Сабақ жоспары Күні: 01. 16ж Сыныбы: 8 «а» Тоқсан: ІІІ пәні: қазақ тілі Пән мұғалімі

1. 
    Амандасу; Түгендеу;
   
2. 
   Сабақтың мақсатын хабарлау;
   
3. 
   Оқушыларды сабаққа ұйымдастыру.
   
4. 
   Оқушыларды екі топқа бөліп, топтың қолбасшысын тағайындау.
   

А)Теориялық жұмыс. Тақтада өткен тақырыптар бойынша пысықтау сұрақтары беріледі.

1. 
   Құрмалас сөйлемге түсінік беріңдер.
   
2. 
   Құрмалас сөйлемнің құрамындағы  жай сөйлемдер байланысуына қарай қандай түрлерге бөлінеді?
   
3. 
   Салалас құрмалас сөйлемнің  өзіне тән белгілерін атаңдар?
   
4. 
   Салалас құрмалас сөйлем мағынасына қарай нешеге бөлінеді?Түрлерін атаңдар.
   
5. 
   Ыңғайлас салалас сөйлемнің ерекшелігін атап түсіндіріңдер.
   
6. 
   Себеп - салдар сөйлемнің басқа түрлерінен айырмашылығы неде?
   

2.Баршагүл сәлем беріп еді,  -  ол қырын қарап кетті.

3.Көп  жасаған  білмейді,  көп көрген    біледі.

Ойын сәті:

Тақтада берілген ұяшықтардың астында жасырын тұрған тапсырмаларды топпен орындау.

 

20

30

10

20

30

10

Бірінші бағандағы  жоғарғы ұяшықтың тапсырмасы(10)

Берілген сөйлемге сипаттама беріп, байланысу түрін анықтаңдар.

Жауабы:  (жай сөйлем, жақты, жайылма, толымды)

Тау көрінеді - қиысу.

Мұнар тау – қабысу.

Алыстан көрінеді – жанасу.

Бірінші бағандағы төменгі ұяшықтың тапсырмасы (10)

Берілген сөйлемге толық сөз құрамдық талдау жасаңдар.

 Көз ашқаннан бастап, үш ғасыр бойы қиындықтың шырмауында жүрді.

Екінші бағандағы  жоғарғы ұяшықтың тапсырмасы(20)

Орындалған күй қалай аталады? Қай шығармадан алынған? Әңгіменің мазмұнын еске түсіре отырып, кең жазықтың шетінде мұнартып оқшау тұрған жалаңаш таудың атауын айтыңдар. Таудың атауына фонетикалық талдау жасаңдар.

Жауабы: күй атауы «Нар идірген», Тахауи Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесі.

Ипан тауы деп аталады.

4 әріп,  4 дыбыс

Оқылған  өлең шумағын жазып алыңдар, қай шығармадан алынғанын табыңдар?  Кімнің өлеңі? Өлең шумағынан салалас құрмалас сөйлемді тауып, түрін анықтаңдар.(Оқушыларға жасырын түрде өлең шумағы оқылады. Балалар өлеңді мұқият тыңдап, естігенді дәптер бетіне түсіреді. Артынан жазған шумақтарын тақта арқылы тексеріп шығады.)

Өлеңге әркімнің-ақ  бар таласы,

Сонда да солардың бар тандамасы.

Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын

Қазақтың келістірер қай балалсы?

Жауабы: Абай Құнанбаев «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы», Қарсылықты салалас сөйлем:  Өлеңге әркімнің-ақ  бар таласы, сонда да солардың бар тандамасы.

Үшінші бағандағы  жоғарғы ұяшықтың тапсырмасы(30)

Берілген бейнесюжет қай туындыдан алынған? Кімнің шығармасы? Шығарманың басты тақырыбы не? Шығарманың мазмұнына сай қарсылықты салалас  құрмалас сөйлем құрастырып жазыңдар.

Жауабы: «Қараш-қараш оқиғасы». Мұхтар Әуезовтың туындысы. Повестің басты тақырыбы: ескі қазақ ауылындағы әлеуметтік теңсіздік мәселесі.

Үшінші бағандағы  төменгі ұяшықтың тапсырмасы(30)

 Берілген мақал –мәтелдердің жалғасын тауып, салалас сөйлемнің қай түріне жататынын анықтаңдар.

1. Қоянды қамыс өлтіреді, ................... (жігітті намыс өлтіреді).

2. Көз қорқақ,  .................... (қол батыр).

3. Атаның баласы болма, .................... (адамның баласы бол).

 Білімді шыңдау(бекіту)

145- інші беттегі   156- жаттығу. Берілген жай сөйлемдерге ойларыңнан қарама  -қарсы мәнді жай сөйлем ойлап жазып, қарсылықты салалас құраңдар.

Бұл жаттығуды топпен орындаймыз. Алғашқы үш сөйлемді бірінші топ, яғни түсіндірмелі салалас тобы, ал соңғы үш сөйлемге келесі себеп - салдар салалас тобы орындайды.

Алғашқы үш сөйлем:

1.Жел саябырлаған сияқты, ... .

2.Теңіз тынышталды, ... .

3.Тау астындағы көлдің үңгірі жолдан алыс емес екен, ... .

Соңғы үш сөйлем:

1.Бұрын бай еді, ... .

2.Көп балалы үйдің шаң - шұңы көп болушы еді, ... .

3.Жаз ортасы болып қалды, ... .

 Семантикалық картаны толтыру.

№	Құрмалас сөйлемдер	ыңғайлас	Себеп- салдар	қарсылықты
1	Бұл егіннің дәнін қолымнан мен септім ғой, өзгеңнен гөрі менің жаным қаттырақ ауырар еді.		+
2	Ағаңның да сенің алдыңнан шықпақ ойы бар еді,- жұмыстан қолы тимеді.			+
3	Мұндай шыбыны көп шөл даланы ешбір ауыл жайламайды: жаз айларында ондай шұбарлы жердің масасы мен сонасы қалың болады.		+
4	Күн батты, тауды қара көлеңке басты.	+
5	Сөз бергенге ерме,- бөз бергенге ер.			+

Қорытынды:

Венн диаграмма әдісі арқылы өткен сабақ (себеп - салдар) пен  бүгінгі сабақты  салыстыру.

                     Себеп-салдар    ортақтығы      қарсылықты

                 1. Жай сөйлемдерінің         1.Жай сөйлемдердің

          бірі екіншісінің                               мағыналары бір-

    себебін білдіреді.               Байланысу  бірлеріне қарама қарсы

  2.өйткені,сондықтан,             түріне қарай     болып келеді.

себебі,сол үшін, сол                құрмалас         2.бірақ,дегенмен, сонда

себепті жалғаулық                   сөйлемнің          да, сөйтсе де, әйтсе де,

шылаулар арқылы                 салалас              алайда жалғаулық шы

 байланысады.                          түріне                лаулар арқылы

3.Жалғаулықсыз себеп           жатады.                байланысады.

 салаластың аражігі үтір                                  3.Жалғаулықсыз қар-

 мен қос нүкте арқылы                                   сылықты салаластың

     ажыратылады.                                         аражігі үтір мен

                                                                сызықша арқылы ажыратылады.

1.Сұрақтарға жауап беру арқылы.