Бір күні аты әлемге әйгілі Алдар Көсе Шықбермес Шығайбайдың
үйіне қонаққа келеді. Ол келгенде байдың бәйбішесі сыртта бауырсақ пісіріп жатады. Алдар Көсе әңгіме айтып ұзақ отырып алғаннан сон, бай оны шайға шақырады. Шайға байдың қызы Бикеш темірден өріліп жасалған бауырсақты салып әкеліп, дастарханға қойып былай дейді:
Бауырсақты ыстық кезінде жеген дәмді, сондықтан бауырсақ суып калмасын үшін, оны мына темірден өріп жасалған ыдысқа әдейі салып әкелдім.
-Сонда көп білетін қу Алдар Көсе былай дейді:
- Жоқ, қарындасым, қателесесіз. Оданда бауырсақты ағаштан өріп жасалған ыдысқа салсаңыз болғаны, бауырсағыңыз ұзақ уақыт ыстық қалпында сақталады.
Сұрақ : Алдардың берген кеңесі дұрыс па?
2 – сұрақ: Үйде Алдар Көсе баймен сөйлесіп көп отырып алады. Ал байдың бәйбішесі сырттағы самаурындағы шай қайнаса да, отын бәсеңдетіп, шәйді үйге алып кірмей отыра береді. Біраз уақыттан кейін Алдар:
-Бәйбіше, сырттағы самаурындағы шай қайнап жатыр, - деген екен. Сонда асып – сасқан бәйбіше: -Оны қайдан көріп отырсың, қу Алдар? – деген екен.
Сұрақ : Алдар, шынында да, шайдың қайнағанын қайдан білді?
3 – сұрақ: Алдар шайға қанып алып, орнынан тұрып кетуге ыңғайланады. Үй иесі есікті ашқаны сол еді, үйге бір мысық кіре кетті. Алдардың көзі кірген мысыққа түсті, мысықтың жүні үрпиген, мысыққа қарады да, құлақшынын алып жатып былай деді:
- Құлақшынымды кие шығайын далада суық екен – деді.
Сұрақ : Далада күннің суық екенін Алдар қайдан білді?
1 - топ
Массасы 0,2 кг алюминийді 200 C -тан 300 C -қа дейін қыздыру үшін қажет болатын жылу мөлшерін анықтаңдар . с= 910 Дж/кг*
2. Массасы 15 кг тас көмір толық жанғанда, қанша энергия бөлінеді?
3 – топ
1. Массасы m = 100 г су, t1 = 1000 C – тан t2 = 500 С - ке дейін салқындағанда бөліп шығаратын жылу мөлшері Q... (ссу = 4200Дж/кг0 C ) 2. Массасы 0,2 кг керосин толық жанғанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?
2 – топ
1. Массасы m = 250 г суды t1 = 200 C - тан t2 = 700 С дейін қыздыру үшін қажет жылу мөлшері Q.
2. 100 кг антрацит толық жанғанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?
4 – топ
1. Массасы 1 кг қорғасында 1000С - қа қыздыру үшін 13000 Дж жылу мөлшері жұмсалды. Қорғасынның меншікті жылу сыйымдылығын анықтаңдар. 2. Қарағанды көмірінің 100 кг - ы толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін анықтаңдар.
Отты үрлеген жағады,
шындықты іздеген табады.
2. Түндіксіз үйден түтін
түзу шықпайды.
3. Нан піскенше күлше күйеді.
4. Тонның жылуы терісінен
емес – жүнінен.
Отты үрлеген кезде, отқа
жаңадан таза ауа келеді де оттың жақсы жануына себепші болады.
Қыста үйге от жаққанда пеш, самауыр жақсы жануы үшін түндікті ашып, салқын ауаның кіріп, ластанған жылы ауаны сыртқа айдатқан. Конвекция құбылысы салқын ауа ауыр болғандықтан төмен түседі де, қызған жеңіл ауаны жоғары айдайды, яғни түтін түзу шықпайды
