан жою бөліктеп өткізіледі. Донордын төмен денгейдегі және төмен белсенді Т-лимфоциттері ТИКР көріністеріне аздап келтіреді, сондыктан жаксы нәтиже береді. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|