Сабақ Биология пәнінің І санатты мұғалімі: Досқали Гүлбану Ізбасарқызы

ІІ топқа бөлу. Тапсырмаларды түсіндіру. Топты таныстыру.

Саламатсыздар ма. № 43 орта жалпы білім беретін мектептің 8 сынып оқушыларының «Думан сайысына» қош келдіңіздер!

Бүгінгі Думан сайысымыз «Қан айналым жүйесі» тақырыбына арналады.

Бұл сайысқа екі топ қатысуға келіп отыр.

Оң қанаттың І топ топ басшысы Ержанова Әсемгүл.

Сол қанаттың ІІ топ басшысы Қайыржанов Фархат.

Құрметті топ басшылары қош келдіңдер кезекті сіздің топтармен танысудан бастайық.

Ітоп басшысы: Менің тобымда 8 сыныбының оқушылары Алшын, Даяна, Айым, Сұлтан.

Топтың аты: Білімділер. Топтың ұраны «Білімді мыңды жығар-білекті бірді жығар». Біздің жанкүйерлеріміз оң қанатта.
ІІ топ басшысы: Менің тобымда 8б сыныбының оқушылары Аршат, Дана, Зарина, Самат.

Топтың аты: Зеректер. Топтың ұраны «Білім инемен құдық қазғандай». Біздің жанкүйерлеріміз сол қанатта.

Сіздерге сұрақ қойып думанды жүргізетін жүргізуші: Гүлбану Ізбасарқызы.

Біздің бүгінгі сайысымыз, 6 айналымнан тұрады. Әр айналымнан кейін сіздерге негізгі жасырын ән ойналады. Сол әнді тауып орындаған топқа қосымша 2 ұпай беріледі.

Сонымен сіздер дайын болсаңыздар І айналымды бастайық.

Ендеше І айналымды ашық деп жариялаймын!

Барлығы 5 бейне сұрақ. Қай топтан кім бірінші жалау көтереді сол жауап береді.

1.Қан құйылып алынғаннан кейін қандай компонеттерге бөлініп алынады?

2.Антанинаға не себептен салмағын өлшеу тапсырылды?

3.Неліктен қан екі пробиркаға құйылды?

4.Лейкоциттің маңызы неде?

5.Плазма мен эритроцит қандай мақсатта қолданылады?

(Арта қалған топ бастайды).

І топқа Қоздырғыш

ІІ топқа Әмбебап донор

І топқа Агглютинация

ІІ топқа Реципиент

І топқа Жұқтырылған

ІІ топқа Қажеттілік

Жаңа сөздіктермен жұмыс. Жаңа сөздердің мағынасын ашу керек.
Иммунитет -организмнің оған енген жұқпалы және бөгде денелер әрекетін қабылдамауы иммунитет деп аталады.

Агглютинация -эритроциттердің бірігіп қалуын атайды.

Тромбоцит- қанның ең кішкентай, түссіз, ядросыз формалық элементтері.

Резус-фактор- ерекше нәруыздық зат.

Әмбебап донор- І топың қаны кез-келген топтағы адамға құюға болады сол себептен әмбебап донор депаталады

Антидене лейкоциттердің организмге ауру қоздырғыштарының енуіне жауап ретіндегі ерекше нәруыздары.

Ереже: Бірінші топ басшысы қарсы топқа жасырын сөз айтады және оның үш нұсқалық жауабын береді. Ал қарсы топ оның дұрыс жауабын табу керек. Бір дұрыс жауап бір ұпай.

2.Жарақаттанғанда көп қан жоғалтып, қан алатын адам.

3.Қан тапсырған адамдардың төрт топты қанын жинап, сақтаушы адам.

ІІ топ сұрағы

1. Лейкоциттердің организмге ауру қоздырғыштарының енуіне жауап беретін ерекше нәруыздар антиденелер түзуі

3. Бала кезде сақтандыратын әлсіретілген немесе тіршілігінжойган ауру қоздырғыштары екпе егіледі.

3.Жұқтырылған жануар немесе адам қанынан алынған емдік сарысу.

Сонымен ІІ айналымда маресіне жетті ұпай саны ---- алда ----- тобы.

Ал сіздер қарсы топ қапы қалмаңыздар жасырынған әнді табуға тырысыңыздар. Қосымша 2ұпай беріледі. («Балдаурен» әні)

1 топ сұрақтары.

1.Нобель сыйлығын алған, фогоцитоз құбылысын ашқан ғалым. Орыс ғалымы. Иммунитеттің биологиялық теориясын тұжырымдаған.

(И.И. Мечников).

2.Тұңғыш ана тілінде жаратылыстану ғылымы ішінде «Жануарлар» кітабын жазды. (Халел Досмұхамедов).

3.Қан айналымды ашқан ғалым. (В. Гарвей).

4.Өте ұсақ қан тамырлары-капиллярларды ашқан. (М. Мальпиги).

5.Адам қанының топтарын ашқан. (К. Ландштейнер).

6.Вирустарды ашты. (Д.И. Ивановский).

7.Жасушаны ашқан ғалым кім? (Р. Гук)

8. Грецияның ұлы ойшылы. (Аристотель)


2 топ сұрақтары.

1.Микроскопты алғаш жасаған кім? (Галеолей)

2.Фотосинтез құбылысын ашқан ғалым кім? (К.А.Темирязов)

3.Шешек аурына ем қолданған біртума қазақ шипагері кім? (Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы)

4.Жануарлар дүниесін зерттеуде үлкен үлес қосқан қазақтың ұлы ғалымы кім? (Ш.Уалиханов)

5.Бактериялар мен қарапайым организмдерді ашты. (А. Левенгук).

6.Сілекей бездерінің қызметін, шартты рефлексті ашқан ғалым. (И.П. Павлов).

7. Абай жолы романын жазған ғалым (М.Әуезов)

8. Ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, (Абай Құнанбаев)

9.Мемлекет қайраткері, саясатшы, дипломат, қазақ жерлерін біріктірген әйгілі хан.( Абылай)

І топқа ЖИТС инфекциясына есірткінің қандай қатысы бар?

ІІ топқа Не себептен қанның резус факторын анықтайды?

Жасырын ән табу.

Сайсымызды бастайық.

1.Адамдарда қанның 1 2 3 тобы бар сенесіз бе? сенбеймін.

2.Қан адам дене салмағының 7,7% құрайды сенесіз бе? Ия сенемін.

3.Резус-фактор (Rһ-фактор)-адам мен макака-резус маймылының қанында болатын ерекше  нәруыз сенесіз бе? Ия сенемін.

4.Қан ұйымайтын ауру гемофилия деп аталады сенесіз бе? Ия сенемін.

5.Дүние жүзінде ең сирек кездесетін қан тобы 4 топ сенесіз бе? Сенемін өйткені дүние жүзіндегі адамдардың қанының 5 пайызында осы қан тобы бар және құрамында алтыны бар деп бағаланатын қан тобы.

6.Тромбоциттер.Қан пластинкалары түссіз,домалақ немесе сопақша пішінді ядросы бар жасуша сенесіз бе? Сенбеймін өйткені оның ядросы жоқ.

8.ІV топтың қаннын І топқа құюға болады. Сенесіз бе? Сенбеймін.

Осы берілген заттардың ішінен сұраққа қатысты затты тауып берініз.

1. Қан тоқтатуға арналған құрал. (Жгут)

2. Қан қысымын өлшеуге арналған құрал. (Танометр).

І топқа

Эротроциттер қанға қызыл түс береді.

Қан неге қызыл? Себебі онда темір атомдары бар.

Қан беретін адам донор деп аталады.

Адамның қаны тамыр арқылы ағады.

Cынық арба итерсенде жүрмейді.

Алтын көрсе жолдан таяр.

Тромб болмаса қан ағады.

Мықты жігіт қамал алады.

Қызыр келсе үйіңе береке келер.

Ұрлық түбі қорлық.

Кемік қанды жасайды.

Ет-етке сорпа бетке.

Сүрек мықты болса өсімдік өседі.

Екі аяққа бір күрек табылады.

Иесін сыйлаганның итіне сүйек сал.

Би -жүрек жұтқан батыр.

Ұйқының қанық болғаны жақсы.

Ән орындалады. «Қара жорға» әні.